| 26177 |
eindbord |
stormplank:
stormplank (K357p Paal)
|
Het windbord dat zich aan de top van de wiek bevindt. [N O, 4b]
II-3
|
| 26146 |
einde, wiek |
hekken:
hekken (K357p Paal),
wiek:
wiek (K357p Paal)
|
Elk van de vier hekwerken die vroeger gemonteerd werden op een dunne balk die aan de twee borsten werden vastgemaakt. Het woordtype roede, eigenlijk de balk waarop het hekken bevestigd wordt, wordt in een groot aantal plaatsen -totum pro parte- ook voor de gehele wiek gebruikt. Zie ook afb. 34 en de toelichting bij het lemma ɛroedeɛ.' [N O, 1g; Sche 28; A 42A, 62; A 42A, 63; monogr.; N O, 6b; N O, 6c]
II-3
|
| 32735 |
eindvoor aan de zijkant |
buitenkant:
bøę̄(i̯)tǝkant (K357p Paal)
|
Bedoeld wordt de laatste, aan de zijkant van de akker geploegde voor. Als men met een enkele (niet-keerbare) ploeg bijeenploegt, ontstaat er aan beide zijkanten een laatste voor. De eindvoor aan de zijkant valt in het algemeen samen met de grensvoor. Vandaar dat de voor waarmee het ploegen van een akker aan de zijkant(en) besloten wordt, vaak dezelfde benaming heeft als de voor die tot akkergrens dient. Omgekeerd werden op de vraag naar de "grensvoor" woorden als zijvoor, kantvoor en laatste voor gegeven, die eerder aan de be√´indiging van het ploegwerk dan aan de akkergrens doen denken. Als voor "een van beide zijvoren van een bijeengeploegde akker" of voor "de eindvoor van een van één kant omgeploegde akker" dezelfde term werd opgegeven als voor "akkergrensvoor", is deze niet hier maar in het lemma akkergrens ca. opgenomen. Het betreft de volgende woordtypen en plaatsen: scheivoor K 278, L 248; grensvoor L 248; reenvoor Q 96d; reen L 422, 429a, P 175, Q 36, 94b, 97, 117, 188; gescheid L 248, 387; scheiding L 115, 192b, 209. De in dit lemma voorkomende meervoudsvormen betreffen de beide zijvoren van een bijeengeploegde akker. [N 11, 57; N 11A, 117d + 119d; monogr.]
I-1
|
| 24142 |
ekster |
ekster:
ekster (K357p Paal)
|
ekster
III-4-1
|
| 18112 |
eksteroog |
eksteroog:
eksteroeg (K357p Paal)
|
eksteroog (op de tenen, fr. cor) [ZND 19 (1936)]
III-1-2
|
| 28846 |
elastiek |
elastiek:
ęlastek (K357p Paal),
lijper:
lēpǝr (K357p Paal)
|
Band- of koordvormig stuk gummi. Elastiek komt voor als enkele draad of als gevlochten of geweven band, in verschillende breedten, en het kent vele toepassingen. [N 59, 42; N 62, 61; L 34, 86; MW; monogr.]
II-7
|
| 19685 |
elektriciteit |
elektriek:
ellektriek (K357p Paal)
|
electriciteit [ZND 34 (1940)]
III-2-1
|
| 21257 |
elektrische tram |
elektrieken tram:
electrieke tram (K357p Paal),
electrike tram (K357p Paal),
ellektrieke tram (K357p Paal),
elətrekə tram (K357p Paal)
|
Een electrische tram. [ZND 34 (1940)]
III-3-1
|
| 18829 |
ellende (lijden) |
miserie:
ekzijn zik van meseri (K357p Paal),
hij zit in miserie (K357p Paal),
Ich ben ziek of miserie (K357p Paal),
He-> Fr. sept
He zit inne miserie (K357p Paal),
ij bijna dof
hij zit inne meseri (K357p Paal),
zik-> i van dik
Ig zen zik va miserie (K357p Paal)
|
Hij zit in de ellende. [ZND 35 (1941)] || Ik ben ziek van ellende. [ZND 35 (1941)]
III-1-4
|
| 24504 |
els |
els:
ęls (K357p Paal),
elsje:
elzǝ (K357p Paal),
elžǝ (K357p Paal)
|
Het gebogen, puntige instrument om gaatjes voor het naaien vóór te steken. Men kent een spanels, een doornaaiels en een bros. Dierick zegt op pag. 83: "Het klein en broos werktuig dat een schoenmaker dagelijks te gebruiken heeft is het elsen. Daar zijn er verscheidene grootten en soorten. De elsens om binnenzolen te naaien zijn gekromd en moeten geschikt zijn licht of zwaar volgens het werk; een lang, zwaar elsen is goed voor zwaar manswerk en om in te rijgen. Een zwaar elsen om licht te naaien is altijd af te keuren, daar een fijne draad niet goed sluiten kan in de wijde gaten door het elsen in de binnenzool gemaakt en dus geen vaste naad kan voortbrengen. Gewoonlijk is de punt van een nieuw elsen te dik en moet wat verscherpt worden om goed door het leder te kunnen steken; het gebeurt wel eens dat de punt afkraakt, dit kan hersteld worden met er een aan te slijpen. Het elsen moet in een houten handvatsel vastgezet worden en moet er recht in zitten; het mag noch achteruit noch vooruit hellen en bijzonderlijk niet scheef of men is elke steek in gevaar het te breken, en de hand te kwetsen. [N 60, 176a; N 60, 234; N 60, 176c; S 28; L 5, 62; L B2, 238; L 40, 72; Wi 13; A 27, 17; monogr.]
II-10
|