| 21283 |
kerel |
kerel:
ki.əl (Q192p Margraten)
|
kerel [RND]
III-3-1
|
| 29111 |
keren |
(de ploeg) laten uitkulteren:
ǭtǝ ūtkøltǝrǝ (Q192p Margraten),
omkulteren:
ømkøltǝrǝ (Q192p Margraten, ...
Q192p Margraten),
omleggen:
ømlęqǝ (Q192p Margraten)
|
Als men heen en weer ploegt, moet men aan het einde van iedere voor het (de) paard(en) met de ploeg laten draaien, om langs de juist geploegde voor verder te ploegen. Bij de modernere wentelploegen wordt bij het draaien het dubbele ploeglichaam omgekeerd. Bij de oude keerploeg moest men bij het keren het riester en gewoonlijk ook het kouter omzetten. [N 11, 63; N 11A, 98f + 98g + 123c; JG 1a; div.; monogr.]
I-1
|
| 22803 |
kermis |
kermis:
kɛrməs (Q192p Margraten)
|
kermis [RND]
III-3-2
|
| 22894 |
kermis op sacramentsdag |
bronkkermis:
bronkkermis (Q192p Margraten),
zomerkermis:
zomerkermis (Q192p Margraten)
|
kermis op sacramentsdag [VC 33 (1967)]
III-3-2
|
| 34077 |
kern |
merg:
mɛrǝx (Q192p Margraten)
|
Uitsteeksel dat komt bloot te liggen, wanneer de koe een hoorn afstoot. [A 4, 15; L 20, 15]
I-11
|
| 20703 |
kersenpannenkoek |
kersenkoek:
keirsjekook (Q192p Margraten)
|
Pannekoek met kersen (kersekook?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 32783 |
kettingeg, weide-eg |
ketten[eg]:
kętǝ[eg] (Q192p Margraten),
ketting[eg]:
kęteŋ[eg] (Q192p Margraten),
wei[eg]:
węi̯[eg] (Q192p Margraten),
weisleep:
[weisleep] (Q192p Margraten)
|
De kettingeg bestaat uit een vier-, soms driehoekig raam of slechts uit een losse voor- en achterbalk, waartussen kettingen gespannen zijn. Aan deze kettingen zijn korte en lichte tanden bevestigd. Zie afb. 13 en 14. Met de kettingeg wordt voornamelijk licht werk verricht. Het bekendst is het gebruik als weide-eg. Men bewerkt de weide met de kettingeg om de grasmat luchtiger te maken, om mest te verspreiden en molshopen te slechten. Men kan de kettingeg ook gebruiken om gerooide en in panden gelegde suikerbieten van de aanklevende aarde te ontdoen. Soms wordt met de kettingeg ook akkerland bewerkt. Van enige termen aan het einde van het lemma vindt men de plaatselijke varianten in het lemma ´akkersleep, weidesleep´ vermeld. Voor ''eg'' en ''eg'' zie men de toelichting bij het lemma ''eg''. [JG 1a + 1b + 2c; A 13, 16b; A 40, 10; N 11, 72e + 71 add.; N 11A, 163a + 181f; N 14, 81 add.; N J, 10; N P, 18b; monogr.]
I-2
|
| 24334 |
kever, tor |
kever:
kever (Q192p Margraten)
|
kever, tor [DC 30 (1958)]
III-4-2
|
| 18208 |
kiel |
kiel:
keel (Q192p Margraten)
|
kiel, blauwlinnen of katoenen jasje van werklieden en boeren [keel, toekiel, kletsjet, plankerten] [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 33163 |
kiemen, schieten, botten van pootaardappelen |
schieten:
šētǝ (Q192p Margraten)
|
J. Goossens heeft in zijn enquêtes twee begrippen afgevraagd: "kiemen" (algemeen van een zaadje) en "botten" (gezegd van een pootaardappel, wanneer deze in de kiembak ligt); afgezien van een klein fonetisch detail zijn er géén afwijkingen tussen beide lijsten van antwoorden, behoudens in P 187, waar "botten" jongen (wellicht schertsend?) is; in Q 3, 5, 9 en 187a waar voor de aardappel botten wordt gegeven (wellicht invloed van de cultuurtaal) en in Q 156 waar voor de aardappels ze zijn gehikt werd opgegeven. De opgaven van beide lijsten zijn derhalve in dit lemma samengenomen. Kienen moet begrepen worden als een contaminatie van kiemen (voor de klinker) en kijnen (voor de slotmedeklinker). Zie ook de toelichting bij het voorgaande lemma Scheut. [N M, 16b; JG 1a, 1b, 2c; monogr.; add. uit S 17]
I-5
|