| 33381 |
paardestal |
paardsstal:
pē(ǝ)rš[stal] (Q196p Mheer),
pē̜ ̞rts[stal] (Q196p Mheer)
|
De stal of ruimte waar het paard of de paarden staan. Het woordtype voerderij voor voergang in de paardestal kan wel uitbreidend gebezigd worden voor de paardestal in zijn geheel. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (stal) het lemma "stal" (2.1.2). (Paardsstal)-varianten waarvan het (stal)-gedeelte een kleurloze vocaal vertoont, zijn voluit en fonetisch genoteerd, omdat deze tweede component als simplex niet voorkomt met een kleurloze vocaal. Zie de plattegronden van de stallen in paragraaf 1.2. [N 5, 105e; A 10, 9c; L 38, 26; Wi 18; S 50; monogr.; add. uit N 5A, 59 en 73a]
I-6
|
| 24546 |
paardezuring |
paardssurelle:
WLD fr. sourèt
pĕĕrsj-sorèl (Q196p Mheer)
|
Paardezuring (rumex aquaticus). De onderste bladeren zijn aan hun voet, bij de bladsteel, diep ingesneden (hartvormig). De bloemdekslippen, die de vruchtjes omgeven, hebben geen van alle een knobbeltje aan hun voet. De onderste bladeren hebben een iets op [N 92 (1982)]
III-4-3
|
| 33339 |
paardsknecht, eerste knecht |
bouwmeester:
buu̯mē̜ ̞stǝr (Q196p Mheer),
voerman:
vōrmān (Q196p Mheer)
|
Bij grote bedrijven was er vaak een eerste en een tweede paardsknecht; de eerste ploegde, egde, enz.; de tweede deed meer het vuile werk: mest rijden, stallen schoonmaken enz. (L 322). Voor de fonetische documentatie van het woord (knecht) zie het lemma "knecht, algemeen" (1.3.12). [N M, 1a; monogr.]
I-6
|
| 25037 |
paars, violet |
paars:
paars (Q196p Mheer)
|
paars [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 23325 |
paasavond |
paasavond:
paoschoavend (Q196p Mheer)
|
paaschavond [SGV (1914)]
III-3-3
|
| 33320 |
pacht, vruchtgebruik |
leeftocht:
lēftōi̯t (Q196p Mheer),
pacht:
pāi̯t (Q196p Mheer),
tuist:
tǭst (Q196p Mheer)
|
Onder pacht worden drie samenhangende betekenissen verstaan: 1. hetgeen de pachter betaalt: "de pacht betalen"; 2. het vruchtgebruik van de grond: "grond in pacht hebben"; 3. het contract: "de boer heeft nog twee jaar pacht". Tocht hangt, evenals de nevenvorm tucht, oorspronkelijk samen met trekken in de betekenis "telen"; leeftocht is dan "tocht ("vruchtgebruik, pachtcontract") voor het leven". Aan tuis, vergelijk Mnl. tuuscen "dobbelen; bedriegen; ruilen", correspondeert Du. tauschen. Belading en belader corresponderen met belasting. Het feest van Sint Remeis of Sint Remigius, wiens naamdag naar de Romeinse kalender op 1 oktober valt, wordt wel de "huurdag der boerenknechten en meiden" genoemd (naar Jongeneel, 54). Bij boermeste: pachtvergoeding in natura; in plaats van een pachtsom te betalen, mocht de boer het onderhavige land voor één jaar gebruiken, mits hij voor eigen rekening het land een goede organische bemesting gaf. [L 14, 6; L 32, 101; Wi 18; monogr.]
I-6
|
| 33333 |
pachtboer |
halfe:
halvǝ (Q196p Mheer),
halfing:
halfen (Q196p Mheer)
|
Halfer e.d. vanwege de helft, die de pachter van de oogst kon behouden. [S 27; Wi 2; monogr.; add. uit A 10, 2bI]
I-6
|
| 21690 |
pachten |
pachten:
paxtǝ (Q196p Mheer),
pāi̯tǝ (Q196p Mheer)
|
[S 27; monogr.]
I-6
|
| 33334 |
pachtersvrouw |
halferse:
halvǝršǝ (Q196p Mheer),
halfinse:
halfensǝ (Q196p Mheer)
|
[S 27, Wi 2; monogr.]
I-6
|
| 24362 |
pad |
klompje:
klunkske (dim.) (Q196p Mheer),
kroddel:
kroddel (Q196p Mheer, ...
Q196p Mheer,
Q196p Mheer),
pad:
pad (Q196p Mheer)
|
pad [DC 07 (1939)], [ZND m] || pad (dier) [SGV (1914)]
III-4-2
|