e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Tongeren

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zijn pasen doen zijn pasen houden: zënë Pwòissë hòugë (Tongeren) De Paascommunie doen [de oeëster hauwe]. [N 96C (1989)] III-3-3
zijn pasen houden zijn pasen houden: zene pwòisse hòwje (Tongeren), zenne pwooisse houge (Tongeren) Zijn Paasplicht vervullen, zijn Pasen houden, d.w.z. in de Paastijd, rond Pasen te biecht en te Communie gaan [ziene paose ha.lde, zien Paoskemunie doon]. [N 96D (1989)] III-3-3
zijpad zijgang: de zajbeuke (Tongeren) Elk van beide zijgangen [zijpad?]. [N 96A (1989)] III-3-3
zijspleet in de overrok slip: slip (Tongeren) zijspleet in de overrok waarlangs men bij de zak of tas in de onderrok kan komen [snijdersgat, schreursgat, sjeursloak] [N 24 (1964)] III-1-3
zijwand bred: brɛ̄t (Tongeren), kisten: kistǝ (Tongeren), kīzǝ (Tongeren), zijplanken: zai̯ pla.ŋkǝ (Tongeren) Elk van de zijkanten van een kar, wagen of kruiwagenbak. Herhaaldelijk worden in het materiaal speciaal de zijkanten van een hoogkar vermeld, die afgenomen kunnen worden. De zijwanden van de slagkar, die samen met de voorwand een vast geheel vormen, krijgen vaak geen aparte naam. De zijplanken zijn horizontale planken die tegen verticale rongen staan en waarop verhoogsels gezet kunnen worden. De woordtypes kist, mouw, komp en korf, die thans "elk van de twee zijwanden" betekenen, zijn oorspronkelijk termen voor de kar- of wagenbak als geheel. De benamingen voor dit geheel worden behandeld in het lemma bak. De meer specifieke benamingen voor de zijwanden van de kruiwagen worden onder het betreffende lemma behandeld. [N 17, 30a + 40 + 46a + add; N G, 53c + 60 a-b; JG 1a; JG 1b; JG 1c; JG 1d; JG 2a; JG 2b; JG 2c; A 26, 2b; Lu 4, 2b; monogr.] I-13
zijwortel wortelen: woͅtəl (Tongeren) (dwars)wortels van een boom [N 27 (1965)] III-4-3
zilvergeld zilveren: ps. omgespeld volgens Frings.  zilvərə (Tongeren) zilveren geldstukken [N 21 (1963)] III-3-1
zilveruitje wit untje: witte unnekes (Tongeren) [DC 13 (1945)] I-7
zindelijk proper: ’t és proopër (Tongeren) zindelijk; de aandrang der natuurlijke behoeften beheersend, zindelijk gezegd van kinderen [N 115 (2003)] III-2-2
zingen cantare (lat.): Brg.  kantërë (Tongeren), zingen: zenge (Tongeren), zéngë (Tongeren) III. zingen; hij zong; gezongen. [ZND 25 (1937)] || Zingen. III-3-2