| 24213 |
nachtegaal |
nachtegaal:
nachtegaal (Q097p Ulestraten)
|
nachtegaal [SGV (1914)]
III-4-1
|
| 18609 |
nachthemd |
nachthemd:
nachhumme (Q097p Ulestraten)
|
nachthemd [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 18608 |
nachtjapon |
nachtjak:
nachjak (Q097p Ulestraten),
nachtpon:
nachpon (Q097p Ulestraten),
nachtskleed:
nachskleid (Q097p Ulestraten)
|
nachtjapon [nachtpon, bedjak, nachtjak, jak] [N 25 (1964)] || nachtkleding in het algemeen [t naachtdinge] [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 34179 |
nageboorte van de koe |
bed:
bɛt (Q097p Ulestraten),
koebed:
kōbɛt (Q097p Ulestraten)
|
[N 3A, 57a; JG 1a, 1b; A 33, 19b; monogr.]
I-11
|
| 17770 |
nagel |
nagel:
nāgəl (Q097p Ulestraten)
|
[ZND 30 (1939)]
III-1-1
|
| 20081 |
nagelbloem (clethra alnifolia) |
groffelsnagel:
groffelsnagel (Q097p Ulestraten)
|
giroffel (nagelbloem) [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 32955 |
nagras, tweede hooioogst |
groe(n)maad:
grōmǝnt (Q097p Ulestraten),
nagras:
nǫgrās (Q097p Ulestraten)
|
De opbrengst van de tweede maal dat er gehooid wordt, doorgaans eind augustus; zie de algemene toelichting bij deze paragraaf (''nagras''). [N 14, 128b, JG 1a, 1b en 2b; A 4, 26a; A GV, 2Gr.; L B2, 345; L 5, 8; L 14, 15; Gwn 7, 10; Wi 58; S 25; monogr.]
I-3
|
| 33098 |
naoogstrijf |
ijzeren reek:
izǝrǝ rēk (Q097p Ulestraten),
kemreek:
kø̜mrē.k (Q097p Ulestraten)
|
Het stuk gereedschap dat voor het naoogsten wordt gebruikt. Doorgaans doet men dit met de grote houten hark die ook voor het bijeenhalen van het hooi wordt gebruikt. Zie het lemma ''houten hooihark'' (4.2.4) in aflevering I.3. Maar er is ook ander gereedschap voor in omloop, met name een zeer grote hark met een blok van meer dan één meter (tot wel 150 cm) breed en met grote ijzeren tanden, ook wel bosduivel genoemd en ook gebruikt voor het bijeenhalen van bladeren of dennenaalden voor de potstal. Dit laatste benoemingsmotief is bijeengezet in de woordtypen achterin het lemma. In de volgende plaatsen is opgegeven dat men naoogst met de harkmachine (vergelijk het lemma ''hooivergaarmachine'' (4.2.11) in aflevering I.3: L 163, 163a, P 177 (scharmachine: sxē̜ǝrmašen), 195 (idem), Q 121c, 162 en 166 (gritselmachine: gritsǝlmǝšin). In L 164, 265, 290 en 368b is opgegeven dat men naoogst met de houten eg; in L 214, 270, 286 en Q 77 met de houten gaffel. Soms is de constructie van de houten hooihark extra verzwaard om het graanveld na te oogsen; zo is in L 318b, 320c, Q 2 en 2b opgegeven dat de hark twee stelen heeft en in K 357, L 163, 163a, 321 en Q 71 dat er aparte handvaten aan de steel zijn gemonteerd om gemakkelijker te kunnen trekken.' [N 15, 38b en 38c; N 18, 93; JG 1a, 1b, 2c; L 34, 41; monogr.; add. uit N 15, 38a]
I-4
|
| 25592 |
narijs |
derde toer:
derde toer (Q097p Ulestraten),
narijs:
nǭręjs (Q097p Ulestraten)
|
Na het bewerken en opmaken van het deeg kan de laatste rijs, de narijs, beginnen. Het deeg moet nog enige tijd rijzen in de bus, het blik, de rijskast, voordat het in de oven geschoven kan worden. Men moet bij de narijs erop leggen dat temperatuur en vochtigheid van de lucht voldoende zijn (Schoep blz. 102). Zowel een te lage als een te hoge temperatuur beïnvloeden het deeg ongunstig, terwijl de vochtigheid van de lucht ook niet te hoog mag zijn. Het verdient aanbeveling de narijs te laten geschieden in een afzonderlijke ruimte, waar men zowel de temperatuur als de vochtigheid van de lucht in de hand heeft. Volgens de informant van L 330 duurt de narijstijd een half uur. [N 29, 39b; N 29, 39a]
II-1
|
| 32963 |
nascharder |
reker:
rēkǝr (Q097p Ulestraten)
|
Degene die het achtergebleven hooi bijeenharkt. [A 34, 4; add. uit N.14, 122]
I-3
|