| 19566 |
handveger, stoffer |
handborstel:
handboͅrstəl (Q012p Rekem),
handborsteltje:
handboͅrstəlkə (Q012p Rekem)
|
handveger [ZND 02 (1923)]
III-2-1
|
| 25056 |
handvol |
handvol:
andvoͅl (Q012p Rekem),
hamfəl (Q012p Rekem)
|
handvol [ZND m] || handvol (haffel, grap, grop) [ZND B1 (1940sq)]
III-4-4
|
| 33006 |
handvol -bij het zaaien |
handvol:
hamfǝl (Q012p Rekem),
ā.mfǝl (Q012p Rekem)
|
Strikt genomen lopen twee begrippen dooreen: de handvol zaaigoed die de zaaier telkens uit het zaaikleed of de zaaibak neemt om deze uit te strooien, en de hoeveelheid die men, dan vaak met twee handen tegelijk, op kan nemen om de zaaibak te vullen; dit laatste is eigenlijk grob of hoopsel; wanneer beide woorden werden opgegeven, is bij het laatste type opgenomen dat het om twee handen gaat. Ontegenzeglijk wordt grob ook gebruikt voor de handvol bij het zaaien. Zie de toelichting bij het lemma ''met de volle hand -zaaien'' (2.12). [JG 1a, 1b; Wi 51; monogr.]
I-4
|
| 29809 |
handvormsteen |
handvorm:
hānt˲vørǝm (Q012p Rekem)
|
Volledig met de hand bewerkte en gevormde baksteen. Tegenwoordig verstaat men onder een handvormsteen ook een steen die op dezelfde wijze wordt gevormd als de handsteen vroeger, maar waarbij de bewerkingen volledig of gedeeltelijk machinaal gebeuren - Schuddinck, pag. 108. [N 30, 52b; N 98, 161; monogr.]
II-8
|
| 33147 |
handzeef |
zeef:
zēǝ.f (Q012p Rekem),
zē̜f (Q012p Rekem)
|
De grove zeef waarmee het zaaigraan wordt gewonnen. Er komen twee hoofdtypen voor: de ronde handzeef van ongeveer 80 cm doorsnede met een opstaande rand van ongeveer 10 tot 15 cm. Ouder is wel de rechthoekige houten bak met een bodem van gaas (heel vroeger van fijne gevlochten wilgetenen) die aan een koord werd opgehangen aan een balk in de schuur. In Haspengouw is dit type het oorsponkelijke. In Oost-Haspengouw noemt men het de ries; ook bij het type wan in West-Haspengouw wordt uitdrukkelijk door de zegslieden vermeld dat het hier om een grote vierkante graanzeef gaat. Zie afbeelding 15. Bij het type zij, zijg daarentegen vermeldt men dat dit woord doorgaans de keukenzeef aanduidt, of de vergiet, gebruikt voor melk en soep. [N 14, 38b, 41a, 42a, 43a en 44; JG 1a, 1b, 1c, 2c; L 8, 118; S 45; monogr.]
I-4
|
| 33292 |
hanepoot |
platgras:
plat˲grā.s (Q012p Rekem),
snijgras:
snii̯grās (Q012p Rekem)
|
Echinochloa crus-galli (L.) Beauv. Algemeen voorkomend hardnekkig onkruid op bouwland, moestuinen en open wegbermen. Het is grasachtig met schijnaren in een pluim, groeit met rechtopstaande of onderaan geknikt opstijgende stengels en bloeit van juli tot de herfst. De lengte varieert van 10 tot 100 cm. Het blad gelijkt op het blad van de wilg; vandaar: wilweie, eigenlijk: "wilde wilgen" (vergelijk Du. Weide, "wilg"); zie ook de lemmata Vogelmuur en vooral Perzikkruid. Voor schom, zie ook aflevering I.3, p.2, bij het lemma Oude Grassoorten. [JG 1b]
I-5
|
| 17811 |
hangen |
hangen:
hange (Q012p Rekem),
hangen (Q012p Rekem),
haŋə (Q012p Rekem, ...
Q012p Rekem),
hānge (Q012p Rekem)
|
hangen [ZND 01 (1922)], [ZND 25 (1937)], [ZND m]
III-1-2
|
| 19373 |
hangslot |
kluister:
klŏĕstər (Q012p Rekem),
klustər (Q012p Rekem, ...
Q012p Rekem)
|
Een slot dat aan b.v. een koffer of aan een deur gehangen wordt, met een draaibare beugel (kluister, hangslot, korna ) (=Fr. cadenas) [N 79 (1979)] || hangslot [ZND 06 (1924)], [ZND B1 (1940sq)]
III-2-1
|
| 21543 |
hard roepen |
hel roepen:
ə røp el (Q012p Rekem)
|
hij roept hard [ZND B2 (1940sq)]
III-3-1
|
| 21413 |
hard schreeuwen |
hel schreeuwen:
vər mōtən el šri[ə}və aŋərs fərstɛjtər əsnēt (Q012p Rekem)
|
Men moet hard schreeuwen, anders verstaat hij ons niet. Men: wordt dit woord wel gebruikt in uw dialect? Zoniet, door welk voornaamwoord wordt men weergegeven? [ZND 04 (1924)]
III-3-1
|