| 26671 |
trekbalk |
dissel:
destǝl (L355p Peer)
|
De balk aan de koning van de rosmolen waaraan het paard gespannen wordt. In Q 9 was dit gewoonlijk een nog van de schors voorziene boomstam. [N D, 30]
II-3
|
| 33955 |
trekhaken, -ogen |
haamhaken:
hāmhēǝk (L355p Peer),
hāmhōi̯k (L355p Peer),
haken:
hē̜k (L355p Peer)
|
IJzeren haken of ogen die aan de voorkant van het haam aan de haamijzers of treiten bevestigd zijn, op elke haamspaan een. Aan die haken of ogen worden de strengen bevestigd waarmee het paard trekt. Er zijn hamen met ogen, dan hebben de strengen aan het uiteinde haken, heeft het haam daarentegen haken, dan zijn de strengen aan het uiteinde van ogen voorzien. [JG 1a, 1b, 2b; N 13, 6a en 6b; N 36, 12]
I-10
|
| 22743 |
trekharmonica |
harmonica:
harmōneka (L355p Peer),
monica:
monica (L355p Peer),
trekzak:
treksak (L355p Peer),
trekzak (L355p Peer)
|
Hoe heet het populaire muziekinstrument, dat uit een vierkante blaasbalg bestaat, die met beide handen wordt ineengedrukt of uitgetrokken, terwijl de vingers toesten neerdrukken? [ZND 26 (1937)]
III-3-2
|
| 17898 |
trekken |
trekken:
treͅkə (L355p Peer)
|
wij trekken [ZND 08 (1925)]
III-1-2
|
| 34589 |
trekschei |
hachtschei:
haxtsxē̜ (L355p Peer),
haxtsxɛ̄ (L355p Peer)
|
De eerste van de verbindingscheien tussen de berries. Aan de uitstekende delen schei werden vaak de trekkettingen of de strengen vastgemaakt met behulp van platte, gebogen ijzers. Zie ook het lemma uitstekende delen van de trekschei en in WLD I.10, het lemma strengen. Zowel het feit dat er opgaven in het meervoud voorkomen als de opmerking van de correspondent uit Q 111 wijzen erop dat ook de tweede schei als trekschei gebruikt wordt: "het vastmaken van de strengen is hier gebruikelijk aan het tweede balkje indien licht geladen, anders aan het eerste balkje". Opmerking bij de kaart: er zijn vier benamingen die op het eerste zicht samenstellingen zijn van de plaatselijke benaming voor "streng" (hacht, kling, klink en trek). De verspreiding van "trekschei" stemt echter hoegenaamd niet overeen met de verspreiding van trek voor "streng", wat doet besluiten dat het hier om een samenstelling met een deverbativum van het werkwoord trekken gaat (vgl. hiervoor kaart 16 van wld I.10). [N 17, 25a; N G, 58b; JG 1a; JG 1b]
I-13
|
| 19362 |
treuzelaar |
prutselaar:
wa ənə pretsəlɛ̄r (L355p Peer)
|
Wat een treuzelaar! [ZND 08 (1925)]
III-1-4
|
| 18934 |
treuzelen |
drenselen:
dè jong kan trienselen (L355p Peer),
hè zit de te triensele (L355p Peer),
sabbelen:
hēͅə zet daoə tə sabələn (L355p Peer),
savelen:
hēͅə zet daoa tə savələn (L355p Peer),
striemen:
hij zit deu te striemen (L355p Peer),
suizen:
ha zet dø̄ te sø̄zen (L355p Peer),
treuzelen:
dè jinske kan trezelen (L355p Peer),
dè jong kan troezelen (L355p Peer)
|
Die jongen kan treuzelen (hij doet alles langzaam en verdroomt zijn tijd; geef de gemeenzame dialectwoorden en uitdrukkingen aan om dit uit te drukken). [ZND 37 (1941)] || Hij zit daar te sammelen (dralen, langzaam en aarzelend praten of handelen). [ZND 06 (1924)] || wat zegt ge van iem. die zeer langzaam werkt ? Hij zit daar te ... (sammelen, teuten, nisselen, enz.) [ZND 42 (1943)]
III-1-4
|
| 22393 |
troef |
troef:
troef (L355p Peer, ...
L355p Peer,
L355p Peer,
L355p Peer),
’nen troĕf (L355p Peer)
|
Troef. [Willems (1885)] || Troef: Harten is troef (kaartspel). [ZND 42 (1943)] || Troef: Harten is troef. [ZND 08 (1925)]
III-3-2
|
| 34300 |
troep biggen in het algemeen |
nest:
nęst (L355p Peer)
|
In dit lemma wordt het begrip biggen of wat daarvoor in de plaats kan komen achter nest, toom enzovoorts niet gedocumenteerd. [N 19, 17; N 76, add.]
I-12
|
| 34549 |
troep ganzen |
trek:
trɛk (L355p Peer)
|
In vraag A 4, 18 en L 20, 18 werd gevraagd naar de dialectwoorden voor een "troep" schapen, koeien, varkens, ganzen. In dit lemma zijn alleen die antwoorden opgenomen die specifiek op een "troep ganzen" duiden. [A 4, 18; L 20, 18]
I-12
|