| 17770 |
nagel |
nagel:
nagel (L314p Overpelt),
nagel van de vinger (L314p Overpelt),
nagəl (L314p Overpelt, ...
L314p Overpelt)
|
[ZND 30 (1939)]een nagel [ZND A1 (1940sq)] || een nagel, (nagels) [ZND A2 (1940sq)]
III-1-1
|
| 32986 |
nagewas |
herfst:
hɛrǝxst (L314p Overpelt)
|
Het tweede gewas dat op een veld wordt geteeld nadat men er eerder al geoogst heeft. Bamis is een verkorting van ''Bavo-mis'', ofwel 1 oktober, feest van Sint Bavo; het heeft dan ook de betekenis van "herfst". Vergelijk het lemma ''zaaien, van nagewas'' (2.3). [JG 1a, 1b; monogr.]
I-4
|
| 32955 |
nagras, tweede hooioogst |
nagras:
nǭgrǭs (L314p Overpelt),
toemaad:
tomǝt (L314p Overpelt),
tumǝt (L314p Overpelt)
|
De opbrengst van de tweede maal dat er gehooid wordt, doorgaans eind augustus; zie de algemene toelichting bij deze paragraaf (''nagras''). [N 14, 128b, JG 1a, 1b en 2b; A 4, 26a; A GV, 2Gr.; L B2, 345; L 5, 8; L 14, 15; Gwn 7, 10; Wi 58; S 25; monogr.]
I-3
|
| 33098 |
naoogstrijf |
arenreek:
ǭrǝrɛ̄k (L314p Overpelt),
reek:
rē̜k (L314p Overpelt)
|
Het stuk gereedschap dat voor het naoogsten wordt gebruikt. Doorgaans doet men dit met de grote houten hark die ook voor het bijeenhalen van het hooi wordt gebruikt. Zie het lemma ''houten hooihark'' (4.2.4) in aflevering I.3. Maar er is ook ander gereedschap voor in omloop, met name een zeer grote hark met een blok van meer dan één meter (tot wel 150 cm) breed en met grote ijzeren tanden, ook wel bosduivel genoemd en ook gebruikt voor het bijeenhalen van bladeren of dennenaalden voor de potstal. Dit laatste benoemingsmotief is bijeengezet in de woordtypen achterin het lemma. In de volgende plaatsen is opgegeven dat men naoogst met de harkmachine (vergelijk het lemma ''hooivergaarmachine'' (4.2.11) in aflevering I.3: L 163, 163a, P 177 (scharmachine: sxē̜ǝrmašen), 195 (idem), Q 121c, 162 en 166 (gritselmachine: gritsǝlmǝšin). In L 164, 265, 290 en 368b is opgegeven dat men naoogst met de houten eg; in L 214, 270, 286 en Q 77 met de houten gaffel. Soms is de constructie van de houten hooihark extra verzwaard om het graanveld na te oogsen; zo is in L 318b, 320c, Q 2 en 2b opgegeven dat de hark twee stelen heeft en in K 357, L 163, 163a, 321 en Q 71 dat er aparte handvaten aan de steel zijn gemonteerd om gemakkelijker te kunnen trekken.' [N 15, 38b en 38c; N 18, 93; JG 1a, 1b, 2c; L 34, 41; monogr.; add. uit N 15, 38a]
I-4
|
| 33097 |
nascharren, naoogsten |
bijeenreken:
bɛi̯iǝnrē̜kǝn (L314p Overpelt),
nareken:
nǭrē̜kǝ (L314p Overpelt),
reken:
rē̜kǝ (L314p Overpelt),
scharren:
sxɛ̄rǝ (L314p Overpelt)
|
De akker naoogsten met een rijf of houten hark. De boer deed dit doorgaans zelf, in tegenstelling tot het aren lezen dat dan door anderen werd gedaan. Zie de toelichting bij het lemma ''aren lezen'' (5.2.4). [N 15, 38a; JG 1a, 1b; L 34, 40; monogr.; add. uit N 15, 35; N 18, 93]
I-4
|
| 33706 |
natuurlijke waterloop |
beek:
bɛk (L314p Overpelt)
|
Natuurlijke, smal stromende waterloop. [N 27, 25; N 27, 24; A 2, 48; A 10, 21; A 20, 1d; A 20, 1c; AGV, m1; L 24, 17; L 24, 27; L 33, 10; L 37, 15; R I, 23; S 33; monogr.]
I-8
|
| 25012 |
nauw, eng |
nauw:
nau̯ (L314p Overpelt)
|
nauw (bekremmeld, eng, strang) [ZND A2 (1940sq)]
III-4-4
|
| 18909 |
nauwgezet; nauwgezet persoon |
secuur:
səkūūr (L314p Overpelt),
é is səkūūr (L314p Overpelt)
|
Hij is op zijn punt - sekuur (a.gezegd v.e. persoon; b.v.e. werk) [RND]
III-1-4
|
| 17766 |
navel |
navel:
navəl (L314p Overpelt)
|
navel [ZND B1 (1940sq)]
III-1-1
|
| 20361 |
neef |
neef:
néf (L314p Overpelt)
|
neef [ZND 11 (1925)]
III-2-2
|