e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Valkenburg

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
stad stad: sjtad (Valkenburg), štat (Valkenburg) stad [RND], [SGV (1914)] III-3-1
staf van de suisse hellebaard: hèllebaard (Valkenburg) De staf of hellebaard van de suisse [sjtaaf?]. [N 96B (1989)] III-3-3
stal stal: šta.l (Valkenburg) Een ruimte in het algemeen, die onderdak biedt aan vee. De benamingen kunnen zowel het gebouw, als de ruimte daarbinnen betreffen. Meestal wordt kortheidshalve van "de stal" gesproken, als men het veeverblijf en met name de koestal bedoelt. [JG 1a en 1b; Wi 11; S 50; L A1, 4; RND 97; monogr.; add. uit N 5A, passim] I-6
stalband halsband: hau̯s˱bant (Valkenburg), strang: štraŋk (Valkenburg) Leren band om de hals van het paard, waaraan de lijn of teugel wordt vastgemaakt om het op stal vast te binden. Vergelijk ook lemma Halster. [JG 1a; N 8, 91; N 13, 18b] I-10
stallantaarn stallucht: stallantaarn  schtalluch (Valkenburg) lamp/ luchter; inventarisatie soorten en gebruiksmogelijkheden; betekenis/uitspraak [N 20 (zj)] III-2-1
stallen kapittelstoelen: kapiettelsjteul (Valkenburg) De koorbanken aan de zijkanten van het priesterkoor [stallen, stalles, koorstallen, koorstoelen, kanunnikenbanken]. [N 96A (1989)] III-3-3
stalpalen kribhouter: (enk)  krøphǫu̯t (Valkenburg) De vertikale houten palen (later vaak ijzeren stangen of buizen) waar de koeien aan vastgebonden worden. Tussen twee palen door kan een koe uit een krib eten. Van onderen staan de palen in een verbindingsbalk (zie het lemma "koedrempel, kribbeboom" (2.2.20), soms in de grond of in de rand van de krib. Van boven worden de stalpalen bijeen gehouden door de bovenste kribbeboom. In veel plaatsen komen geen stalpalen voor. De koeien zijn dan vastgebonden aan ringen in de krib of aan ringen in de koedrempel. Modernere stallen kennen dan vaak wel weer stalpalen. Opgaven die geen stalpaal betreffen maar een ring etc. zijn apart geplaatst en meestal slechts als woordtype vermeld. De vraag naar de stalpalen deed een aantal respondenten denken aan een box. Deze opgaven zijn achteraan geplaatst. Onder de in dit lemma opgenomen enkelvoudsvormen zijn er die ook gebezigd kunnen worden voor het hekwerk van stalpalen (als collectief), voor de bovenste kribbeboom of voor de koedrempel. Zie ook afbeelding 8 bij het lemma "voorstal" (2.2.5) en afbeelding10.B bij het lemma "koeienstand" (2.2.23). [N 5A, 38a; N 4, 60; A 10, 11; monogr.] I-6
stam van de boom droum: tromp, tronk, treef, droum hebben dezelfde wortel. (mndl. tram, balk), (ohgd. taere, teere), (got-triu, dro, tree), (hgd. Tram. (gr. dendro)  droum (Valkenburg), stam: sjtam (Valkenburg, ... ), stok: schtok (Valkenburg, ... ) boomstam || boomstam, zover hij zaagbaar is || Het deel van een boom van de wortels tot aan de takken (stam, bol). [N 82 (1981)] || stam III-4-3
stam van de knotwilg wijden: wiej (Valkenburg) de ± 2 m. hoge stam van de knotwilg [DC 13 (1945)] III-4-3
stampen kwetsen: kwetsche (Valkenburg) tot brei maken III-2-3