e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Tongeren

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
schemering, valavond valavond: mv.: -ë (zelden gebruikt)  valuòvënd (Tongeren) schemer, halfduister III-4-4
schenkel hammetje: hömkë (Tongeren, ... ), hɛmkə (Tongeren), schenkel: še.ŋkəl (Tongeren), Van geslacht rund  sjénkël (Tongeren) deel langs het been || hammetje || schenkel [Goossens 1b (1960)] III-2-3
schenkkan bierkaraf: bīrkáraf (Tongeren), bierkarafje: bīrkrafkə (Tongeren), jeneverkarafje: žənēvərkrafkə (Tongeren), karaf: ka⁄raf (Tongeren), kraf (Tongeren), káraf (Tongeren), Fr. carafe  kraf (Tongeren), likeurkaraf: likø&#x0304rkáraf (Tongeren) karaf || karaf in het algemeen [N 20 (zj)] || karaf; inventarisatie soorten en gebruiksmogelijkheden (bierkrachtje, jeneverkrachje); betekenis/uitspraak [N 20 (zj)] III-2-1
schepmeel schepmeel: šø̜pmē.l (Tongeren) De hoeveelheid meel die de molenaar mocht scheppen. In Belgisch Limburg maakten slechts weinig informanten onderscheid tussen stofmeel en schepmeel. De meeste molenaars telden beide samen, zodat ze één grotere hoeveelheid kregen die ze voor zichzelf mochten afhouden. De overkoepelende benaming was in zoɛn geval stubmeel. Het woordtype stubmeel komt behalve in dit lemma dan ook voor in het lemma ɛstuifmeel, stofmeelɛ.' [Vds 169; Jan 270; Coe 252; Grof 291] II-3
scheppen molsteren: mǫlstǝrǝ (Tongeren), scheppen: šø.pa (Tongeren), šøpə (Tongeren, ... ), šø̜pǝ (Tongeren), te diep scheppen: tǝ di.p šø̜pǝ (Tongeren) Maalloon scheppen met behulp van de schep. Het aantal kiloɛs dat per 100 kg mocht worden geschept, is, voorzover opgegeven, achter de betrokken plaatsnummers vermeld. Zie ook het lemma ɛmaalloon, maalgeldɛ. In l 270 was het scheppen tot rond 1910 gebruikelijk.' [N O, 38i; JG 1b; Vds 170; Jan 268; Coe 253; Coe 256; monogr.; A 42A, 48] || scheppen [ZND A1 (1940sq)] II-3, III-1-2
scheren scheren: zich sjêerë (Tongeren) Zich scheren. De baardharen afscheren [scheren, raser, rasieren] [N 114 (2002)] III-1-3
scherf scherf: šeͅrəf (Tongeren), šɛrf (Tongeren), schever: šɛ̄‧vər (Tongeren) scherf [ZND A1 (1940sq)] III-4-4
scherp inhebben (het) scherp inhebben: tšęǝp enhøbǝ (Tongeren) Spijsverteringsstoornis die ontstaat doordat de koeien met het voedsel scherpe voorwerpen als stukjes ijzerdraad, spijkers en spelden opnemen. Wanneer deze scherpe voorwerpen in de netmaag terechtkomen, kan er een ernstige spijsverteringsstoornis ontstaan. De dieren herkauwen niet meer, nemen geen voedsel meer op en hebben een lichte trommelzucht. Omdat de netmaag slechts door het middenrif van het hart en hartenzakje gescheiden is, kunnen scherpe voorwerpen gemakkelijk daar terechtkomen. Ze veroorzaken dan een ernstige etterige ontsteking die kan leiden tot de dood van het dier. Zie ook het lemma ''scherp inhebben (ijzer)'' in wbd I.3, blz. 471-472. [N 3A, 93; A 48A, 53] I-11
scherp kijken hikken (hijken): met veel klemtoon  hīke (Tongeren), staren: stāre (Tongeren) kijken: scherp kijken [miere, blieke] [N 10 (1961)] III-1-1
scherp zetten scherp beslaan: šɛ.rǝp˱ bǝslø.n (Tongeren), scherpmaken: šɛ.rap mǭ.kǝ (Tongeren) Een paard van winterbeslag voorzien. Onder het hoefijzer worden dan al dan niet verwisselbare kalkoenen aangebracht en onder de voorzijde wordt een metalen plaatje bevestigd, de stoot. Zie ook de lemmata ɛijsnagelsɛ, ɛstootɛ enɛkalkoenen, krammenɛ.' [JG 1a; JG 1b; N 100, 17, add.; monogr.] II-11