| 22870 |
strafschop |
penalty (eng.):
penantie (L210p Venray)
|
Strafschop. [DC 49 (1974)]
III-3-2
|
| 29830 |
strek |
strek:
strek (L210p Venray)
|
De lange smalle zijde van een metselsteen. Zie ook afb. 30. [N 31, 17b; N 98, 173; monogr.]
II-8
|
| 32894 |
strekel, wetstok |
strekel:
strēkǝl (L210p Venray)
|
Het gaat in dit lemma over de houten strekel of wetstok, met uitsluiting van de cementen strekel en de wetsteen, die in de volgende lemma''s ter sprake komen. Voor vorm en gebruik van de strekel, zie de algemene toelichting bij deze paragraaf. Daar werd al opgemerkt dat het oorspronkelijke onderscheid tussen strekel en wetsteen welhaast is verdwenen. Daar het hier uitdrukkelijk over de houten strekel gaat, zijn de opgaven en aantekeningen als "steen die zo in de handel is" of "met cement eraan" ondergebracht bij wetsteen of cementen strekel; de opgaven voor "strekel" waarin het element "steen" voorkwam waren alle identiek aan de opgaven voor "wetsteen" in de betreffende plaats en zijn dan ook in het lemma ''wetsteen'' ondergebracht. Veel informanten hebben aangetekend dat de houten strekel "heel oud", "nu in ongebruik", "vroeger een eikehouten pen, thans een slijpsteen" (Q 211) was, of dat het "de oudere manier" van strijken was, die nu niet meer voorkomt. In een zevental plaatsen wordt opgemerkt dat men streek met de mathaak; het gaat hier kennelijk om het strijken van de zicht. Het betreft de opgaven mathaak in Q 179; zichtlat in P 197, Q 166 en 242, en zichthaak in P 224, Q 167 en 174. Zie afbeelding 9, nummer 3, waarop de strekel is vastgemaakt aan de steel van de zeis, zoals beschreven in de algemene toelichting bij de paragraaf over de zeis. Opvallend is de afwezigheid van materiaal in Zuidelijk Nederlands Limburg. Kennelijk zijn daar de strekel en het erbij horende zandblok ook uit de herinnering van de informanten verdwenen, of werd vanouds de zeis en de zicht met de wetsteen alleen gewet. Dit laatste werd bovendien in Belgisch Limburg uitdrukkelijk opgegeven in L 419, 423, 424, P 192, Q 6, 7, 10, 12, 13, 88, 91, 94, 155, 156, 157, 159, 170, 171, 172, 179 en 188. [N 18, 80; N 18, 67g; JG 1a, 1b; A 4, 28f; A 23, 16II; L 20, 28f; Lu 1, 16II; Gwn 7 add; monogr.]
I-3
|
| 31465 |
strekhamer |
strekhamer:
strękhāmǝr (L210p Venray),
vlakhamer:
vlakhāmǝr (L210p Venray)
|
In het algemeen een hamer voor het gladhameren van metalen voorwerpen. De strekhamer kan verschillende vormen hebben. Zie ook afb. 162. [N 33, 67; N 64, 39k; N 66, 6k; monogr.]
II-11
|
| 30141 |
strekkenlaag |
strekkenlaag:
strekǝlǭx (L210p Venray),
strekse laag:
streksǝ lǭx (L210p Venray)
|
Laag in lengterichting liggende bakstenen. Zie ook het lemma 'Strek' in wld ii.8, pag. 75 en afb. 41. [N 31, 23a; monogr.]
II-9
|
| 34263 |
stremsel |
stremsel:
stręmsǝl (L210p Venray)
|
Het zuur dat bij de melk wordt gevoegd om het te laten stollen. [A 7, 26; N 3E (II]
I-11
|
| 18776 |
streng |
hard:
hárd (L210p Venray),
streen:
strēn (L210p Venray),
volgens de regel:
werke volges de reegel (L210p Venray)
|
Een streng garen, een gewonden en veelal ineengedraaide bundel waarin garen in de handel komt. De woordtypen lood, half lood, loodje en onsje duiden op een bepaalde hoeveelheid gewicht garen. [N 62, 56c; L 7, 58; L 28, 14; Gi 1.IV, 25; MW; S 36; monogr.] || niet toegevend, weinig vrijheid veroorlovend, stipt oordelend volgens wet of voorschrift [strak, streng, hard] [N 85 (1981)]
II-7, III-1-4
|
| 19083 |
streng (bn.) |
streng:
streng (L210p Venray)
|
streng (bijv. nw.) [SGV (1914)]
III-1-4
|
| 18777 |
streng garen [cf. wld ii.7: 24-25] |
streen:
streen (L210p Venray)
|
streng (garen) [SGV (1914)]
III-1-3
|
| 29703 |
strengpers |
strengpers:
strɛŋpę ̞rs (L210p Venray)
|
Steenpers, bestaande uit een verticaal geplaatste mengketel die is voorzien van een mondstuk waarop een plaat is gemonteerd, waarin de vereiste vorm van de baksteen is uitgespaard. De vrij droge klei wordt door een transportschroef als een doorlopende streng uit het mondstuk geperst en vervolgens met behulp van metalen draden met de hand of machinaal in stukken van bepaalde dikte verdeeld. [monogr.; N 30, 54f add.]
II-8
|