| 27614 |
begin van de dienst |
aanvangsschicht:
āvaŋsšix (Q033p Oirsbeek
[(Emma)]
[Laura, Julia])
|
Uit de antwoorden blijkt dat men de woordtypen als "beginschicht" en "begin van de schicht" als synoniemen moet beschouwen. [N 95, 119; monogr.]
II-5
|
| 25559 |
beginnen te rijzen |
beginnen te gaan:
bǝgenǝ tǝ gǭǝę (Q033p Oirsbeek)
|
De informant van Q 121 merkt op dat dit "beginnen te rijzen" gebeurt van b.v. zondagavond tot 4 uur maandagmorgen. [N 29, 25a; monogr.]
II-1
|
| 32716 |
beginvoor, -voren |
aanslag:
ānšlāx (Q033p Oirsbeek),
aanslagvoor:
ãnšlãx˲vūr (Q033p Oirsbeek),
de voor:
dǝ [voor] (Q033p Oirsbeek)
|
Naar gelang de ploegwijze en de soort van ploeg kan men de eerste voor of voren ofwel in het midden ofwel aan de zijkant(en) van de akker ploegen. In dit lemma zijn de termen verzameld die als benaming voor de beginvoren (of -voor) in het algemeen werden opgegeven of als zodanig konden worden uitgelegd. Dit laatste is het geval met het woordtype aanscheut, voorzover dat werd gegeven n.a.v. de vraag naar "rug, verhoogd middendeel" (JG 1a + 1b). Blijkens opgaven van dat type uit de beide andere bronnen beperkt deze term zich niet tot de beginvoren in het midden. Hij komt inhoudelijk overeen met aanslag, aanwerk, aantrek e.d. waarmee niet zozeer de eerste voor of voren als zodanig, als wel het ploegen daarvan, het aanvangswerk bedoeld wordt. Omgekeerd is het type rug, dat n.a.v. de vraag naar "de eerste voor die de boer ploegt" (N 11, 60), niet hier maar in het volgende lemma opgenomen. Het bij enkele plaatsen vermelde aantal voren heeft betrekking op de aanscheut die in het midden van de akker gemaakt is. Voor voor zie men het lemma ploegvoor. [JG 1a + 1b]
I-1
|
| 20430 |
begrafenis |
begrafenis:
begreffenis (Q033p Oirsbeek),
begräfenis (Q033p Oirsbeek),
uitvaart:
oetvaart (Q033p Oirsbeek)
|
begrafenis [SGV (1914)] || de gezamenlijke handelingen en plechtigheden waarmee een dode ter aarde besteld wordt [begrafenis, uitvaart, begankenis, zinking, leuves, geuves] [N 87 (1981)]
III-2-2
|
| 20434 |
begrafenismaal |
koffietafel:
op de koffie neujen; familieleden en naober; dragers werden het cafe ingestuurd om een borrel (veel borrels) te drinken
koffietafel (Q033p Oirsbeek)
|
Is in uw omgeving het begrafenismaal bekend? Zoo ja, hoe noemt men het (groevenmaal, lijkmaal, grafmaal, uitigst, enz.)? [VC 03 (1937)]
III-2-2
|
| 20431 |
begraven |
begraven:
begraavə (Q033p Oirsbeek)
|
een dode begraven [graven, zinken, begraven] [N 87 (1981)]
III-2-2
|
| 18807 |
begrijpen |
begrijpen:
begriepə (Q033p Oirsbeek),
snappen:
sjnàppə (Q033p Oirsbeek)
|
met het verstand vatten, begrijpen [kennen, omvatten, begrijpen] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 18798 |
begrip, besef |
begrip:
begrip (Q033p Oirsbeek),
belul:
belul (Q033p Oirsbeek),
benul:
bənul (Q033p Oirsbeek),
inzicht:
inzicht (Q033p Oirsbeek),
notie:
noosie (Q033p Oirsbeek)
|
besef (hij heeft er geen ~ van) [SGV (1914)] || een bewuste, duidelijke voorstelling [benul, belul, besef] [N 85 (1981)] || het vermogen om iets te begrijpen [begrip, begrijp] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 22669 |
beiaard |
beiaard:
beiaard (Q033p Oirsbeek),
carillon (fr.):
karriljon (Q033p Oirsbeek)
|
Het geheel van zuiver gestemde klokken die door een klavier bespeeld kunnen worden [klokkenspel, beiaard, carillon]. [N 90 (1982)]
III-3-2
|
| 33776 |
beide beenderen van de onderkaak |
onderkaak:
uŋǝrkāk (Q033p Oirsbeek)
|
De scha(a)r(en) of het geschaar vormen de beide takken van de onderkaak van een paard en de uitwendige holte in het achterste gedeelte daarvan. Zie afbeelding 2.11. [JG 1a, 1b; N 8, 30]
I-9
|