| 26668 |
rosmolen |
mange (fr.):
Opm. v.d. invuller (zie bijlagevel): naderhand vernam ik nog, dat de alleroudste dorsmachines van no. 7 niet door een paard werden voortbewogen, doch door mankrachten; die moeten met een zwengel het draaiende wiel in beweging brengen. Een 60 jaren geleden waren er zo in ons dorp, dat waren de allereersten.
manâêzje (Q033p Oirsbeek),
manège (fr.):
manē̜žǝ (Q033p Oirsbeek)
|
De oudste machine die voor het dorsen werd gebruikt. Een paard leverde hier de drijfkracht. Algemeen wordt onder manège een constructie verstaan bestaande uit een vertikale as die door een horizontale boom, waar een paard is voorgespannen, in beweging wordt gebracht. Door middel van een kardan-koppeling wordt die draaiende beweging doorgegeven aan een horizontale as die door de wand van de schuur naar een machine werd geleid en deze aandrijfkracht leverde. In dit geval wordt door de rosmolen een trommel aangedreven waarin de halmen gedorst werden. Vergelijk ook het lemma ''rosmolen'' in de aflevering over de molenaarsterminologie, wld II,3, blz. 163.' [N 14, 7; JG 1a, 1b; monogr.] || dorsmachine: draaiend wiel met boom dat door een trekpaard wordt voortgedreven om de dorsmachine te doen werken [N 14 (1962)]
I-4, I-7
|
| 20955 |
rot |
rot:
WLD
rot (Q033p Oirsbeek),
vuil:
ideosyncr.
voul (Q033p Oirsbeek)
|
Rot, gezegd van fruit (rotterig, rotsig, rot, meluw). [N 82 (1981)]
III-2-3
|
| 33534 |
rot, van fruit |
rot:
WLD
rot (Q033p Oirsbeek),
vuil:
ideosyncr.
voul (Q033p Oirsbeek, ...
Q033p Oirsbeek)
|
Rot, gezegd van fruit (rotterig, rotsig, rot, meluw). [N 82 (1981)] || Rotten en verschrompelen van appels (slijten, uitdrogen, verrompelen, rotte, verfronselen, verslijten, verrimpelen). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 33901 |
rotstraal |
rotstraal:
rǫtštrǭl (Q033p Oirsbeek)
|
Ziekte bestaande in een rotting van de hoornstraal van de hoef, vooral tengevolge van het onhygiënische omstandigheden op stal zoals het langdurig staan in vochtige mest en urine, waardoor de hoeven verweken. Uit de straalgroeve loopt een wit, stinkend vocht. Als de straallederhuid eveneens wordt aangetast, kan kreupelheid optreden. Zie ook het lemma ''straalkanker'' (7.31). Zie afbeelding 15.' [A 48A, 18; N 8, 90l; N 52, 32c; monogr.]
I-9
|
| 20896 |
rotten |
rotten:
WLD
rottə (Q033p Oirsbeek),
vuilen:
ideosyncr.
voule (Q033p Oirsbeek)
|
Rotten en verschrompelen van appels (slijten, uitdrogen, verrompelen, rotte, verfronselen, verslijten, verrimpelen). [N 82 (1981)]
III-2-3
|
| 33583 |
rotten, van fruit |
rotten:
WLD
rottə (Q033p Oirsbeek)
|
Rotten en verschrompelen van appels (slijten, uitdrogen, verrompelen, rotte, verfronselen, verslijten, verrimpelen). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 20447 |
rouwsluier aan een hoed |
voile:
een vâol (Q033p Oirsbeek)
|
rouwsluier(s) aan een hoed [N 25 (1964)]
III-2-2
|
| 28078 |
roven |
roven:
rōvǝ (Q033p Oirsbeek
[(Emma)]
[Emma, Hendrik, Wilhelmina])
|
De ondersteuningen wegnemen uit het ontkoolde pand. Met de term "snoeien" duidt men volgens de invullers uit Q 15 en Q 113 op respectievelijk de mijnen Maurits en de Emma het geheel of gedeeltelijk doorsteken van houten stijlen aan. [N 95, 568; N 95, 544; N 95, 571; N 95, 355; monogr.]
II-5
|
| 28080 |
rover |
rover:
rōvǝr (Q033p Oirsbeek
[(Emma)]
[Emma, Hendrik, Wilhelmina])
|
Mijnwerker die de ondersteuningen uit het ontkoolde pand verwijdert. Men noemt ze "rovers" omdat ze de stutten wegnemen of roven alhoewel ze hun "buit" in het pand nevens de transportinstallaties achterlaten ter beschikking van de houwers van de volgende ploeg. De benaming "mannetjesklopper" halen ze uit het feit dat ze de spie van de metalen schuifstempels - waarin men met wat verbeelding het silhouet van een ijzeren "mannetje" kan vinden - met een lange hamer uit haar slot kloppen, waardoor de stempel ineenschuift (Defoin pag. 101). [N 95, 569; monogr.; Vwo 269; Vwo 385; Vwo 390; Vwo 500; Vwo 672; Vwo 719]
II-5
|
| 21330 |
royaal |
royaal (<fr.):
rójál (Q033p Oirsbeek)
|
royaal [DC 02 (1932)]
III-3-1
|