| 33110 |
grof gedorst stro |
baarslag:
bārslax (K357p Paal)
|
Het stro dat overblijft na het voordorsen. Zie ook de toelichting bij het voorgaande lemma. De benaming komt voor in enkele spreekwoorden over een schrale lente: als de zon op 2 februari, Maria Lichtmis, schijnt, moet de herder het grof gedorst stro bewaren, want hij zal zijn schapen moeten bijvoederen. Bij voorbeeld: in L 288: "Schijnt de zon met Lichtmis op de toren, scheper bewaar de oorden" of in L 294: "Lichtmis hel en klaor; sjieper bewaor dien oarte", of in L 322a en 330: "Sint Maria Leechmis de zon sjient op ''t altaor; sjeper neem dien horte waor." Zie voor de fonetische documenatie van het woord(deel) [schoof] het lemma ''garve'', ''gebonden schoof'' (4.6.4). [N 14, 16; JG 1a, 1b -gedeeltelijk-, 1d, 2c; monogr.]
I-4
|
| 18300 |
groflinnen beenwindsel |
wag:
WNT: wagge, slobkous. Van Dale: wagge, (gew.) slobkous.
wagge (K357p Paal),
wagə (K357p Paal)
|
windsels, groflinnen lappen of ~ die bij koud of nat weer en bij vuil werk met linten of knopen om de broekspijpen worden gebonden [slophooze, beenslette, beenwagge, gette, slikbagge] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 33674 |
grond, aarde |
aarde:
ø̜ǝr (K357p Paal)
|
De algemene benaming. [S 1, 7, 11, 42; Wi 52; R III, 5, 6, 7, 8; L A1, 150; Vld.; N 18, add.; monogr.]
I-8
|
| 33308 |
grondkrabber |
drietand:
drai̯tant (K357p Paal),
krebber:
krębǝr (K357p Paal),
reekhaak:
rēkhǭk (K357p Paal)
|
Haak voor het losmaken van de grond en voor het wieden. Het gereedschap heeft 3 of 4 vaak sterk gebogen tanden, die langer zijn dan de tanden van de hark; door de tanden onderscheidt de krabber zich ook van de schoffel die een mesvormig werkend deel heeft, maar voor hetzelfde doel wordt gebruikt. Hier is het materiaal uit de vragen N 18, 55-63 opgenomen waarbij niet het doel om mest te trekken is aangegeven. Bij het hier opgenomen type mesthaak is dit àndere doel, het losmaken van de grond, uitdrukkelijk aangegeven. Het materiaal geeft geen aanleiding voor een apart lemma Aardappelkrabber. Naast het voornaamste doel waarvoor dergelijke haken worden gebruikt, het loswoelen van de grond, zijn nog drie andere doeleinden en typen haken in het materiaal onderscheiden die aan het einde van lemma zijn opgenomen: 1. haak voor het schoonmaken van sloten e.d.; 2. brandhaak of weerhaak om iets op te vissen: gereedschap met zeer lange steel; het werkend deel is een (oude) riek met omgekrulde scherpe punten; het was vroeger op de boerderij voorhanden om in geval van brand het brandend dakstro weg te kunnen trekken; 3. drie-of viertand, naar de vorm benoemd, zonder enige aanwijzing voor het gebruiksdoel. [N 18, 55 - 63, behalve hetgeen is ondergebracht in het lemma mesthaak in WLD.I.1, p. 12; monogr.; add. uit JG 1a, 1b]
I-5
|
| 30054 |
grondwerker |
maneuver:
[maneuver] (K357p Paal)
|
De arbeider die het graafwerk voor kelderruimte of funderingssleuven verricht. In L 270 werd dit werk gewoonlijk door de handlangers gedaan. Zie voor de fonetische documentatie van de tussen '(...)-' geplaatste vormen het lemma 'Handlanger'. [N 30, 3a; N 30, 26a; monogr.]
II-9
|
| 20346 |
grootmoeder |
bonne-maman (fr.):
cf. VD F-N s.v. "bonne-maman
bouwmama (K357p Paal),
grootmoe:
groetmoe (K357p Paal),
gruutmow (K357p Paal),
grootmoeder:
grootmoeier (K357p Paal),
grootmowder (K357p Paal),
grote ma:
kindertaal
gruttemaa (K357p Paal),
grote moe:
gruttemoe (K357p Paal),
meetje:
vroeger
meke (K357p Paal)
|
grootmoeder [ZND 35 (1941)] || grootmoeder (gemeenzaam/kindertaal) [ZND 35 (1941)]
III-2-2
|
| 20288 |
grootvader |
bon-papa:
bonpapa (K357p Paal),
boupapa (K357p Paal),
grootvader:
grootvaor (K357p Paal),
grutvader (K357p Paal),
grote mensen
grootvaoier (K357p Paal),
grote pa:
gruttepa (K357p Paal),
peteroom:
kindertaal; "kinderen en grote mensen"; cf. VD s.v. "ome
peteroeme (K357p Paal)
|
grootvader [ZND 35 (1941)] || grootvader (gemeenzaam/kindertaal) [ZND 35 (1941)]
III-2-2
|
| 33317 |
grote boerderij |
geleg:
gǝliǝx (K357p Paal),
gǝlɛx (K357p Paal),
hoeve:
hūf (K357p Paal),
winning:
weneŋ (K357p Paal)
|
Als grootte-aanduiding geven de informanten doorgaans "minstens 10 hectare" op; soms noemt men ook de maximum-grootte erbij, bijvoorbeeld: "van 20 tot 40 ha". Het aantal paarden is vaak ook criterium om van een "groot bedrijf" te spreken, bijvoorbeeld "boerenhof met paarden" (L 213). In het Leuvens materiaal, lijst 35, vraag 59 is gevraagd naar geleg of geleeg, met de betekenis "boerderij met grote landerijen". Naast specifieke termen vindt men tussen de opgaven ook enige omschrijvingen, vooral met behulp van het bijvoeglijk naamwoord groot. Voor de fonetische documentatie van het type boerderij, zie het lemma "boerderij, algemeen" (1.1.1). [A 10, 2c en 3a; L 22, 1a; L 35, 59; monogr.; add. uit L 38, 22]
I-6
|
| 25060 |
grote hoeveelheid, hoop |
aardhoop:
eͅərhūəp (K357p Paal),
grote hoop:
grūtən hūəp (K357p Paal),
hoop:
hüp (K357p Paal),
vracht:
vraxt (K357p Paal)
|
grote hoeveelheid (bezie, hoop, pook, tas, klamp, kluts, krooi, berm, kluft, bres, mouk, del) [ZND A2 (1940sq)], [ZND B2 (1940sq)] || hoop [ZND 01 (1922)] || onbepaalde grote hoeveelheid (vracht) [ZND A1 (1940sq)]
III-4-4
|
| 22504 |
grote knikker |
bonket:
puntje onder de e
nə buket (K357p Paal)
|
Een dikke glazen knikker. [ZND B1 (1940sq)]
III-3-2
|