e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... dialect=Q020p plaats=Sittard

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
doofpot amerenpot: aomerepot (Sittard, ... ), aōmerepot (Sittard), blusketel: blöskaetel (Sittard), doofpot: doufpot (Sittard), doͅu̯fpoͅt (Sittard), ijzerton: īzǝrton (Sittard) De doofpot voor het verzamelen van de houtresten. Op grond van de woordtypen binnen dit lemma ziet men dat hiervoor verschillende voorwerpen worden gebruikt: een ketel, pot, emmer e.a.. Als men de houtskool niet in zo''n ketel of pot stopt, wordt hij gewoonlijk in de ruimte onder de oven geworpen of in de hoeken opzij van het ovendeurtje. Volgens de informant van P 178 is de "bluspot" een grote cilindervormige, ijzeren bus met twee handvatten en een deksel. De houtskool is, eenmaal gedoofd en gezift, zeer geschikt om de kachel of stoof aan te maken. Zelfs wordt de houtskool aangewend om loog, het zeepwater voor de lijnwaadwas, te maken. Ook om beekwater "zoeter", dit is minder scherp, te maken wordt houtskool gebezigd (in P 178). Hiertoe wordt een mand op vier stokken boven een kuip geplaatst. De mand wordt goed gevuld met houtskool en hierin wordt het te verzoeten water gegoten dat door spleten van de mand in de kuip sijpelt. Houtskool kan ook nog gebruikt worden als weidebemesting (Q 3, Q 5). Ten aanzien van het woordtype "douche" zij opgemerkt dat dit voorwerp heel waarschijnlijk een warmwaterketel is waarmee dan de houtskool ook geblust kan worden (zie ook de toelichting bij het lemma ''doofpot'' in het wbd ii afl. 1 blz. 75). Zie afb. 13. [N 29, 11d; OB 2, 2f; monogr.] || doofpot [N 05A (1964)] || doofpot om sintels in te doven || pot, gegoten, van ijzer, waarin men het houtskool koud laat worden (aomerepot, kriekepot, smoorpot) [N 20 (zj)] II-1, III-2-1
dooien afgaan: ⁄t wêr geit aaf (Sittard), dooien: dooje (Sittard, ... ), woo de zōn kump dooit ⁄t (Sittard), t slaakt]: dooje (Sittard), ⁄t dooit (Sittard, ... ), ⁄t gevreur is weg (Sittard), ⁄t waer geit aaf (Sittard, ... ), ⁄t wear geit aaf (Sittard) dooien [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 23 (1937)] || dooien [t weer gaat af [N 22 (1963)] || lokken, in de betekenis van alleen dooien waar de zon schijnt maar niet op andere plaatsen; betekenis/uitspraak [N 22 (1963)] III-4-4
dooier (het) geel: gē̜l (Sittard), xē̜ǝl (Sittard), doren: dǭrǝ (Sittard) Het geel van het ei. [RND 123; L 1a-m; L 3, 8; L A2, 383; JG 1b, 1c, 2c; monogr.] I-12
dooierzwam zwam: idiosyncr.  zwam (Sittard) Cantharel: een gele, eetbare paddestoel (cantharel, eierzwam, dooierzwam). [N 92 (1982)] III-4-3
doop doop: doup (Sittard) doop [SGV (1914)] III-3-3
doopdekentje doopdeken: doupdēkke (Sittard), doopdekje: duipdekske (Sittard) dekentje waaronder de dopeling naar de kerk wordt gedragen [N 25 (1964)] III-2-2
doopjurkje doophemdje: duiphummeke (Sittard), doopkleed: doupkleid (Sittard), doͅ.upklɛtjə (Sittard), doopkleedje: doupklēdje (Sittard) doopjurkje [deumhemke] [N 25 (1964)] || doopkleed [RND] III-2-2, III-3-3
doopkapel doopkapel: doupkapel (Sittard) De kapel achter in de kerk, waarin de doopvont zich bevindt en waar de doop voltrokken wordt [doopkapel?]. [N 96A (1989)] III-3-3
doopmutsje doopmutsje: doupmötsjke (Sittard), duipmutsjke (Sittard), mutsje: mötsjke (Sittard) doopmutsje [N 25 (1964)] III-2-2
doopsprei doopspreitje: doupsjpreike (Sittard) dekentje waaronder de dopeling naar de kerk wordt gedragen [N 25 (1964)] III-2-2