| 25135 |
wervelwind |
wervelwind:
wervelweend (L248p Lottum),
windhoos:
weend hoos (L248p Lottum),
windsbroes:
windsbrōēs (L248p Lottum)
|
Hoe noemt men een ronddraaiende wind, die stof en zand van de grond doet opwervelen of water als een zuil omhoogzuigt? [DC 30 (1958)] || wervelwind [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 24399 |
wesp |
mispel:
meespel (L248p Lottum),
Additie bij wesp, blz. 043: ook de vrucht "mispel
meespel (L248p Lottum)
|
wesp [SGV (1914)]
III-4-2
|
| 30848 |
wetsteen |
wetsteen:
wętstēn (L248p Lottum)
|
De doorgaans in flauw-ovale punten uitlopende, platte korund (carborundum) steen van ongeveer 20-30 cm. lang, waarmee de zeis of de zicht gewet wordt in het veld. Zie de toelichting bij het lemma ''strekel'' en de algemene toelichting bij deze paragraaf. Daar het (oude) onderscheid tussen beide instrumenten (voornamelijk) in het materiaal lag, konden de opgaven met het element -steen hier worden ondergebracht. Niet altijd was de wetsteen van de industriële carborundum-steen vervaardigd. De zegsman van L 434 voegt toe dat de wetsteen gewoonlijk een stuk harde Naamse steen was; die van L 269 en Q 101 dat het een stuk leisteen was en soms gebruikte men een stuk dakpan (zie het betreffende woordtype). Aangaande het onderscheid tussen de kennelijk naast elkaar gebruikte wetsteen en cementen strekel, merkt de zegsman van L 313 nog op dat "de wetsteen korter (is) dan de cementen strekel en wordt gebruikt als de zeis te bot is om ze te wetten (sc. met de strekel) en nog te scherp om ze te haren". Zie verder de toelichting bij het lemma ''slijpbus''.' [N 18, 82; N 18, 80 add.; N 14, 131 add.; N 15 add.; JG 1a, 1b, 1d; A 4, 28f; A 23, 16II; L 20, 28f; Gwn 7, add.; monogr.]
I-3
|
| 32384 |
wettoppen |
wethoutjes:
wɛthø̜ltjǝs (L248p Lottum),
wetstokjes:
wɛtstø̜kskǝs (L248p Lottum)
|
Twee op de heulbank naast elkaar geplaatste, houten pennen waarin de boren en messen worden vastgezet, wanneer ze geslepen dienen te worden. [N 97, 14b; A29a, 5b-c]
II-12
|
| 24408 |
wezel |
wezel:
wezel (L248p Lottum, ...
L248p Lottum,
L248p Lottum)
|
wezel [DC 07 (1939)], [SGV (1914)]
III-4-2
|
| 33300 |
wieden, algemeen |
geden:
gē̜i̯ǝ (L248p Lottum)
|
Onkruid bestrijden in het algemeen, ongeacht de manier waarop of het gereedschap waarmee dat gebeurt. Vergelijk ook de meer specifieke handelingen in de andere lemmaɛs van deze paragraaf. De benamingen voor het object onkruid, dat in de woordtypen tussen haken is geplaatst, vindt men in het lemma Onkruid, Algemeen. [N 15, 2; N Q, 11b; JG 1a, 1b, 2c; A 47, 11b; L B2, 272; L 8, 92; S 43, Wi 39; monogr.; add. uit N 18, 8b; A 39, 1b]
I-5
|
| 19969 |
wieg |
wieg:
weeg (L248p Lottum)
|
wieg [SGV (1914)]
III-2-2
|
| 34574 |
wiel |
rad:
rāt (L248p Lottum),
meervoud
rāi̯ (L248p Lottum)
|
Algemene benaming voor het wiel van een kar of een wagen. De karren en wagens hebben aanvankelijk houten wielen met daarrond een ijzeren band, om slijtage tegen te gaan. Na de tweede wereldoorlog werden deze houten wielen geleidelijk aan vervangen door wielen met luchtbanden. Afhankelijk van de omtrek heeft een wiel tien tot veertien spaken. [N 17, 57a-b + add; N 18, 99 + add; N G, 4; JG 1a + 1b; Gi 1,1; L 20, 21; L 38, 41; A 2, 60; A 4, 21; A 43, 1a-b; Wi 5; S 29; monogr.]
I-13
|
| 31573 |
wielband |
band:
bant (L248p Lottum)
|
De ijzeren hoepel die door de smid om de houten velg van een kar of wagen wordt gelegd. Zie ook afb. 209a. [N G, 46a; N 17, 67; A 42, 17; JG 1a; JG 1b; L 20, 20c; A 4, 20c; N 33, 8 add.; monogr.; Vld.; div.]
II-11
|
| 32813 |
wielen van de cultivator |
grote raden:
grūǝtǝ [raden] (L248p Lottum),
klein radje:
klęi̯n rɛ ̝tjǝ (L248p Lottum),
voorwagen:
vø̄rwāgǝ (L248p Lottum)
|
De wielcultivator, die van achteren steeds twee wielen heeft, wordt van voren ondersteund door een klein zwenkwiel ofwel - en dan betreft het meestal een zwaarder model - door een tweewielig voorstel. [N 11, 78a add.; N 11IA, 151; monogr.]
I-2
|