e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Middelaar

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
stuk onontgonnen grond heigrond: hei̯grōnt (Middelaar) Een stuk woeste grond, nog niet ontgonnen hei, veen of moeras. [N 27, 4a; N 11, 6; N 11A, 112; ALE 254] I-8
stuks -vee staarten: stártǝ (Middelaar) Een boer heeft 10, 12, 14 enz. stuks vee. [N 3A, 2] I-11
suikerbiet suikerpee: sȳkǝr pē (Middelaar), suikerpiet: sȳkǝrpit (Middelaar) Beta vulgaris L. subsp. vulgaris, var. altissima. De suikerbiet is een veredeling van de voederbiet met een groot aandeel suikers in de vaste bestanddelen en dateert van het begin van de twintigste eeuw. De knol groeit helemaal onder de grond en gedijt het best op kleigronden. Het is één van de belangrijkste cultuurgewassen op de leemhoudende gronden in Limburg en levert de grondstoffen voor de stroopfabricage en voor de suikerindustrie in Haspengouw. De volgorde van de varianten is zoals steeds eerst naar het tweede element (biet, kroot, enz.); daarbinnen naar de varianten van suiker-; naar het vocalisme zijn in dit eerst lid drie groepen te onderscheiden, die wijzen op verschillende ontleningslagen, corresponderend aan de Nederlandse (ø̜i̯) van ɛsuikerɛ, aan de Duitse (u) van ɛZuckerɛ en aan de Franse (y) van ɛsucreɛ. [N 12, 37; N 12A, 2; A 13, 2c; A 49, 3; L B2, 361; L 43, 4a; R 3, 97; monogr.; add. uit JG 1b] I-5
suikeroom suikeroom: sukeroom (Middelaar) erfoom (suikeroom) [DC 05 (1937)] III-2-2
suikertante suikertante: sukertante (Middelaar) erftante (suikertante) [DC 05 (1937)] III-2-2
suizen van de oren suizen: t soest in mien ore (Middelaar) suizen van de oren [toewte, fluite] [N 10 (1961)] III-1-1
t-vormige hoeve dwarshuis: du̯arshys (Middelaar) Stal en schuren liggen achter elkaar; het woongedeelte staat hier dwars op en steekt aan beide zijden uit. Enkele opgaven komen overeen met de algemene benaming voor de boerderij; ter plekke is dan de T-vormige bouw de algemeen gebruikelijke. Voor de fonetische documentatie van deze gevallen, die aan het begin van het lemma bijeen staan, wordt verwezen naar het lemma "boederij, algemeen" (1.1.1). Zie kaart 4, het Ten Geleide van deze aflevering en afbeelding 4. [N 4A, 2b; monogr.] I-6
taaie pannenkoek leren thijs: leire ties (Middelaar) Taaie pannekoek, zonder gist gebakken (leere ties, leere maria?) [N 16 (1962)] III-2-3
taart taart: taart (Middelaar) Taart (toert, gattoo?) [N 16 (1962)] III-2-3
tafelbroeder; niet te gebruiken tafelbroer: cf. WNT s.v. "broeder - broêr", gewestelijk broêre, breur, bruur; ongebruikt  toffelbruur (Middelaar) tafelbroeder [DC 05 (1937)] III-2-2