| 22361 |
knikkeren |
met huiven spelen:
spele met huve (Q278p Welkenraedt)
|
Jongens spelen met de knikkers. [ZND 01u (1924)]
III-3-2
|
| 33236 |
knolraap, raap |
reuben:
rø̄bǝ (Q278p Welkenraedt)
|
Brassica rapa L. var. rapa. Knolraap is de gekweekte knol van de plant met de naam raapzaad, die een radijsachtige smaak heeft en doorgaans als veevoeder wordt geteeld, maar ook werd gegeten. Vergelijk ook de toelichting bij het lemma Koolraap (Bovengronds). De knollen zijn wit en hebben de grootte van een appel; het bovenste randje van de knol is vaak purperkleurig. Vaak worden ze in het stoppelveld gezaaid, na de graanoogst. De antwoorden zijn in het meervoud gegeven, behalve voor de verkleinvorm raapje dat aan het einde van het lemma is toegevoegd. [N 7, 16; N 12, 40; N 12A, 4b; JG 1b, 2c; L 6, 3a; L 41, 1; Wi 5; R 3, 31; monogr.; add uit N 12, 41 en Goossens 1963, kaart 20]
I-5
|
| 18262 |
knoop |
knoop:
knōp (Q278p Welkenraedt)
|
Plat, rond schijfje of min of meer bolvormig voorwerpje van been, hout, metaal enz., dat aan kleding of andere gebruiksvoorwerpen wordt genaaid, hetzij als een middel om ze te doen sluiten of met een deel van hetzelfde of met een ander stuk te verbinden. [N 59, 135; N 62, 65a; Gi 1.IV, 48; Wi 5; S 18; MW; monogr.]
II-7
|
| 17880 |
knuppel, knots |
knuppel:
knøpəl (Q278p Welkenraedt)
|
knuppel [RND]
III-1-2
|
| 34058 |
koe |
koe:
kuu̯ (Q278p Welkenraedt),
kȳ (Q278p Welkenraedt),
køi̯ (Q278p Welkenraedt),
kø̄ (Q278p Welkenraedt),
kø̄i̯ (Q278p Welkenraedt),
kø̄i̯ǝ (Q278p Welkenraedt),
kō (Q278p Welkenraedt),
kōu̯ (Q278p Welkenraedt),
kǫu̯ (Q278p Welkenraedt)
|
Volwassen vrouwelijk rund, in de regel een rund dat één of meerdere keren gekalfd heeft. Zie afbeelding 5. Op de kaart is het woordtype koe niet opgenomen. [JG 1a, 1b; A 3, 37; A 4, 11; Gwn V, 2a; L 1a-m; L 4, 37; L 5, 27b; L 7, 61b; L 14, 26 en 88; L 20, 11; L 27, 5 en 57; L 29, 44; L 38, 44; L 40, 21b; L 44, 16, 21a en 39; R 12, 29; R (s]
I-11
|
| 34183 |
koe die pas gekalfd heeft |
vaars:
vɛǝš (Q278p Welkenraedt)
|
Voor een aantal varianten van vaars zou men kunnen denken aan een woord vers. Het wnt (xx-1, blz. 2125) vermeldt ''vers'' in de betekenis van "jonge koe van ongeveer twee jaar die nog geen kalf heeft gehad of voor de eerste maal kalft" (wnt xviii, blz. 72). Het onderscheid tussen vers- en vaarsvarianten is niet altijd even duidelijk. Daarom is er gekozen voor één woordtype vaars.' [A 4, 16; L 20, 16]
I-11
|
| 25224 |
koele wind |
koel windje:
ə kø̄l weͅnkskə (Q278p Welkenraedt)
|
koel windje [ZND m]
III-4-4
|
| 33340 |
koewachter, veeknecht |
koejong:
kujuŋ (Q278p Welkenraedt)
|
De zweitser is de boerenknecht die, vooral op grote boerderijen met minstens 10 koeien (L 246), speciaal belast is met het melken en de verzorging van het rundvee. Wanneer het bedrijf voor zo''n speciale knecht te klein is wordt de zorg voor de koeien toevertrouwd aan een koewachter (koeherd, koejong; in het zuiden koeter, vatsji), meestal een aankomende knecht, pas van school, die de beesten meeneemt naar de wegbermen om ze daar te laten grazen. Van een koeter en vatsji in West-Haspengouw wordt ook gezegd dat hij (of zij) ook karweitjes in huis verricht, bijvoorbeeld in de keuken; vergelijk Kruijsen (1990) en het lemma "(hard) werken op de boerderij" (1.3.10). Bij koeherd in Q 6 wordt aangetekend: "hij kreeg alleen de kost en de klompen als loon". Voor de fonetische documentatie van het woord (knecht) zie het lemma "knecht algemeen" (1.3.12). [N M, 1b; JG 1b, 2c; A 48, 18b; L 26, 32b; monogr.]
I-6
|
| 20864 |
koffie |
caf:
kaffé (Q278p Welkenraedt)
|
(koffie) hij doopt zijn brood in zijn koffie [ZND 23 (1937)]
III-2-3
|
| 20588 |
koffiedik |
caf-grond:
verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m
kafēgrunt (Q278p Welkenraedt)
|
koffiedik [ZND 01u (1924)]
III-2-3
|