e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Valkenburg

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
met compost bestrooien drekken: drɛkǝ (Valkenburg) Weiland bemesten met compost. Omdat er gras- en onkruidzaden in kunnen zitten, wordt mengmest gewoonlijk niet op akkerland aangewend. [N 11, 22 + 25 add.; N 11A, 38; monogr.] I-1
met de collecteschaal rondgaan met de schaal rondgaan: mèt de sjaol rondgaon (Valkenburg) Collecteren met de open schaal, met de schaal rondgaan. [N 96B (1989)] III-3-3
met de horens stoten, gezegd van de bok stoten: štoǝtǝ (Valkenburg) [N 19, 75] I-12
met de kar achteruit rijden terugstoten: trø̜kštu̯atǝ (Valkenburg) Voor de voermansroep om het paard achteruit te doen gaan, zie wld I.10 onder het lemma achteruit. [N 17, 95 + 99] I-13
met de kruk poten inkrukken: inkrukken (Valkenburg) [N 12, 12; monogr.] I-5
met de poten dicht bijeen staan (te) eng staan: eŋ štōn (Valkenburg) [N 8, 78a en 78b] I-9
met de poten te ver uit elkaar staan (te) breed staan: bręi̯t štōn (Valkenburg) [N 8, 78b] I-9
met de schop poten, kuiltjes maken kuilen: kulǝ (Valkenburg), loker maken: lōkǝr mākǝ (Valkenburg), planten: [planten] (Valkenburg) Het poten met de hand, in tegenstelling tot het poten met de ploeg, bestaat eigenlijk uit drie handelingen: (a) het graven van een kuiltje met de schop ofwel het steken van een gat in de grond met de kruk; (b) het gooien van een pootaardappel in dat kuiltje; en (c) het weer dichtmaken van het gat. In de vragenlijst zijn de handelingen (a) en (b) apart afgevraagd; maar soms hebben de zegslieden toch met één algemene term geantwoord. Deze algemene termen voor poten staan achter in het lemma bijeen; voor de fonetische documentatie daarvan zij verwezen naar het lemma Poten. [N 12, 14 en 15; monogr.] I-5
met de voorpoten harkend over de grond krabben klauwen: klau̯ǝ (Valkenburg), scharren: šārǝ (Valkenburg) Met de hoeven in de aarde krabben of wroeten. [JG 1a; N 8, 74] I-9
met de zweep slaan of geluid geven klatsen: klatšǝ (Valkenburg), smikken: šmekǝ (Valkenburg) Het slaan met de zweep brengt een knallend geluid voort. Terwijl in de enquête van J. Goossens het werkwoord zwepen in de jaren vijftig enkel voor Achel (L 282) en Hamont (L 286) werd opgetekend, vermeldt de enquête van P. Willems (1885)het nog voor een groot aantal gemeenten uit de beide Limburgen. Zie in dit verband ook ros voor "paard" (WLD I, afl. 9, p. 5). [JG 1a, 1b, 2c; L 8, 141a; Wi 42; monogr.] I-10