| 19978 |
blaffen |
bassen:
basə (P176a Melveren)
|
blaffen [Goossens 1b (1960)]
III-2-1
|
| 24969 |
blijven wachten |
blijven:
blijven (P176a Melveren)
|
blijven [ZND 25 (1937)]
III-4-4
|
| 20693 |
bloedworst |
bloedpens:
bluu̯tpɛns (P176a Melveren),
Syst. Frings
blutpɛns (P176a Melveren)
|
bloedworst [Goossens 1b (1960)] || Bloedworst (bulling?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 24523 |
bloeien |
bloeien:
blø̜̄i̯ǝ (P176a Melveren)
|
De algemene uitdrukking voor het in bloei staan of bloesem dragen van planten en gewassen. In het materiaal-JG is uitdrukkelijk opgegeven dat het om het bloeien van koren gaat. In dit lemma worden de werkwoorden bijeengezet; in het volgende lemma komen de zelfstandige naamwoorden aan bod. [JG 1a, 1b; L A2, 373; L 32, 77, R 1, 37; monogr.]
I-4
|
| 20718 |
bloem |
bloem:
blum (P176a Melveren, ...
P176a Melveren),
Syst. Frings
blum (P176a Melveren),
tarwebloem:
tɛrvǝblum (P176a Melveren)
|
Bloem bestaat uit het inwendige van de graankorrel, de meelkern, en is wit tot grauw van kleur. Het vormt de fijnste soort in de reeks produkten die tijdens het builen worden gescheiden. Bloem is uitermate geschikt om mee te bakken. Zie ook de toelichting bij de lemmata ɛmeelɛ en ɛboultéɛ. Het woordtype dobbele zero (Q 167) verwijst naar het feit dat de fijnheid van bloem met ø̄0ø̄ (zero) wordt aangegeven. Hoe meer zeroɛs, des te fijner de bloem. Dit lemma vormt een aanvulling op het lemma ɛbloemɛ in wld II.1, pag. 83.' [N O, 37c; JG 1a; JG 1b; Vds 246; Jan 240; Coe 218; Grof 245; monogr.] || Bloem bestaat uit het inwendige van de korrel, de meelkern, en is wit tot grauw van kleur. In verband met het onderscheid tussen ''meel'' en ''bloem'' (zie de toelichting bij het lemma ''gemalen en gezuiverd graan'') zijn de opgaven die op het begrip "meel" duiden zoals roggemeel, tarwe, tarwemeel uit dit lemma overgebracht naar het lemma ''gemalen en gezuiverd graan''. Ten aanzien van het woordtype "patent" zij opgemerkt dat de patentbloem komt uit het hart van de meelkern wiens kleur mooi wit is (Schoep blz. 12). De graad van fijnheid wordt aangegeven door "0" (zero). Hoe meer zero''s, hoe fijner de bloem. [N 29, 15c; N 29, 14b; N 29, 14a; N 16, 80; N 29, 16] || Bloem van het meel (bloem, dons, blom, blons?) [N 16 (1962)]
II-1, II-3, III-2-3
|
| 25538 |
bloemkist |
kist:
kest (P176a Melveren)
|
De kist of bak waarin de bloem bewaard wordt. [N 29, 17]
II-1
|
| 19646 |
bloemperk |
bed:
beͅt (P176a Melveren)
|
[Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 32982 |
boekweit |
boekweit:
bukǝt (P176a Melveren)
|
Fagopyrum esculentum Moench. Een graansoort die gemakkelijk groeit op weinig vruchtbare grond. Boekweit kent geen aren; de korrels hangen in trosjes aan vertakkingen van de stengel. Het zaad is licht en wordt zeer dun gezaaid, slechts 20 kg per hectare. De samenstelling boekweit, -letterlijk "beuke-tarwe" (boek is wisselvorm van beuk), vanwege de drievlakkige vrucht- is kennelijk al snel ondoorzichtig geworden, temeer omdat het element ''weit'' voor "tarwe" in het zuiden van het Nederlandse taalgebied tot de uiterste oostrand beperkt was (zie het lemma ''tarwe'' (1.2.8) met kaart 8). Er zijn dan ook talrijke contractie-vormen ontstaan; het WNT geeft: boekeit, boeket, boekent. In de XVe eeuw is het gewas vanuit Aziē naar Europa ingevoerd; de eerste attestatie in het Nederlandse taalgebied dateert van 1440. De zegsman van K 278 merkt op: "Boekweit en koolzaad werden gewoonlijk alleen op het veld gedorst omdat het geen vervoer verdragen kon." Volgorde van de varianten 1) twee volledige syllaben 2) tweede syllabe toonloos 3) n-epenthese in tweede syllabe. Zie afbeelding 1, f.' [JG 1a, 1b; L 1 a-m; L lijst graangewassen, 1; R 3, 26; S 4; Wi 18; monogr.]
I-4
|
| 20681 |
boerenkool |
boerenkool:
Syst. Frings
burəky(3)̄əl (P176a Melveren)
|
Boerenkool (boeremoes?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 20682 |
boerenkoolstamppot |
kool en patattenstomp:
Syst. Frings
ky(3)̄əl ɛn pətátənstump (P176a Melveren)
|
Stamppot van aardappelen en boerenkool [N 16 (1962)]
III-2-3
|