| 17570 |
hoofd |
hoofd:
de oaren van zen heut (Q075p Vliermaalroot)
|
de aderen van zijn voorhoofd [ZND 19 (1936)]
III-1-1
|
| 32771 |
hoofdbalken van de eg |
balken:
ba.lǝkǝ (Q075p Vliermaalroot)
|
De rechte of lichtelijk gebogen, zwaardere balkjes van het egraam, die door de lichtere scheien op een bepaalde afstand van elkaar gehouden worden. Meestal zijn - vooral bij de vierhoekige eg - in deze balken de tanden aangebracht. Voor de plaatsen waar men voor de hoofdbalken van de eg geen aparte term gebruikt, zie men het vorige lemma. [JG 1a + 1b; N 11, 69a; N 11A, 155a; monogr.]
I-2
|
| 18187 |
hoofddoek |
hoofdslat:
hø̜i̯tslat (Q075p Vliermaalroot)
|
Hoofdbedekking ter bescherming tegen de felle zon in de oogsttijd. De laatste opgaven van het lemma, met het type hoed, zijn allicht geen hoofddoeken, maar hoofdbedekkingen. [JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2c]
I-4
|
| 20767 |
hoofdkaas |
hoofdkaas:
høͅytkeͅis (Q075p Vliermaalroot)
|
hoofdkaas [Goossens 1b (1960)]
III-2-3
|
| 19654 |
hoofdkussen |
hoofdkussen:
hø͂ͅtkø͂ͅsən (Q075p Vliermaalroot)
|
hoofdkussen [ZND 02 (1923)]
III-2-1
|
| 18059 |
hoofdpijn |
koppijn:
koppijn (Q075p Vliermaalroot)
|
Hoofdpijn. Ik heb hoofdpijn. [Lk 05 (1955)]
III-1-2
|
| 33932 |
hoofdstel |
kopstuk:
kǫpstø̜k (Q075p Vliermaalroot)
|
Stel van leren riemen op het hoofd van het paard als het ingespannen is. Het woordtype hoofdsel is vermoedelijk ontstaan uit hoofdstel. Loesj als simplex of als eerste lid van een samenstelling gaat terug op het Franse louche "schuin/scheel". [JG 1a, 1b, 1c, 2b, 2c; N 13, 17; R 3, 60; monogr.]
I-10
|
| 23277 |
hoogmis |
hoogmis:
huumi.is (Q075p Vliermaalroot)
|
hoogmis [RND]
III-3-3
|
| 26374 |
hoogsel |
hoogsel:
høxsǝl (Q075p Vliermaalroot),
hoogsels:
høxsǝls (Q075p Vliermaalroot)
|
Een of meer op de sluisdeur bevestigde planken, waarmee het waterpeil verhoogd kan worden. Wettelijk toegestaan waren vaste hoogsels, die met scharnieren op de sluis waren aangebracht en die voor gebruik omgeklapt dienden te worden. Deze werden echter niet veel gebruikt, omdat het werken ermee omslachtig was. Meestal gebruikten de molenaars losse hoogsels, planken die even breed waren als de sluisdeur. Zij konden bovenop de sluisdeuren geplaatst worden. Losse hoogsels waren verboden, omdat men er het water tot boven het peilmerk mee kon laten stijgen. Hoogsels werden vooral op de bovenlopen van de beken toegepast, omdat men daar nog niet al te veel water tot zijn beschikking had. [Vds 53; Jan 50; Coe 42; Grof 71] || Rechtopstaande plank die op de zijwand bevestigd wordt om deze zijwand hoger te maken en zo de laadruimte te vergroten. Het woordtype steekhoogsel duidt een plank aan die boven op de zijleest gezet wordt als extra verhoging. [N 17, 34 + 40 + add; N 18, 99; N G, 60g; JG 1a; JG 1b; JG 2b; A 26, 1 + add, monogr.]
I-13, II-3
|
| 22164 |
hooi |
hooi:
hǫi̯ (Q075p Vliermaalroot)
|
Gemaaid en op het veld drogend of gedroogd gras. In de klankkaart is de klankkleur (eerst velair, dan palataal) en de lengte van de klinker aangegeven; korte klinkers hebben een toevoeging aan het symbool. De aan- en afwezigheid van de j-klank is niet in kaart gebracht, maar uit de varianten in het lemma zelf af te lezen; per aangegeven klankkleur en lengte staan steeds de diftongen vooraan. Wanneer er meer dan één variant voor een plaats was opgegeven, is bij voorkeur het materiaal van de mondelinge enquêtes in kaart gebracht. [N 7, 58; N 14, 88b en 128a; JG 1a, 1b; A 10, 17 en 20; A 16, 1-4; L 1 a-m; L 27, 17; L 34, 70; L 38, 35-36; RND 122; Wi 52; S 14; R (s]
I-3
|