| 30030 |
roosterschuif |
schuif:
%%het vocalisme in de volgende opgaven heeft geen umlaut: vergelijk het Rijnlandse Schaube ø̄Schieberiegel of Schieberø̄%%
šūf (L290p Panningen)
|
De schuif waarmee de uitstroomopening van de blusbak kan worden afgesloten. Voor de schuif bevindt zich doorgaans een rooster waarmee ongebluste deeltjes in de kalk kunnen worden opgevangen. Dergelijke harde stukjes werden in Q 121 'mannetjeren' ('m'nšǝrǝ') genoemd. [N 30, 32d; monogr.]
II-9
|
| 34607 |
rosbak |
karkistje:
kɛrkīšǝ (L290p Panningen
[(een kistje voor onder tegen de karbak getimmerd met deurtje en sluiting voor mondvoorraad en papieren)]
),
rosbak:
rōs˱bak (L290p Panningen),
rosmand:
rōsmaŋ (L290p Panningen)
|
Onder de kar opgehangen bak of mand voor proviand. [N 17, 85]
I-13
|
| 34606 |
rosdoek |
rosdoek:
rōs˱dōk (L290p Panningen),
roszak:
rōs˱zak (L290p Panningen)
|
Een onder de kar opgehangen doek waarin onder meer paardenvoer kan worden opgeborgen. [N 17, 84; A 26, 3a; monogr]
I-13
|
| 33924 |
roskam |
roskam:
rō.skamp (L290p Panningen)
|
IJzeren kam met 4 à 8 fijngetande en op regelmatige afstand van elkaar op de vlakke onderzijde geplaatste kamboorden om paarden - ook koeien- te kammen of te rossen, voornamelijk om het stof, plukjes, strootjes e.d. uit het paardehaar te kammen. Vooraan is een afzonderlijke naar boven wijdgetande kamboord. Over alle vlezige delen, te beginnen met het kruis, wordt tegen de haren in gekamd; beenachtige gedeelten worden niet geroskamd. Is het paard fijn van haar of glad gestreken, dan heeft de roskam geen zin. Daarna dient het paard geborsteld te worden met de roskam in de ene en de borstel in de andere hand. Zie afbeelding 24. [N 18, 139]
I-9
|
| 33923 |
roskammen |
poetsen:
putšǝ (L290p Panningen),
roskammen:
rǫskamǝ (L290p Panningen)
|
Met borstel en kam - zie het volgende lemma - reinigen. [N 8, 102]
I-9
|
| 26668 |
rosmolen |
mange (fr.):
Algemene opmerking bij deze vragenlijst: - ´´ = korte ee-klank - ö., ö: = lange ö-klank - È = lange i-klank Opm. deze lijst heb ik letterlijk overgenomen, zoals invuller het genoteerd heeft!
menee.zie (L290p Panningen),
manège (fr.):
mǝnēzi (L290p Panningen)
|
De oudste machine die voor het dorsen werd gebruikt. Een paard leverde hier de drijfkracht. Algemeen wordt onder manège een constructie verstaan bestaande uit een vertikale as die door een horizontale boom, waar een paard is voorgespannen, in beweging wordt gebracht. Door middel van een kardan-koppeling wordt die draaiende beweging doorgegeven aan een horizontale as die door de wand van de schuur naar een machine werd geleid en deze aandrijfkracht leverde. In dit geval wordt door de rosmolen een trommel aangedreven waarin de halmen gedorst werden. Vergelijk ook het lemma ''rosmolen'' in de aflevering over de molenaarsterminologie, wld II,3, blz. 163.' [N 14, 7; JG 1a, 1b; monogr.] || dorsmachine: draaiend wiel met boom dat door een trekpaard wordt voortgedreven om de dorsmachine te doen werken [N 14 (1962)]
I-4, I-7
|
| 33901 |
rotstraal |
rotstraal:
rǫtštrǭl (L290p Panningen)
|
Ziekte bestaande in een rotting van de hoornstraal van de hoef, vooral tengevolge van het onhygiënische omstandigheden op stal zoals het langdurig staan in vochtige mest en urine, waardoor de hoeven verweken. Uit de straalgroeve loopt een wit, stinkend vocht. Als de straallederhuid eveneens wordt aangetast, kan kreupelheid optreden. Zie ook het lemma ''straalkanker'' (7.31). Zie afbeelding 15.' [A 48A, 18; N 8, 90l; N 52, 32c; monogr.]
I-9
|
| 20425 |
rouwpoffer/rouwmuts |
rouwtoer:
de rauwtoor (L290p Panningen),
zwarte toer:
de zjwarten toor (L290p Panningen)
|
muts met poffer, minder kostbaar of minder uitgedost dan de grote witte muts, die bij rouwgelegenheden wordt gedragen [rouwpoffer] [N 25 (1964)]
III-2-2
|
| 21330 |
royaal |
royaal (<fr.):
rejaal (L290p Panningen)
|
royaal [DC 02 (1932)]
III-3-1
|
| 20851 |
rozijnenbrood |
rozijnenweg:
reziene-wègk (L290p Panningen),
rezīēnewĕĕk (L290p Panningen)
|
brood, waarin rozijnen gebakken worden [N 29 (1967)]
III-2-3
|