| 18612 |
-> [wld iii 2.2] |
- wld iii, 2.2 !:
(dūp)møͅtskə (Q076p Romershoven),
bōͅknōͅgəlwenžəlkə (Q076p Romershoven),
dŭpmäntəlkə (Q076p Romershoven),
pisduk (Q076p Romershoven),
sodəkə (Q076p Romershoven),
tø̄tkleͅkskə (Q076p Romershoven),
vuəl (Q076p Romershoven),
zø̄vərleͅpkə (Q076p Romershoven)
|
dekentje waaronder de dopeling naar de kerk wordt gedragen [N 25 (1964)] || doek, witte ~ die men het kind als een schortje voor de borst speldt [speet, spit] [N 25 (1964)] || doopjurkje [deumhemke] [N 25 (1964)] || doopmutsje [N 25 (1964)] || luier [winjel, luur, kindsdoek, psidoek, huik] [N 25 (1964)] || navelbandje [nagelbendje] [N 25 (1964)] || rouwsluiter(s) aan een hoed [N 25 (1964)] || slabje, morsdoekje voor kinderen [slabbertje, slabberlepke, zeiverlepke, slepke, bavet(sje) [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 18253 |
[falie] |
voile (fr.):
vwal (Q076p Romershoven)
|
sluierdoek, zwarte ~ die over hoofd en schouders wordt gedragen, gewoonlijk in de rouwtijd [vaol, voeël, falje, falie, slöjer, linao] [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 18182 |
[kazavek?] |
kazavek:
kəžəveͅk (Q076p Romershoven)
|
kasjevék, in de betekenis van vrouwenmantel; betekenis/uitspraak [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 18606 |
[lijfje] |
lijfje:
betekenis: een onderkledingstuk zonder mouwen, hetzij uit linnen, hetzij gebreid
lefkə (Q076p Romershoven),
een bovenkledingstuk, vroeger tamelijk algemeen door de vrouwen gedragen; de benaming geldt enkel voor dit bepaald model, nl. met strakke, aansluitende mouwen en lijfje en een gefronste strook van 15 à 20 cm breedte die rond het middel over de (lange) rok afhing. Deze gerimpelde strook heette lämp
ləfkə (Q076p Romershoven)
|
lijfje, in de betekenis van soort kledingstuk; betekenis/uitspraak [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 33189 |
aanaardhak |
hak:
hak (Q076p Romershoven)
|
Het handgereedschap dat bij het aanaarden wordt gebruikt. Meer dan één zegsman geeft aan dat het aanaarden met de hak met mankracht zwaar werk was. Zie ook de opmerking over de opgaven bij het lemma Vorentrekker. Er werd aangeaard met de schup (zie het lemma Schop in aflevering I.1, blz. 121) in: L 324, 355, 363, 414, P 47, 49, 55, 56 (vroeger), 57, 58, 118a, 119 (idem), 120, Q 2a, 3, 71 (idem), 72, 182, 189 en 198b. Met de mesthaak (zie het lemma Mesthaak in aflevering I.1, blz. 12) in: L 289b, P 176 (vroeger) en Q 9. [N 12, 26; N 18, 42; JG 1c, 2c; monogr.; add. uit N 12, 24; N 18, 58]
I-5
|
| 33191 |
aanaardploeg |
hoogploeg:
hø̜i̯xplux (Q076p Romershoven)
|
Een lichte soort ploeg door paardekracht getrokken, die open voren trekt, met een schaar "in de vorm van een varkenssnuit" (zegsman van L 328) of met twee scharen ruggelings tegen elkaar geplaatst, die de grond naar beide zijden wegschuift, tegen de rij aardappelplantjes aan. Met hetzelfde stuk gereedschap kunnen ook de voren worden getrokken waarin gepoot kan worden. Soms geeft de zegsman dat ook uitdrukkelijk aan. Er kan evenwel ook met een normale, d.w.z. éénscharige, ploeg worden gepoot; zie de algemene toelichting bij de paragraaf over het poten. Ook wanneer door de zegsman in het midden is gelaten of de aanaardploeg met paardekracht of door mankracht (zie het lemma Aanaardhandploeg) wordt voortgetrokken, is de opgave hier ondergebracht. In enkele plaatsen in het zuidwesten is wel opgegeven dat er met de ploeg werd aangeaard, zonder dat evenwel het woord voor die ploeg werd opgegeven, dat zijn P 113, 115, 119, 173, 176, 176a, 177, 177a, 180, 187, Q 76 en 79a. [N 12, 25; N J, 8b; JG 1c; monogr.; add uit N 11, 30, 31; N 12, 24]
I-5
|
| 25243 |
aanhoudend regenen |
het regent vandaag maar een keer:
#NAME?
⁄t regent vandaag maar ene keer (Q076p Romershoven)
|
voortdurend regenen [knoeien] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 34182 |
aanmelken |
aanmelken:
ǫǝnmęlkǝ (Q076p Romershoven)
|
Het maken van de eerste melkbewegingen bij een vaars die pas gekalfd heeft, gezegd van de boer. [N 3A, 61]
I-11
|
| 33895 |
aanwassen op de tanden |
haken:
hyø̜k (Q076p Romershoven)
|
Knobbelvormige aanwassen op de tanden. Als de wrijfvlakken van de beneden- en bovenkaak elkaar niet geheel dekken, ontstaan door de ongelijkmatige afslijting scherpe haken op de hoektanden. Zij komen vooral voor vanaf zevenjarige leeftijd en ontwikkelen zich het sterkst als het paard negen jaar oud is. [JG 1b, 1c, 2c; N 8, 91]
I-9
|
| 32992 |
aar |
aar:
ōi̯ǝr (Q076p Romershoven)
|
Het bovenste deel van de halm van sommige graangewassen waarin zich de korrels bevinden. Ook als pars pro toto gebruikt voor de gehele halm, vergelijk de uitdrukking: "aren lezen". De varianten die met een d- beginnen hebben een aangehecht lidwoord. Zie afbeelding 2, e. [JG 1a, 1b; Wi 14; monogr.; add. uit L 25, 15]
I-4
|