| 32747 |
een geerakker ploegen |
kortvoren:
voor de vraag of dit woordtype voor de volgende plaatsen beschouwd moet worden als werkwoord dan wel als meervoudig substantief zie men ook het vorige lemma
[kortvoren] (Q101p Valkenburg)
|
Afhankelijk van de gebruikte ploeg en de gevolgde ploegwijze kan de geer van een trapeziumvormige akker op verschillende manieren worden geploegd. Wordt de akker met een wentel- of een keerploeg bewerkt, dan kan men a) met de geer beginnen en dan - schuin tegen de geervoren aan - de lange voren ploegen, of b) met de lange voren beginnen en op de overblijvende geer korter wordende voren ploegen, waarbij tenslotte - schuin op de geervoren - nog enige lange sluitvoren worden geploegd. Op een uiteen te ploegen geerakker ploegt men vanaf de zijkanten eerst de lange voren, totdat men de in midden uitgezette geer bereikt. Daar ploegt men dan korter wordende voren, die in het midden (waar men moest keren) worden aangevuld met een aantal lange sluitvoren. Wordt die geerakker het jaar daarop bijeengeploegd, dan ploegt men in het midden eerst het daar uitgezette geerstuk bijeen; daarop laat men dan de lange voren volgen. Als een trapeziumvormige akker geploegd kan worden in voren die in dezelfde richting lopen als de evenwijdige korte en lange zijde van het stuk, hoeft men geen geer te ploegen. Voor het([...)-gedeelte van sommige varianten zie men het vorige lemma. [N 11, 64; N 11A, 126a + b + c + d; JG 1a + 1b; monogr.; A 33, 9 add.]
I-1
|
| 23950 |
een gelofte doen |
een gelofte doen:
n gelofte doon (Q101p Valkenburg)
|
Een gelofte doen, afleggen bijv. om op bedevaart te gaan [gelaove, jelobe]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 31848 |
een groef schaven |
klikken:
klekǝ (Q101p Valkenburg)
|
In het algemeen met behulp van een ploegschaaf groeven aan planken schaven. Zie ook het lemma ɛploegenɛ in wld II.9, pag. 158.' [N 53, 95; monogr.]
II-12
|
| 34523 |
een haan snijden |
kapuinen:
kapø̜i̯nǝ (Q101p Valkenburg)
|
Een haan castreren. [N 19, 60b; monogr.]
I-12
|
| 19855 |
een huis huren |
huren:
hure (Q101p Valkenburg),
hy(3)̄rə (Q101p Valkenburg)
|
een huis huren [DC 35 (1963)] || huren [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 19867 |
een kaars snuiten |
smokken:
schmoekke (Q101p Valkenburg)
|
snuiten van kaars of lamp
III-2-1
|
| 20508 |
een kater hebben |
een kater hebben:
⁄ne kater höbbə (Q101p Valkenburg)
|
kater hebben; Hoe noemt U: Zich niet lekker voelen de dag na een flinke drinkpartij (een kater hebben) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 23755 |
een kruisje geven |
een nachtkruisje geven:
nachkruuske gaeve (Q101p Valkenburg)
|
Een kind voor het slapen gaan met de duim een kruisje geven op het voorhoofd. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23707 |
een kruisje op het brood maken |
een kruisje maken onder het brood:
e kruuske onder `t broad make (Q101p Valkenburg),
het brood zegenen:
`t broad zaegene (Q101p Valkenburg)
|
Het gebruik om een brood met het mes te bekruisen, voordat men het aansnijdt; men maakte met het broodmes een kruisje aan de onderkant van het brood [n kruuske ónder de mik maake?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23706 |
een kruisteken maken |
n kruus maake:
e kruusteike make (Q101p Valkenburg),
e kruusteike sjlaon (Q101p Valkenburg),
ziech zaegene (Q101p Valkenburg)
|
Een kruisteken maken/slaan, zich bekruisen, zich zegenen [zich bekruuse [N 96B (1989)]
III-3-3
|