| 24322 |
konijnenhol |
pijp:
pijp (Q001p Zonhoven)
|
Hoe noemt u het in de grond uitgegraven verblijf van een konijn (kneut, pijp, potje) [N 83 (1981)]
III-4-2
|
| 21266 |
koning |
koning:
k"neŋ (Q001p Zonhoven, ...
Q001p Zonhoven),
kø.niŋ (Q001p Zonhoven),
kø⁄neͅŋ (Q001p Zonhoven)
|
koning [RND], [ZND 01 (1922)], [ZND 28 (1938)]
III-3-1
|
| 22518 |
koning en vrouw van een kleur in een hand |
bruid:
bruid (Q001p Zonhoven),
grote bruid:
Sub bruid, (3).
de groete bróó.ët (Q001p Zonhoven),
koning en dame:
ɛX həm hartə kooneŋ ən hartə dam betīn (Q001p Zonhoven)
|
(Kaartsp.) De grote bruid, d.i. koning met dame. || Ik heb den heer en de vrouw van harten samen (bij het kaartspel). [ZND 40 (1942)] || Koning en vrouw van één kleur in één hand [stuk]. [N 88 (1982)]
III-3-2
|
| 22812 |
koning in het kaartspel |
koning:
k"niŋ (Q001p Zonhoven),
keuning (Q001p Zonhoven)
|
Koning (kaartsp.). || Koning: Hoe heet schoppen heer of schoppen koning (in een kaartspel)? [ZND 42 (1943)]
III-3-2
|
| 28400 |
koningin |
koningin:
kønęŋęn (Q001p Zonhoven),
moeder:
mujǝr (Q001p Zonhoven),
moederbij:
mujǝrbęj (Q001p Zonhoven)
|
Het enige volmaakt vrouwelijke dier in een bijenkolonie. Geslachtelijk is de koningin gelijk aan de werkbij, maar in het larvestadium is de aanstaande koningin gevoed met hoogwaardige voedingsstoffen, de koninginnegelei, en de werkbij niet. In ieder volk is slechts één koningin aanwezig. Haar enige taak bestaat in het leggen van eieren. Zij kan bevruchte of onbevruchte eieren leggen. Uit de bevruchte eieren ontstaan werkbijen of eventueel koninginnen, uit de onbevruchte komen de darren. Een koningin kan een leeftijd van vier à vijf jaar bereiken. Is zij niet meer in staat eieren te leggen en daardoor nutteloos geworden voor de kolonie, dan wordt de oude koningin vervangen door een nieuwe. [N 63, 12d; S 3, L 1a-m; JG 1a + 1b; JG 2b-5, 12; R 3, 42; Ge 37, 37; A 9, 3; monogr.]
II-6
|
| 28474 |
koninginnecel, moerdop |
moederpot:
mujǝrpǫt (Q001p Zonhoven)
|
Cel waarin de koningin of moer uitgebroed wordt. Ze lijkt niet op de werkbijcel of darrecel. Binnenin is deze grote cel rond. In één volk kunnen belangrijke verschillen in afmetingen der verscheidene moedercellen bestaan. Hoe groter ze zijn, des te beter kan de koningin of moer, die erin geboren moet worden, zich ontwikkelen. Elke koninginnecel bevat in zich de mogelijkheid van een zwerm. Het aantal moercellen varieert bij de verschillende bijenvolken. [N 63, 13d; S 3; JG 1b; JG 2b-5, 11; Ge 37, 38; monogr.]
II-6
|
| 28442 |
koninginnerooster |
moederrooster:
mujǝrryštǝr (Q001p Zonhoven)
|
Een koninginne- of moerrooster is een rooster dat tussen de bovenste en onderste bak ligt en dat moet verhinderen dat de koningin in de honingkamer komt om daar haar eitjes te leggen. Het rooster moet dus honing en broed scheiden. De openingen in het rooster staan niet toe dat de koningin erdoor heen kruipt, maar zijn wel groot genoeg voor de werkbijen, zodat deze de koningin en het broed kunnen verzorgen. De meest gebruikte uitvoering van het rooster bestaat uit een dunnen zinken of stalen plaat waarin langwerpige gaten van vier millimeter geponst zijn. Daarnaast kent men de zogenaamde staafjesroosters waarbij een aantal ronde metalen staafjes hetzij in een houten raamwerk hetzij met behulp van dikkere metaalstaven tot een rooster gemonteerd zijn. Tot deze soort roosters behoren het Herzogrooster en Amerikaanse uitvoeringen. [N 63, 10l; Ge 37, 31; monogr.]
II-6
|
| 18968 |
konkelen |
konkelfoezen:
kò.nkelfōē.zje (Q001p Zonhoven)
|
intrigeren, bedrieglijk handelen
III-1-4
|
| 33399 |
kooi voor mestvarkens |
meststal:
męsstāl (Q001p Zonhoven)
|
Hier staan de betrekkelijk zeldzame specifieke benamingen voor het hok van de mestvarkens bijeen. Vergelijk de toelichting bij het lemma "hok voor de beer" (2.4.8). [N 76, 41c]
I-6
|
| 28256 |
kooiafsluiting |
barrier:
barīr (Q001p Zonhoven
[(Zwartberg)]
[Winterslag, Waterschei])
|
Algemene benaming voor de afsluiting van een liftkooi. Volgens de invuller uit Q 15 bezaten de hoofdschachten hekken die via een luchtdruksysteem de schacht afsloten. Een liftkooi was steeds voorzien van deurtjes die alleen van buitenaf gesloten of geopend konden worden. Zie ook het lemma Liftpersoneel. De "stang" uit Q 121 was een scharnierende, ijzeren stang in de liftkooi, waarop men met de ellebogen kon leunen (Lochtman pag. 55). [N 95, 100; monogr.]
II-5
|