| 33161 |
zeer grote aardappelen |
bonken:
buŋk (L246a Swolgen)
|
Voor de fonetische documentatie van het woord aardappelen, zie het lemma Aardappel. [N 12, 4; JG 1a; monogr.]
I-5
|
| 33162 |
zeer kleine aardappelen |
krielaardappelen:
krilɛrpǝl (L246a Swolgen),
voeraardappelen:
vurɛrpǝl (L246a Swolgen)
|
Naast de neutrale termen voor kleine aardappeltjes onderscheidt men de kwalitatief zeer goede kleine aardappelen die voor het poten worden gebruikt (vergelijk het lemma Pootgoed, Pootaardappelen) én de kwalitatief slechte, die als veevoeder worden verwerkt. Huiven is de plaatselijke benaming voor "knikkers". De vorm "burel" is te beschouwen als een variant van "budel" waaruit "boel" is ontstaan; zie onder "kleine boel". "Mussekoppen", een leenvertaling van "tête de moineau", betekent eigenlijk een kleine soort kolen, die als brandstof in huis wordt gebruikt. In L 292a werd de zegswijze opgegeven: "Hiej is ein österke verloren," of: "Hiej is ein österke kapot gegange". Het type "österke" staat hier voor "pater-nosterke", de rozenkrans; vergelijk ook de typen "osterkraaltjes" en "rozenkranskrallen". [N 12, 2 en 3; JG 1a; L 43, 8c; monogr.]
I-5
|
| 25140 |
zeer warm weer |
hits:
hets (L246a Swolgen),
hitst:
hitst (L246a Swolgen)
|
hitte [SGV (1914)] || hitte, warmte
III-4-4
|
| 21404 |
zeggen |
zeggen:
zège (L246a Swolgen)
|
zeggen [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 26208 |
zeil minderen |
korten:
kǫrtǝ (L246a Swolgen)
|
Bij oplopende wind de zeilen geheel of gedeeltelijk oprollen om de windvang te verminderen. In l 288b, l 318a en l 320a wordt de term aftrekken gebruikt voor het geheel oprollen van de zeilen, terwijl de benamingen korten (l 245, l 246, l 288, l 318a, l 320a) en inkorten voor het gedeeltelijk minderen van de zeilen gebruikelijk zijn. [N O, 7d; Sche 36; A 42A, 74; N O, 7g]
II-3
|
| 34334 |
zelfstandig drinken, niet bij de zeug |
leppen:
lɛpǝ (L246a Swolgen)
|
Volgens de informant van P 44 gebeurt dit al vrij vlug. Na vier of vijf dagen kunnen de biggen zelfstandig drinken. [N 19, 21b; monogr.]
I-12
|
| 21087 |
zemelen |
kleien:
kli-jǝ (L246a Swolgen),
klijen:
klejǝ (L246a Swolgen),
zemelen:
zēmǝlǝ (L246a Swolgen)
|
De bij het malen van graan afgescheiden en fijngemaakte hulzen der korrels. Wat het woordtype "kriel" betreft. zij opgemerkt dat Schuermans (blz. 294) vermeldt dat ''kriel'' uitbuilsel van het meel is tussen het kortmeel en de zemelen in, dus fijne zemelen maar dat volgens anderen ''kriel'' fijner is dan kortmeel. [N 29, 13a; monogr.] || De bij het malen van graan afgescheiden en fijngemaakte hulzen van de korrels, die na het zeven als grofste afval overblijven. In Q 99* kent men zowel zemelen als klijen. De laatstgenoemde term wordt gebruikt voor de velletjes in het zeefsel. Zie ook het lemma ɛzemelenɛ in wld II.1, pag. 83. Het materiaal dat hier is opgenomen, vormt een aanvulling op het genoemde lemma in wld II.1.' [S 45; N O, 38d; N O, 38e; JG 1a; JG 1b; JG 2c; Vds 250; Jan 141; Coe 219; Grof 249; monogr.]
II-1, II-3
|
| 17826 |
zetten |
zetten:
zètte (L246a Swolgen)
|
zetten [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 19718 |
zeven |
ziften:
zeftə (L246a Swolgen),
zijen:
zei̯ə (L246a Swolgen)
|
zeven van droge stof || zeven van vloeistoffen
III-2-1
|
| 33146 |
zeven met de handzeef |
ziften:
zeftǝ (L246a Swolgen)
|
Zaaigraan winnen uit het met de wan gezuiverde graan door het te zeven. [N 14, 41b, 42b en 43b; JG 1a, 1b; Wi 43; S 45; monogr.]
I-4
|