| 20532 |
dik worden |
dijen:
di-je (L416p Opglabbeek),
dik worden:
dik wéére (L416p Opglabbeek),
stijf worden:
sti-jf wéére (L416p Opglabbeek),
stief wèrre (L416p Opglabbeek),
stief wèrrə (L416p Opglabbeek)
|
dik worden; Hoe noemt U: Dik worden, gezegd van b.v. pap (dijen) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 33903 |
dikke hakken |
dikke hakken:
dekǝ hakǝ (L416p Opglabbeek)
|
Verdikking aan de achterkant van het spronggewricht tengevolge van vochtophoping, die kan ontstaan door trappen, stoten of slaan tegen harde voorwerpen. Het is duidelijk merkbaar als men het achterbeen van opzij bekijkt. Zie afbeelding 17 en 18. [N 8, 90d, 90e, 90f, 90h en 90j; monogr.]
I-9
|
| 17611 |
dikke neus |
domper:
dōēmpər (L416p Opglabbeek)
|
neus, Een dikke ~ (domper, kolf, tromp, domphoren). [N 84 (1981)]
III-1-1
|
| 20632 |
dikke snee brood |
paardssnede:
pēͅrsnēͅj (L416p Opglabbeek),
indien gesneden
péérsnééj (L416p Opglabbeek)
|
Een dikke snee (haacht, hawiejk, wiejk, pil, stuut, hiejs?) [N 16 (1962)] || homp; Hoe noemt U: Een dik stuk brood (homp, fomp, facht, hoft, knods, knoft, kreeuw) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 18688 |
dikke want |
pij:
pīə (L416p Opglabbeek)
|
wanten, dikke ~, gemaakt van grove (wollen) stof [pieje, piejhesje] [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 18684 |
dikke wollen sjaal |
wintersjaal:
weͅntərša.l (L416p Opglabbeek)
|
das, dikke wollen (winter)~ [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 18266 |
dikke, warme mantel |
dikke mantel:
ein dikke mantel (L416p Opglabbeek, ...
L416p Opglabbeek),
einə dekə mantəl (L416p Opglabbeek),
einən dekə mantəl (L416p Opglabbeek),
mantel:
ma.ntəl (L416p Opglabbeek),
wintermantel:
wintermantel (L416p Opglabbeek)
|
damesmantel, warme ~ [windvanger, kabang] [N 23 (1964)] || een dikke mantel [ZND 31 (1939)] || een warme damesjas [N 59 (1973)]
III-1-3
|
| 23565 |
dirigent van het zangkoor |
dirigent (<du.):
diregent (L416p Opglabbeek),
dirigent (L416p Opglabbeek)
|
De dirigent, de leider van het zangkoor. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 31706 |
dissel |
dissel:
disǝl (L416p Opglabbeek)
|
Een (korte of lange) boom of balk die aan het voorste asblok van de driewielige kar, de boomwagen of de wagen bevestigd is. De bespanning van de paarden wordt aan deze balk bevestigd. Naargelang de lengte onderscheidt men de korte of kromme dissel (meestal te vinden bij de driewielige kar en de boomwagen), waaraan ten hoogste twee paarden ingespannen konden worden en de lange dissel (meestal te vinden bij de wagen), waaraan twee of meer paarden ingespannen konden worden. De woordtypen die via een attribuut één van deze twee disseltypen aanduiden zijn samengebracht op het einde van het lemma. [N 17, 44a + 50b; N G, 70i-j; JG 1b; JG 1c; JG 1d; JG 2b; A 27, 19 + 21 + 22a; Lu 5, 19 + 21 + 22a; Wi 15; R 3, 93; L 33, 32; monogr.]
I-13
|
| 32860 |
distel |
distel:
dęstǝl (L416p Opglabbeek),
distelen:
destǝlǝ(n) (L416p Opglabbeek),
distels:
destǝls (L416p Opglabbeek)
|
De distel (velddistel of akkerdistel, Cirsium arvense) is een hardnekkig onkruid dat zowel in de wei als in de akker bestreden moet worden. De plant heeft sterke, tot diep in de grond vertakte wortels, lange, tot 150 cm hoge stengels die, evenals de lancetvormige bladen, met stekels bezet zijn; de bloemen zijn rood-lila van kleur. De velddistel moet niet verward worden met de melkdistel (Sonchus oleraceus) die wordt geplukt, en soms gekweekt, als konijnevoer. Deze plant zal behandeld worden in de aflevering over het kleinvee. Hier worden eerst de enkelvoudsvormen gegeven: de antwoorden op de vraag naar de naam van de plant. Vervolgens worden ook de meervoudsvormen vermeld; in de woordenschat van de boer zal het begrip immers voornamelijk in het meervoud voorkomen: "die wei staat vol met distels", "distels uitsteken", enz. Zie afbeelding 2. [voor de opgaven in enkelvoud: N 92, 100; L 1 a-m; L 23, 12a; voor de opgaven in meervoud: JG 1b]
I-3
|