| 23699 |
een rozenhoedje bidden |
rozenkrans beden:
de roazekrans bae (Q101p Valkenburg)
|
Een Rozenhoedje bidden [de roozekrans bèèje, ziech der roeëzekrans beëne?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 33722 |
een sloot uitdiepen |
uitmootsen:
ūtmyǝtšǝ (Q101p Valkenburg)
|
Het uitdiepen of het op diepte houden van een sloot met behulp van een schop, hak, riek, krabber en een zeis. [A 10, 21; N 18, add.; monogr.]
I-8
|
| 18077 |
een verkoudheid hebben |
de snop hebben:
iech höb de sjnoep (Q101p Valkenburg),
een kou opgelopen hebben:
iech höb n kaw opgeloupe (Q101p Valkenburg)
|
Lichte verkoudheid. Gebruikt men afzonderlijke benamingen voor een zware en lichte verkoudheid [DC 27 (1955)] || Verkoudheid. Op welke wijze wordt dit gewoonlijk uitgedrukt? B.v. Ik ben ~ [DC 27 (1955)]
III-1-2
|
| 33877 |
een veulen werpen |
veulenen:
vø̄lǝnǝ (Q101p Valkenburg)
|
Als de weeën toenemen, gaat de merrie liggen. De geboorte begint, als de vliezen breken en het vruchtwater wegloopt. [JG 1a, 1b; N 8, 52]
I-9
|
| 32707 |
een weide scheuren |
scheuren:
šø̄rǝ (Q101p Valkenburg)
|
Een weide scheuren is het omploegen van weiland, vooral om het daarna als akkerland te gebruiken. Voor (delen van) varianten die hieronder in de [... [JG 1a + 1b + 1c + 1d; N 11, 42a + b + c; N 11A, 114 + 115a + b; monogr.]
I-1
|
| 34495 |
een zandbad nemen |
(zich) mullen:
mø̜lǝ (Q101p Valkenburg),
hoeieren:
hui̯ǝrǝ (Q101p Valkenburg)
|
Met de vleugels een zandbad nemen in de zonneschijn, gezegd van kippen. [N 19, 61b; A 28, 13a; A 28, 13b; Lu 6, 13a; Lu 6, 13b; monogr.]
I-12
|
| 17981 |
een ziekte onder de leden hebben |
een krankte onder de huid hebben:
hè heit en krengde onder de hoed ziete (Q101p Valkenburg),
get onder de leden hebben:
heer hed get onder de lei (Q101p Valkenburg),
tussen vel en vlees zijn:
tussje vel en vleesj (Q101p Valkenburg)
|
ziekte onder de leden hebben [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 34542 |
eend |
eend:
ē̜nt (Q101p Valkenburg)
|
[JG 1a, 1b, 1c, 2c; S 18; S 49; L 1a-m; NE II, 55; Vld.; L A1, 48; monogr.]
I-12
|
| 33414 |
eendenhok |
eendenhok:
ēŋǝ(n)hǫk (Q101p Valkenburg),
ē̜ ̞ndǝ(n)hǫk (Q101p Valkenburg),
eendenkouw:
ē̜ ̞njǝkǫu̯ (Q101p Valkenburg)
|
Afgeschotte ruimte in de stal, doorgaans vlak bij de kippenkooi, waar men eenden houdt. [A 10, 9j]
I-6
|
| 32631 |
eenscharige ploeg, rondgaande ploeg, voetploeg, radploeg, karploeg |
brabander:
brǭbɛndǝr (Q101p Valkenburg),
reeploeg:
rī[ploeg] (Q101p Valkenburg
[(karploeg met los riester - later omgebouwd tot aanaardploeg)]
),
rulploeg:
røl[ploeg] (Q101p Valkenburg
[(met een "los" verzetbaar riester)]
)
|
In dit lemma zijn de benamingen bijeengebracht voor a) de oude, houten, later ook ijzeren voetploeg, die in plaats van een schaats soms een wieltje had; b) de oude houten, later ook wel ijzeren karploeg waarmee men ofwel naar één kant, dus "rond" moest ploegen ofwel heen en weer kon ploegen, omdat kouter en riester op een naar rechts resp. naar links om te ploegen voor konden worden ingesteld. De oude ploeg kon, zoals de voetploeg in K 315, 353, 359 en Q 27 en de houten karploeg in L 115, ook gewoon "de ploeg" genoemd worden, omdat hij ter plaatse destijds het enige of meest gebruikte type was. Voor zijn opvolger, en met name de wentelploeg, kwam dan meestal een bijzondere term in gebruik. [N 11, 30 + 32c + 32e; N 11A, 67 + 68 + 69 + 75e + 78 + 97 + 114; N J, 10 add.; JG 1a + 1b; N 12, 25 add.; N 27, 14 + 15 add.; A 27, 24 add.; A 33 add.; div.; monogr.]
I-1
|