| 32583 |
riek, mestriek |
drietandige:
drɛi̯.tɛ̄negǝ (Q084p Waltwilder),
riek:
rek (Q084p Waltwilder),
viertandige:
vī.rtɛ̄negǝ (Q084p Waltwilder)
|
Een riek die vroeger vaak drie, tegenwoordig meestal vier tanden telt en die gebruikt wordt om de stallen uit te mesten, mest te laden en mest te verspreiden op het land, ook om aardappelen te rooien, aardkluiten fijn te maken e.d. Voorzover het materiaal daaromtrent gegevens bevatte, is in dit lemma achter de plaatsnummers melding gemaakt van het aantal tanden dat de (mest)riek ter plaatse telde. Benamingen van de (mest)riek naar het aantal tanden vormen de tweede helft van dit lemma. Niet opgenomen zijn namen voor een drietandige vork, die blijkens de opgave gebruikt werd om graanschoven en/of hooi op te steken, noch benamingen voor de vijf- of zestandige riek die - met of zonder bolletjes aan de tanden - dient om bieten of aardappelen op te scheppen. [N 5A, 50b; N 11, 28; N 11A, 13a + c; N 14, 81 add.; N 18, 23 + a + b; N 18, 24 add.; JG 1a + 1b; A 28, 4a + b; Av 1, III 5; L B2, 242; L 16, 18b; Gi 2, 179; Lu 6, 4a + b; S 29; Gwn 8, 3; Wi 3 add.; div.; monogr.]
I-1
|
| 32921 |
rij, wiers |
rij:
rɛi̯ (Q084p Waltwilder)
|
De langwerpige heuveltjes of stroken waarin het nog niet geheel droge hooi wordt bijeengeharkt voordat het op hopen wordt gebracht. [N 14, 101; JG 1b, 2c en Goossens 1963; A 10, 19; A 16, 2; L 38, 37; monogr.]
I-3
|
| 33978 |
rijzadel |
rijzadel:
rɛi̯zǭl (Q084p Waltwilder)
|
Zadel dat gebruikt wordt bij het berijden van een paard. [JG 1a, 1b]
I-10
|
| 33084 |
rijzen, uit de aren vallen |
rijzen:
rēzǝ (Q084p Waltwilder)
|
Het uit de aren vallen van de graankorrels, wanneer het graan goed droog is en op de wagen getast wordt. ''tasser op de wagen'' (5.1.5). In L 286 en 288 voegt men toe dat dergelijk koren rijskoren (riskōrǝ) wordt genoemd. De laatste drie uitdrukkingen betekenen zoveel als: "het koren is zo droog dat de korrels uit de aren vallen". Naar de fonetische verschijningsvorm zouden de uitdrukkingen (het is) rijs echter ook persoonsvormen van het werkwoord rijzen kunnen zijn.' [N 15, 53; JG 1a, 1b, 2c; L 32, 41; monogr.]
I-4
|
| 17599 |
rimpels |
rimpels:
rimpels (Q084p Waltwilder)
|
rimpels (in het gezicht) [ZND 41 (1943)]
III-1-1
|
| 29911 |
ringen |
ringen:
reŋǝ (Q084p Waltwilder)
|
Het varken een ring in de neus zetten om het het wroeten te beletten. [JG 1a, 1b, 1c, 2c; N 70, 9; N 19, 26; N 19, 26, Q 98 add.; monogr.]
I-12
|
| 33582 |
ringen, randen verwijderen van peulvruchten |
vamen afdoen:
vēͅ.m ōͅ.vdū.n (Q084p Waltwilder)
|
[Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 20792 |
rins |
iemelijk:
jeemelijk (Q084p Waltwilder)
|
Een rinse smaak (zuurzoet, gelijk sommige suikerbonbons). [ZND 41 (1943)]
III-2-3
|
| 20655 |
rode kool |
rood moes:
rōt mūs (Q084p Waltwilder)
|
Rode kool (als plant of gewas) [Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 20819 |
roeren |
roeren:
rieren (Q084p Waltwilder)
|
In de soep roeren. [ZND 41 (1943)]
III-2-3
|