| 18856 |
gunst |
gratie:
grôsë (Q162p Tongeren)
|
gunst
III-1-4
|
| 25142 |
guur, kil en schraal weer |
killig (weer):
killig (Q162p Tongeren),
kïllig (Q162p Tongeren),
mottig (weer):
mottig (Q162p Tongeren),
zuur (weer):
zūr (Q162p Tongeren)
|
guur, kil || huiverig, koud, guur weer [grellig, zoer, locht, schrauw] [N 22 (1963)] || kil [ZND 27 (1938)] || kil weer [ZND 27 (1938)]
III-4-4
|
| 29733 |
haag |
haag:
hǭ.x (Q162p Tongeren),
hǭx (Q162p Tongeren)
|
Omheining van levend hout ter afpaling van een erf of een stuk land. Men kent verschillende soorten hagen onder andere beukenhaag, elzenhaag, ligusterhaag, meidoornhaag, taxushaag en vlierhaag. [N 14, 62; RND 20; Wi 9; S 13, add.; Vld.; A 25, 4a; L 1a-m; L B2, 279; JG 1b, add.; L 32, 45; monogr.]
I-8
|
| 24532 |
haagappel |
hagenkul:
hôgëkùl (Q162p Tongeren),
hanenkul:
vrucht vd hondsroos, [Rosa canina]
hônëkùllë (Q162p Tongeren)
|
hagedoornvrucht
III-4-3
|
| 24606 |
haagbeuk |
hienteteer:
nevenvorm: hientë
hyùntëtêr (Q162p Tongeren),
Paque spelt: gieuntetèr [Carpunus betulus]
hièntëtêr (Q162p Tongeren)
|
haagbeuk
III-4-3
|
| 24876 |
haagwinde |
pispotje:
pespǫtjǝ (Q162p Tongeren),
pïspùtsjë (Q162p Tongeren),
-
pispeutsjes (Q162p Tongeren)
|
Calystegia sepium (L.) R.Br. Zeer algemeen voorkomend onkruid vooral op bouwlanden en vochtige gronden, klimmend in heggen en dergelijke met een tot 3 meter lange, windende, vrijwel kale stengel en hart- tot pijlvormige bladeren. De grote klokvormige bloemen zijn wit (soms roze) van kleur. De plant bloeit van juni tot september en is meer bekend onder de naam pispotjes (Convolvulus sepium L.). Bij de naamgeving wordt vaak geen onderscheid gemaakt of vindt verwisseling plaats met de kleinere, kruipende akkerwinde (zie lemma Akkerwinde). De volgorde van de varianten van het type winde is: 1. de tweelettergrepige woorden; 2. in de eenlettergrepige naar klinker: /e - ē - ę - i/. Zie Pauwels 1933 en Brok 1991. [JG 1c, 2c; A 17, 6a; L 1, a-m; L 1u, 80; L 15, 5; S 11; monogr.; add. uit JG 1b] || haagwinde [DC 17 (1949)] || haagwinde(bloem)
I-5, III-4-3
|
| 25415 |
haak waarmee men de varkensnagels verwijdert |
haak:
wǫk (Q162p Tongeren)
|
Meestal wordt hiervoor de haak gebruikt die aan de bovenkant van de krabber zit. Men gebruikt er ook wel een stuk gereedschap voor dat hiervoor bruikbaar en voorhanden is zoals de S-vormige spekhaak, trektang, mes met scherpe punt, of men rukt de nagels met de hand af. Bij de opgaven ''haak van de schel'', ''haak van de krabber'' e.d. is van de schel, van de krabber niet fonetisch gedocumenteerd. Voor de opgaven voor ''schel'', ''krabber'' e.d. zie men het lemma ''krabber''. [N 29, 36; monogr.]
II-1
|
| 29637 |
haam |
haam:
hǭm (Q162p Tongeren)
|
Kraagvormig halsjuk van een trekpaard dat op de schouderbladen rust en zich met de bewegende schouders kan meebewegen. Het bestaat voornamelijk uit twee gebogen haamspanen (cf. lemma Haamspanen) die door middel van een haamslot (cf. lemma Haamslot) aan elkaar worden vastgemaakt. Om de nek van het paard te beschermen zijn aan de binnenkant van de haamspanen kussens aangebracht (cf. lemma Haamkussen). Aan de trekhaken van het haam (cf. lemma Trekhaken, trekogen) worden de strengen bevestigd (cf. lemma Strengen) waarmee het paard trekt. Het woord is in heel Limburg mannelijk. [JG 1a, 1b; N 13, 1; L 1 a-m; L 26, 1; R 3, 60; S 12; monogr.]
I-10
|
| 33952 |
haamkap |
haamdeksel:
hǭmdęksǝl (Q162p Tongeren),
kop:
kǫp (Q162p Tongeren)
|
Leren kap boven de plaats waar de twee haamkussens samenkomen, die dient om inwateren te beletten. [JG 1a, 1b; N 13, 8; N 36, 9b; monogr.]
I-10
|
| 33949 |
haamkussen |
haamkussens:
hōmkøsǝs (Q162p Tongeren),
kussens:
køsǝs (Q162p Tongeren)
|
De met stro of paardehaar gevulde binnenbekleding van het haam die voorkomt dat de nek van het paard doorgeschaafd wordt. Zie ook lemma Kussenleder. Daar het twee kussens betreft, zijn veel opgaven in het meervoud. [JG 1a, 1b; N 13, 3; N 36, 15; monogr.]
I-10
|