| 26572 |
arm liggen |
(de steen) is arm:
es˱ ɛrǝm (L292a Maxet)
|
Gezegd van een molensteen wanneer bij controle de rij alleen op de buitenbaan, de zgn. maalbaan, draagt. [N O, 34j]
II-3
|
| 26504 |
armplaat |
schermijzer:
šɛrǝmīsdǝr (L292a Maxet)
|
De ijzeren plaat waarmee de houten schoenarm bekleed is om het afslijten ervan tegen te gaan. [N O, 19l]
II-3
|
| 25055 |
armvol |
armvol:
ɛrvǝl (L292a Maxet)
|
De hoeveelheid stro of aren die men in de armen kan vasthouden. Zie ook het lemma ''handvol hooi'' (5.1.4) in aflevering I.3. [N 7, 58; L 1, a-m; L 1u, 8; L A1, 88; Wi 51; monogr.]
I-4
|
| 21034 |
as |
molenas:
[molen]as (L292a Maxet)
|
In l 432 werden de zeilen en windborden slechts verwijderd bij bijzonder zware storm. Een aantal woordtypen komt ook voor in het lemma ɛzonder zeilenɛ.' [N O, 10a; A 42A, 3; Sche 37; monogr.]
II-3
|
| 26247 |
asbanden |
kluppelbanden:
klø̜pǝlbęnj (L292a Maxet
[(enkelvoud: klø̜pǝlbantj)]
),
roedebanden:
rōjbęnj (L292a Maxet
[(enkelvoud: rōjbantj)]
)
|
De ijzeren banden rond de kop of de nek van de molenas. [N O, 10h]
II-3
|
| 26217 |
askop |
assekop:
asǝkǫp (L292a Maxet)
|
De kop van de as waaraan de roeden bevestigd zijn. Zie ook afb. 45 en 28. In l 265 werd, wanneer de molenas van hout was vervaardigd, de kop in de as ingelaten. De askop was met ijzeren banden verstevigd. In l 265c was de as niet van hout, maar van ijzer. De roeden zaten met houten spieën in de assekop geklemd. [N O, 10b; N O, 10a; A 42A, 7; A 42A, 6]
II-3
|
| 26236 |
aswiel |
asrad:
asrāt (L292a Maxet)
|
Het grote kamwiel aan de molenas van de windmolen dat tot taak heeft de draaiende beweging van de as over te brengen op het spijlenrad. Zie ook afb. 49 en 64.2. Het is een wiel waarvan de tanden haaks of met een hoek van 45o op het vlak van het rad staan. Wanneer de molen niet voorzien is van een apart aswiel voor de reminrichting is rond het aswiel de zgn. vang bevestigd. Zie ook het lemma ɛgroot kamradɛ. Het betreft daar materiaal met betrekking tot het vergelijkbare kamwiel in watermolens.' [N O, 11a; A 42A, 8; Sche 38; monogr.]
II-3
|
| 26238 |
aswiel zonder vang |
achterrad:
axtǝrrāt (L292a Maxet),
achterste rad:
ęxelstǝ rāt (L292a Maxet)
|
Het kleinste aswiel in standerdmolens die voorzien zijn van twee aswielen; het wiel waar geen rem om bevestigd is. Het aswiel zonder vang heeft tot taak de horizontaal draaiende beweging van de molenas als een verticale door te geven aan het spijlenrad. Zie ook het lemma ɛaswielɛ.' [N O, 11c]
II-3
|
| 34257 |
bak om boter in te kneden |
botterteil:
[botter]tęi̯l (L292a Maxet),
[botter]tęi̯lj (L292a Maxet),
teil:
tęi̯l (L292a Maxet),
tęi̯ǝl (L292a Maxet)
|
Kneedbak die schuin werd geplaatst om de melk uit de geknede boter te laten vloeien. Zie voor de fonetische documentatie van (boter) en (botter) het lemma ''boter'' (12.14) in deze aflevering. [N 12, 51, 59 en 61; JG 1a, 1b; A 7, 22; Ge 22, 15, 72 en 73; L 27, 67 en 68; monogr.; N 5A (I]
I-11
|
| 29842 |
bakkruiwagen |
mestkruikar:
mɛstkrøkɛr (L292a Maxet)
|
Kruiwagen met een vaste bak: twee vaste zijplanken, een hoofdbord en soms een vast achterschot. De bakkruiwagen is de eigenlijke opvolger van de scheienkruiwagen. Door de vervanging van de potstal door de stal op steen moest de mest veel vaker verwijderd worden (tot twee keer per dag tegenover twee keer per jaar). De scheienkruiwagen was hiervoor niet zo geschikt, omdat de mest tussen de scheien op de grond viel. Daarom zijn de boeren overgeschakeld op een kruiwagentype, dat oorspronkelijk alleen maar in de bouw gebruikt werd. Het gebied waarin dit kruiwagentype voorkomt overlapt bijgevolg volledig met dat van de scheienkruiwagen. Zie ook wld II, 8 onder het lemma bakkruiwagen. [N 18, 97c + add; N G, 51 + 52c; JG 1b; L 1a-m; L 1u, 139; L 16, 19a-b; A 14, 14a; A 42, b-e-f; monogr.]
I-13
|