| 32665 |
ploegvoetje |
slof:
slof (Q096d Smeermaas)
|
De slede-achtige voorsteun van een voetploeg. In plaats van een slof kon aan deze voorsteun ook een wieltje bevestigd zijn (of worden). Zie hiervoor het volgende lemma. [JG 1a + 1b + 1c; JG 2a-1, 4; N 11, 31.III.a + IV.b + V.a; N 11A, 92c]
I-1
|
| 32726 |
ploegvoor |
voor:
vōr (Q096d Smeermaas)
|
Onder ploegvoor wordt verstaan de lange, rechte geul die telkens ontstaat wanneer de ploeg een strook aarde lossnijdt en naar links of naar rechts omkeert: de open voor dus tussen het reeds geploegde en het nog te ploegen deel van de akker in. Vaak worden de ploeggeul en de daaruit afkomstige, omgekeerde aarde als één geheel gezien. Het woord voor of voord is derhalve niet alleen op de open voor van toepassing, maar meestal ook op de daaruit opgeploegde reep aarde ernaast (zie het volgende lemma). De termen ploegvoor, akkervoor en bouwvoor, die voor de betrokken plaatsen - meestal naast voor - werden opgegeven n.a.v. N 11, 58 "de gewone voor die bij het ploegen telkens ontstaat", zijn misschien ook of eerder op te vatten als benaming voor de regelmatig, geploegde bovenlaag van de akker (zie het lemma bouwvoor). Opgaven waarmee een greppel of een vaste, als loop- of als afwateringsgeul gebruikte voor bedoeld wordt, zijn in dit lemma niet opgenomen. [N 11, 58; N 11A, 129d; N P, 11a; JG 1a + 1b; A 18, 1a; L 8, 63; L 24, 27; S 41; Wi 4 + 15; GV, Ml; div.; monogr.]
I-1
|
| 32666 |
ploegwieltje |
ploegrol:
[ploeg]rǫl (Q096d Smeermaas),
rol van de ploeg:
rǫl van dǝ plōx (Q096d Smeermaas)
|
Het wieltje dat (in plaats van een slof) deel uit maakt van de voorsteun van een voetploeg. [JG 1a + 1b + 1c; N 11, 32c + 33d; N 11A, 93c; A 26, 4b add.; L 4, 4b add.; monogr.]
I-1
|
| 21078 |
poffen |
poffen:
ps. omgespeld volgens Frings.
pofə (Q096d Smeermaas)
|
afbetaling, Op ~, op de pof kopen [poffen?] [N 21 (1963)]
III-3-1
|
| 19482 |
pollepel |
soeplepel:
soͅplēpəl (Q096d Smeermaas)
|
lepel, metalen ~; inventarisatie benamingen; betekenis/uitspraak [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 17657 |
pols |
pols:
poͅls (Q096d Smeermaas)
|
pols [N 10b (1961)]
III-1-1
|
| 33807 |
pommelee, appelschimmel |
gespikkeld:
gǝspekǝlt (Q096d Smeermaas)
|
Paard met ronde, glanzende plekken in de vorm van appels in het haarkleed, van binnen wit en van buiten zwart. De afwisseling van zwarte en witte haren vormt een cirkelvormig patroon, vooral op de schouders en het kruis. [JG 1a, 1b; N 8, 63c, 63d en 63e]
I-9
|
| 34019 |
poot omhoog |
poot-op:
pūt˱ ǫp (Q096d Smeermaas)
|
Voermansroep om de hoef of voet op te lichten. [N 8, 95k]
I-10
|
| 17953 |
pootjebaden |
baden:
bōͅjə (Q096d Smeermaas)
|
lopen: met blote voeten door plassen lopen [polse, dokkele, baden] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 34174 |
pootjesblaas |
slijmblaas:
slīmblōs (Q096d Smeermaas)
|
De tweede blaas waarin de voorpoten van het kalf zitten. [N 3A, 52b]
I-11
|