| 17811 |
hangen |
hangen:
aŋ(g)ə (L372p Maaseik),
aŋə (L372p Maaseik),
hangen (L372p Maaseik),
hānge (L372p Maaseik)
|
hangen [ZND 01 (1922)], [ZND 25 (1937)], [ZND m]
III-1-2
|
| 28520 |
hangen van de zwerm |
bijeen zijn:
bięjn zēn (L372p Maaseik)
|
Het bevestigd zijn van de zwerm aan een tak, boomstam, struik of anderszins. [N 63, 34b; Ge 37, 104]
II-6
|
| 22814 |
hard tegen de bal schoppen |
pillen:
pille (L372p Maaseik)
|
Hoe heet iets met een voetbeweging verwijderen in het voetbalspel om de bal in een richting te jagen: de bal ... [ZND 42 (1943)]
III-3-2
|
| 25147 |
hard waaien |
de wind gaat nogal aan:
də wên’š xeͅidnoͅgàlàn (L372p Maaseik)
|
hard waaien [boezen] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 33684 |
harde, lastige grond |
valse grond:
valsǝ grōnt (L372p Maaseik)
|
Harde, zware grond die moeilijk te bewerken is. [N 27, 33; R 3, 6; A 10, 4; monogr.]
I-8
|
| 18036 |
hardlijvigheid, hardlijvig (zijn) |
niet kunnen afgaan:
neet kunne aafgoeën (L372p Maaseik),
neet könne aafgoeën (L372p Maaseik),
neet können aafgoen (L372p Maaseik),
verstopping:
verstopping (L372p Maaseik, ...
L372p Maaseik),
verstopt:
verstop (L372p Maaseik)
|
Constipatie: verstopping, hardlijvigheid (verstopping, verstopt, hardlijvigheid, niet kunnen afgaan). [N 107 (2001)]
III-1-2
|
| 30151 |
hardsteen |
blauwe steen:
blǫwǝ stęjn (L372p Maaseik),
graniet:
graniet (L372p Maaseik)
|
Grijsblauwe kalksteen die wordt gebruikt voor stoepen, trappen, vloeren, dorpels en trottoirbanden. De term 'arduin' wordt meestal gebruikt voor hardsteen die uit België afkomstig is. Hardsteen in gepolijste vorm is ook wel onder de naam 'graniet' bekend. De 'Naamse steen' is een harde, blauwe kalksteensoort, afkomstig uit groeven uit de omgeving van Namen die vaak wordt gebruikt voor dorpels. Hij is in kwaliteit vergelijkbaar met de 'Luikse steen'. Volgens de invuller uit L 270 werd de Naamse steen ook gebruikt voor plavuizen. [N 30, 55c-g; N 30, 56; monogr.]
II-9
|
| 32885 |
haren |
haren:
(h)ārǝ (L372p Maaseik),
ā.rǝ (L372p Maaseik)
|
De benamingen voor de handeling als geheel. Voor enkele plaatsen zijn opgaven bekend die het in de algemene toelichting genoemde "verkeerd haren" betreffen; ze zijn aan het einde van het lemma opgenomen. Zie ook het lemma ''daverwaat''. Haren is het uitkloppen van de snede van de zeis langs het haarpad aan de bovenzijde van het blad, op een aambeeldje (haarspit) met een hamer (haarhamer), om de snede scherp te houden. Het wordt buiten de maaitijd doorgaans ''s avonds op de boerderij gedaan, soms op het haarblok (zie kaart 25). Tijdens de maaitijd haart men enige malen per dag in het veld, ongeveer na drie uur maaien. Men zit dan op de grond, met gespreide benen, waartussen het spit in de grond wordt geslagen (afbeelding 7a). Soms wordt het zeisblad van de steel genomen; zie kaart 25, waarop het gebied is aangegeven waar dit gewoonlijk gebeurt en waarop ook de verspreiding van het haarblok in Belgisch Limburg is opgetekend. Het van de steel nemen van het blad zal met name voorkomen bij modernere verbindingen die dit gemakkelijk toelaten, zoals een zeisring met schroeven. Indien men de zeis niet demonteert, heeft men als haargetuig, naast spit en hamer, ook een of twee haargaffels nodig, waarin de steel of een van de handvatten rust. Het blad wordt met de linkerhand en -arm in evenwicht gehouden op het haarspit. Soms gaat het mes daartoe onder het linkerbeen door. Men begint te kloppen aan de hak van het mes, met de hamer in de rechterhand; de rechterelleboog blijft daarbij op dezelfde plaats op de dij rusten, zodat een regelmatige en vaste slag op dezelfde plek wordt verkregen. Intussen verschuift men met de linkerhand het zeisblad langzaam over het haarspit, van de hak tot de punt. De bewerking duurt ongeveer een half uur. Het zachte staal van het blad wordt daarmee uitgedreven. De hamerslagen harden het staal en maken het dunner; beide effecten zijn nodig om het te kunnen slijpen. Haren is een minutieus werk. De scherpe bek van de hamer moet precies op de rand van het blad, het haarpad, vallen. Als de slag te ver naar binnen valt, krult het pad omhoog. Het pad mag ook niet te breed worden; het is dan kwetsbaarder voor beschadiging door oneffenheden in de bodem of steentjes. Te lang of onregelmatig uitkloppen kan het blad onherroepelijk beschadigen. [N 18, 84; JG 1a, 1b, 2c; A 4, 28d; A 23, 16II; L 1a-m, 1u, 84; L 20, 28d; S 12; R 3, 67; Lu 1, 16II; add, uit N 11, 88; N 14, 131; L 26, 4; monogr.]
I-3
|
| 34076 |
haren tussen de hoorns |
kuif:
kø̄u̯f (L372p Maaseik),
wis:
wøš (L372p Maaseik)
|
[N 3A, 106d]
I-11
|
| 24447 |
harige rups |
spinselmot:
speͅnsəlmot (L372p Maaseik)
|
harige rups [aoskepek] [N 26 (1964)]
III-4-2
|