| 24266 |
vlaamse gaai |
markolf:
merkof (Q033p Oirsbeek),
merkuf (Q033p Oirsbeek),
mérkef (Q033p Oirsbeek, ...
Q033p Oirsbeek)
|
gaai (34 blauwe veertjes in vleugel; kan veertjes opzetten; hele jaar in bossen; soms in troepjes op trek; echte schreeuwlelijk; ook tam te maken [N 09 (1961)] || Hoe heet de Vlaamsche gaai? [DC 06 (1938)] || meerkol [SGV (1914)] || vlaamse gaai
III-4-1
|
| 21394 |
vlag |
vaan:
vaan (Q033p Oirsbeek, ...
Q033p Oirsbeek),
vlag:
vlag (Q033p Oirsbeek)
|
vlag [SGV (1914)] || vlag: Loopt Klaas voorop met de -? [DC 39 (1965)]
III-3-1
|
| 25003 |
vlak, gelijk |
vlak:
vlaak (Q033p Oirsbeek)
|
vlak [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 27990 |
vlakke pijler |
vlakke pijler:
vlakke pijler (Q033p Oirsbeek
[(Emma)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
Pijler met een hellingspercentage tussen 0 en 20 graden. [N 95, 284; monogr.; N 95, 287]
II-5
|
| 24914 |
vlaktex |
gelijk:
geliek (Q033p Oirsbeek),
vlak, het -:
vlāāk (Q033p Oirsbeek)
|
vlakte, vlakke of effen strook land [blakte] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 29314 |
vlas |
vlas:
vlas (Q033p Oirsbeek)
|
Linum usitatissimum L. De vlasteelt heeft, waarschijnlijk wel ten onrechte vanwege het vroege verdwijnen ervan, weinig aandacht gekregen in de enquêtes in Limburg; wellicht werd het verbouwen van vlas als een exclusief Vlaamse aangelegenheid beschouwd. Maar het is in Limburg zeker niet onbekend. De vlasteelt komt zijdelings ter sprake in de vakterminologie van de touwslager, zie aflevering II.7. Men onderscheidt wel vezelvlas, speciaal geteeld voor het maken van garens, en het kortere en meer vertakte olievlas, geteeld voor de oliehoudende zaadbollen; zie de lemmaɛs Lijnzaad, Vlaszaad en volgende in de vorige paragraaf. Het vlas wordt uitgetrokken (geplukt), tot bussels gebonden en op hopen te drogen gezet. Daarna wordt het gerepeld: de zaadbollen worden van de stelen verwijderd en gebroken met een dorsvlegel; het kaf ervan wordt aan de beesten gevoederd. De stengels worden vervolgens in een sloot geroot, waardoor het lint loskomt van de houtdelen van de stengel. Daarna wordt het vlas gebraakt, gezwingeld of gehekeld, om de houtachtige delen los te maken en te verwijderen. Het zijn drie verschillende handelingen, met verschillende toestellen (braak, zwingel en hekel), maar hetzelfde doel. Een braak bestaat gewoonlijk uit tandrollen; een zwingel is een soort molen en een hekel een plank met rechtop staande pinnen. Het lint wordt gesponnen en geweven tot linnengoed. Het vezelhoudende afval, of hede, wordt soms gebruikt voor grof weefwerk zoals meelzakken, maar meestal om reten in houten boten te stoppen, om gasbuizen af te dichten, enz. [Wi 54; monogr.]
I-5
|
| 17751 |
vlechten |
vlechten:
vlugtə (Q033p Oirsbeek),
(mv.).
vluchtə (Q033p Oirsbeek)
|
lokken haar op regelmatige wijze kruizelings door elkaar strengelen [vlechten, breien] [N 86 (1981)]
III-1-1
|
| 30184 |
vlechttwijgen |
vitsgeerden:
vetš˲gē̜rdǝ (Q033p Oirsbeek)
|
De twijgen die horizontaal door de vlechtlatten worden gevlochten. [N 4A, 53b; N 31, 45d; monogr.; div.]
II-9
|
| 30185 |
vlechtwerk |
rijwerk:
rīwęrǝk (Q033p Oirsbeek)
|
Het vlechtwerk van latten en twijgen dat in het open vak, gevormd door de horizontale en verticale balken, wordt aangebracht. [N 4A, 53d; N 31, 45c]
II-9
|
| 24457 |
vleermuis |
blaarmuis:
blaarmoes (Q033p Oirsbeek)
|
vleermuis [DC 40 (1965)]
III-4-2
|