| 18574 |
werkkleren |
get ouds:
get awds (L372p Maaseik),
werkkleren:
wirkkleijer (L372p Maaseik),
wèrkklei-jer (L372p Maaseik)
|
De kleren die men draagt als men vuil of klusjes doet. [DC 62 (1987)] || Werkkleren. De kleren die men draagt als men klusjes doet. [N 114 (2002)]
III-1-3
|
| 18305 |
werkschoen |
ploegschoen:
plōxšōn (L372p Maaseik)
|
ploegschoenen [bow-, werkschoon] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 25570 |
werktafel |
tafel:
tǭfǝl (L372p Maaseik)
|
De tafel waarop men het deeg voor verdere bewerking legt na de bewerking in de trog. [N 29, 30a; monogr.]
II-1
|
| 25519 |
werktuig waarmee de oven wordt leeggehaald |
amerenhaak:
ǭmǝrǝnhǭk (L372p Maaseik),
haak:
haak (L372p Maaseik)
|
Gereedschap om de oven leeg te halen of om het overblijvende vuur in de hoeken te vegen. Dit lemma vertoont inhoudelijk veel over-eenkomst met het lemma ''rakelijzer''. Het is ook mogelijk dat dezelfde handeling geschiedt door een ovendweil of ovenbezem. Zie het lemma ''ovendweil of ovenbezem''. Verschillend soort gereedschap wordt gebruikt voor het leeghalen van de oven. Het kan een haaks omgebogen ijzer zijn met houten heft of een ijzer met vooraan een krul en met een houten handvat of een ijzeren of een houten vierhoekig blad met haaks daar bovenop een steel met handvat. Het kan ook simpelweg een bonestaak zijn die nat wordt gehouden. Een houten werktuig krijgt nogal eens de voorkeur boven een ijzeren, omdat volgens de boeren (Weyns 33) de ijzeren rakelstokken de oventegels te zeer doen slijten. Getuige de woordtypen "zwouw" en "zwoelde" wordt soms de ovenpaal gebruikt. Men moet er rekening mee houden dat een aantal woordtypen boerentermen zijn. Zie afb. 12. [N 29, 11c; OB 2, 2b; OB 2, 2a; N 29, 5b; OB 2, 2f; monogr.]
II-1
|
| 25135 |
wervelwind |
hoos:
hōs (L372p Maaseik),
wervelwind:
ənə wêrvəlwên’š (L372p Maaseik),
Nb. ben ik niet helemaal zeker van.
weͅrvəlwen’š (L372p Maaseik)
|
wervelwind [hauwmauw, remouw, hauw, ow, mouwmeuke, windroes] [N 22 (1963)] || Wervelwind. Hoe noemt men een ronddraaiende wind, die stof en zand van de grond doet opwervelen of water als een zuil omhoogzuigt ? (Nederl. wervelwind, in heviger vorm wel cycloon. N.B. Het Zeeuws-vlaamse nikkelstaart, het Drentse nokstaart, enz. doen ve [ZND 49 (1958)]
III-4-4
|
| 24399 |
wesp |
mispel:
mispel (L372p Maaseik),
mĭpəl (L372p Maaseik),
wespen
mespələ (L372p Maaseik),
wesp:
waĕsp (L372p Maaseik)
|
insect II [Goossens 1b (1960)] || wesp [Willems (1885)], [ZND 27 (1938)]
III-4-2
|
| 30848 |
wetsteen |
slijpsteen:
slī.pstęi̯.n (L372p Maaseik),
wetsteen:
wętstęi̯.n (L372p Maaseik)
|
De doorgaans in flauw-ovale punten uitlopende, platte korund (carborundum) steen van ongeveer 20-30 cm. lang, waarmee de zeis of de zicht gewet wordt in het veld. Zie de toelichting bij het lemma ''strekel'' en de algemene toelichting bij deze paragraaf. Daar het (oude) onderscheid tussen beide instrumenten (voornamelijk) in het materiaal lag, konden de opgaven met het element -steen hier worden ondergebracht. Niet altijd was de wetsteen van de industriële carborundum-steen vervaardigd. De zegsman van L 434 voegt toe dat de wetsteen gewoonlijk een stuk harde Naamse steen was; die van L 269 en Q 101 dat het een stuk leisteen was en soms gebruikte men een stuk dakpan (zie het betreffende woordtype). Aangaande het onderscheid tussen de kennelijk naast elkaar gebruikte wetsteen en cementen strekel, merkt de zegsman van L 313 nog op dat "de wetsteen korter (is) dan de cementen strekel en wordt gebruikt als de zeis te bot is om ze te wetten (sc. met de strekel) en nog te scherp om ze te haren". Zie verder de toelichting bij het lemma ''slijpbus''.' [N 18, 82; N 18, 80 add.; N 14, 131 add.; N 15 add.; JG 1a, 1b, 1d; A 4, 28f; A 23, 16II; L 20, 28f; Gwn 7, add.; monogr.]
I-3
|
| 32893 |
wetten met de strekel, strijken |
slijpen:
slii̯.pǝ (L372p Maaseik)
|
De benamingen voor het wetten met de houten strekel, het strijken. Zie verder de algemene toelichting bij deze paragraaf en afbeelding 9, nummer 1. [JG 1a, 1b, 1d; monogr.]
I-3
|
| 29146 |
weverij |
spinhuis:
spęnhuws (L372p Maaseik),
spoelhuis:
spōlhuws (L372p Maaseik)
|
Ruimte waarin geweven wordt. Naast een ruimte in het huis (zie het lemma ɛweefkamerɛ) kan de plaats waar geweven wordt ook buiten het huis zijn, bijv. een schuur, zomerhuisje of een spinhuis. De weverij kan ook een afdeling in een fabriek betekenen.' [N 39, 4; N 5A øIŋ, 9a; monogr.]
II-7
|
| 24408 |
wezel |
wezel:
we:zəl (L372p Maaseik),
wezer (L372p Maaseik),
in de zegswijze: zo bang (oid) als een wezel
we:zəl (L372p Maaseik),
wezer (L372p Maaseik)
|
wezel [ZND 48 (1954)], [ZND 48 (1954)]
III-4-2
|