| 31713 |
schulpen |
kwartieren:
kǝrtērǝ (Q101p Valkenburg),
scherpen:
šęrpǝ (Q101p Valkenburg)
|
In het algemeen hout, en meer in het bijzonder een boom in de lengterichting doorzagen. Bij het kwartierzagen of kwartieren wordt de boomstam eerst in de lengte in vier stukken gezaagd. Vervolgens wordt dit kwart van de boomstam haaks op de jaarringen verder in delen gezaagd. Hout dat zo was gezaagd was, werd in (Q 71) kwartierhout (kǝtīrhōt) genoemd. Voordeel van kwartiergezaagd hout is dat dit vrijwel niet krom kan trekken. Het wordt dan ook bij voorkeur gebruikt bij het maken van meubels. Zie ook afb. 10. Voordat een boomstam door middel van een kraanzaag in delen wordt gezaagd, worden eerst met behulp van een smetlijn de zaaglijnen afgetekend. Zie ook de lemmata ɛsmettenɛ, ɛsmetlijnɛ en ɛsmetterɛ in de paragraaf over het meetgereedschap van de timmerman (pag. ).' [N 50, 43a; N 50, 52a; N 53, 21c; N 53, 22; monogr.]
II-12
|
| 18102 |
schurft |
schurft:
sjörf (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg)
|
huidziekte, Jeukende ~ veroorzaakt door de schurftmijt; schurft (zeer, rap, krets, rui). [N 84 (1981)] || schurft [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 24428 |
schurftmijt |
schurftmijt:
eigen spellingsysteem
schurrefmīēt (Q101p Valkenburg)
|
mijt die schurft veroorzaakt door gangetjes te graven in de huid van mens en dier [N 26 (1964)]
III-4-2
|
| 18951 |
schurk, smeerlap |
niksnutsiger:
niksnötziger (Q101p Valkenburg),
smeerlap:
sjmeerlap (Q101p Valkenburg),
vlegel:
vlêgel (Q101p Valkenburg)
|
een persoon die allerlei streken uithaalt met kwade bedoelingen [prul, smeerlap, rakker, deugniet, beest, schobberd, schavuit] [N 85 (1981)] || schavuit [SGV (1914)]
III-1-4
|
| 22427 |
schutsboom |
vogelstang:
voogelschtang (Q101p Valkenburg)
|
Schietpaal, waarop een houten vogel geplaatst is.
III-3-2
|
| 22824 |
schutter |
schutter:
sjötter (Q101p Valkenburg),
sjətər (Q101p Valkenburg)
|
schutter [RND], [SGV (1914)]
III-3-2
|
| 22853 |
schutters |
schutters:
sjöttersj (Q101p Valkenburg)
|
schutters (mv.) [SGV (1914)]
III-3-2
|
| 19935 |
schuur |
schuur:
šȳr (Q101p Valkenburg)
|
Het apart staande of aan de stallen vastgebouwde bedrijfsgebouw, waarin de oogst geborgen wordt, ook dienend om in te dorsen en, vooral bij kleinere boerderijen, ook om landbouwwerktuigen te bergen. De voornaamste gelijkvloerse delen van de schuur zijn de dorsvloer en de tasruimte(n) naast de dorsvloer. Boven de dorsvloer bevindt zich veelal een balkenzolder. Zie afbeelding 12. [N 5A, 66a; JG 1a en 1b; A 11, 4; L 12, 1; S 32 en 50; Wi 15; Gi 2.I, 20; monogr.; add. uit N 5A, 71a en 71c]
I-6
|
| 19869 |
schuurmiddel |
blauwsteen:
blauwstein (Q101p Valkenburg),
brusselse aarde:
brusselse aarde (Q101p Valkenburg),
mergel:
mergel (Q101p Valkenburg),
zand:
zand (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg),
dit was zilverzand, ook wel mergel gebruikt Een schuurmiddel om koper te schuren van 50 jaar geleden: zilverzand of mergel, gebrande chicoreiwortel-azijn. Dit alles werd tot een papje vermengd
zand (Q101p Valkenburg)
|
schuurmiddel om metaal glanzend te maken - blauwsteen (uitgewreven azuursteen) [DC 15 (1947)] || schuurmiddel om metaal glanzend te maken - roodaarde (voor het gladmaken van gebruineerd koper) [DC 15 (1947)] || schuurmiddel om metaal glanzend te maken - zand [DC 15 (1947)]
III-2-1
|
| 33416 |
schuurpoort |
poort:
[poort] (Q101p Valkenburg)
|
De grote dubbele deur die toegang geeft tot de schuur en de mogelijkheid biedt met de oogstwagens tot op de dorsvloer te rijden. Meervoudige opgaven benoemen de beide poortvleugels. Voor de behandeling van de namen van de poortvleugels en van het sluitwerk van de poort zie de paragraaf over de grote toegangspoort van de boerderij, par. 4.1. Zie ook het lemma "stalpoort, staldeur" (2.1.3) en, voor de benaming dendeurtje, ook het lemma "deurtje in een poortvleugel" (4.1.12). Vergelijk ook de betekeniskaart van poort "schuurpoort" en "hek" in de aflevering over de landerijen (I.8). Zie voor de fonetische documentatie van het woord (poort) het lemma "poort" (4.1.1). Zie ook afbeelding 12 bij het lemma "schuur" (3.1.1). [N 5A, 51a; N 4, 37; JG 1a en 1b; A 10, 7b; Gwn 4, 10; monogr.]
I-6
|