| 24268 |
vogel, algemeen |
vogel (mv.):
veugel (L427p Obbicht),
vōgel (L427p Obbicht)
|
vogel [SGV (1914)] || vogels [SGV (1914)]
III-4-1
|
| 24892 |
vogelwikke |
rijf:
rif (L427p Obbicht),
wikke(n):
wekǝ (L427p Obbicht)
|
Vicia cracca L. Algemeen voorkomend klimmend onkruid in graslanden en bermen, aan bosranden en waterkanten met paarsblauwe bloempjes in langgesteelde trossen en lange stengels. Het bloeit van juni tot september. De lengte varieert van 30 tot 200 cm. Dit onkruid wordt vaak verward met ringelwikke (Vicia hirsuta (L.) S.F. Gray), waar het sterk op lijkt, maar dat kleiner is (15 tot 60 cm.) en blauwachtig witte bloempjes heeft, die van mei tot juli bloeien. Ringelwikke komt meer voor op zandige bermen en akkerland, waar het bijzonder schadelijk is voor het koren. Bij de opgaven wordt door de informanten vaak geen onderscheid gemaakt. Voor de typen rij, gerij en wilde liezen (en samenstellingen of contaminaties zoals rijwikke) is steeds aangegeven dat het om de kleinere ringelwikke gaat. Oorspronkelijk was dit bij rijf ook het geval, maar dit woord heeft op sommige plaatsen betekenisuitbreiding ondergaan en is "wikke in het algemeen", dus ook de grotere vogelwikke, gaan aanduiden. Hier en in andere woordtypen is aangegeven d.m.v. (groot) en (klein) om welke van de twee uitdrukkelijk aangegeven variëteiten het gaat. De typen met wik zijn ondergebracht bij wikke; de naam wikke zelf wordt wel als een meervoud geïnterpreteerd; vandaar de mogelijke meervoudsvorm van het woordtype wikke(n). De windende groeiwijze heeft geleid tot gemeenschappelijke namen met de haag- en akkerwinde; de groeiplaats in het koren tot gemeenschappelijke namen met de klaproos (de typen met kol) en de schadelijkheid tot enkele niet-specifieke onkruidbenamingen (onkruid, drek, knoei, vuiligheid). Vergelijk ook het lemma Voederwikke. [N 11A, 29e; N C 1a, 1b; N Q 1b; JG 1a, 1b, 1c, 2c; monogr.]
I-5
|
| 21769 |
volkswijsheid |
oud gezegde:
auw gezègkdes (L427p Obbicht)
|
Noem het (dialect)woord voor: een uiting zoals: "morgenstond heeft goud in de mond"? [volkswijsheid] [N 102 (1998)]
III-3-1
|
| 23692 |
volle aflaat |
volle aflaat:
vollen aaflaot (L427p Obbicht)
|
Een volle aflaat. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 34304 |
volwassen, mannelijk varken (ongesneden) |
beer:
bē̜r (L427p Obbicht),
bīr (L427p Obbicht)
|
De benamingen in dit lemma duiden op het volwassen, ongesneden, mannelijk varken. Opgaven voor het volwassen, ongesneden, mannelijk varken die beantwoorden aan de woordtypen berg en barg zijn verplaatst naar het lemma ''gesneden mannelijk varken'' (1.2.2). Zie afbeelding 1. [N 19, 7; RND 46 en 84; S 2; A 4, 4a; L 1a-m; L 20, 4a; L 37, 49d; L 14, 12; JG 1a, 1b; monogr.]
I-12
|
| 20174 |
voogd |
momber:
mōmer (L427p Obbicht)
|
voogd [SGV (1914)]
III-2-2
|
| 23724 |
voorbidden |
voorbeden:
veurbaeje (L427p Obbicht)
|
Voorbidden. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 29951 |
voorhamer |
voorhamer:
vø̄rhāmǝr (L427p Obbicht)
|
Zware ijzeren hamer met een lange steel die wordt gebruikt om breuksteen stuk te slaan. Zie ook afb. 13. [N 30, 18c]
II-9
|
| 34101 |
voorklauw |
grote teen:
grǭtǝ tē̜n (L427p Obbicht)
|
Het voorste deel van de hoef. [N 3A, 119b]
I-11
|
| 17852 |
vooroverduikelen |
kuitelebuit slaan:
kautelebout sjlaon (L427p Obbicht),
tuimelen:
tømele (L427p Obbicht)
|
duikelen, voorover vallen [stulpe, stölpe] [N 10 (1961)] || tuimelen [SGV (1914)]
III-1-2
|