| 34011 |
met staande kar varen |
met de staande kar varen:
męt ˲dǝ stǫnjdjǝ kɛ̄.r vǭ.rǝ (Q001p Zonhoven)
|
Met één paard en twee of drie karren rijden. Als men met twee karren rijdt, haalt het paard met de ene kar een lading bij, terwijl de tweede kar ontladen wordt. Als men met drie karren rijdt, is men, terwijl het paard met een eerste kar onderweg is, op de ene plaats een tweede kar aan het laden en op de andere een derde aan het ontladen. [JG 1a, 1b]
I-10
|
| 33689 |
met steengruis verharde weg |
assenweg:
āsǝwix (Q001p Zonhoven)
|
In vraag L 24, 28b werd uitdrukkelijk gevraagd naar een naam voor de weg die met steengruis was bedekt. De woordtypen koolassenweg, assenweg e.a. wijzen op een andere bedekking dan steengruis. Macadam is een recentere vorm van een wegdeklaag. [L 24, 28b]
I-8
|
| 19062 |
met tegenzin |
met tegengoesting:
met téégəgŏĕsting (Q001p Zonhoven),
tegen heug en meug:
tègən hø̄g ɛn mø̄x (Q001p Zonhoven)
|
met tegengoesting || tegen heug en meug [ZND 01 (1922)]
III-1-4
|
| 22793 |
met vuur spelen |
bet vuur spelen:
bije vuir spelen es preikel (Q001p Zonhoven),
bë fy(3)̄r spēln ës chəvḁrlək (Q001p Zonhoven)
|
Met vuur spelen is gevaarlijk. [ZND 37 (1941)]
III-3-2
|
| 32892 |
metalen tongetjes |
bramen:
brǭǝm (Q001p Zonhoven)
|
De onregelmatigheden aan de snijkant van de zeis, uitstulpingen in de vorm van metalen tongetjes of lipjes, die kunnen ontstaan bij ondeskundig haren. Het lemma bevat meervouden en enkelvouden. [N 18, 90; monogr.]
I-3
|
| 29920 |
metselaar |
metser:
mętsǝr (Q001p Zonhoven),
mɛtsǝr (Q001p Zonhoven),
mɛtsǝrt (Q001p Zonhoven)
|
Ambachtsman die metselwerk verricht. Zie ook de toelichting bij de lemmata 'metselen' en 'handlanger'. [Wi 2; S 23; L 1a-m; L 17, 30; L B1, 103; RND 46; N 30, 1a; N 95, 159; monogr.; Vld]
II-9
|
| 29921 |
metselen |
metsen:
mɛtsň (Q001p Zonhoven),
mɛtsǝ (Q001p Zonhoven)
|
Bij de bouw van stenen huizen met behulp van mortel de afzonderlijke stenen tot een samenhangend, vast geheel verbinden. [Wi 57; S 23; L 1a-m; L 31, 21; N 30, 1b; monogr.]
II-9
|
| 29942 |
metselkoord |
metskoord:
mɛtskōrt (Q001p Zonhoven),
spankoord:
spankoord (Q001p Zonhoven)
|
Het koord dat men spant om daarlangs te metselen. Aan beide uiteinden kunnen twee priemen bevestigd zijn waarmee het koord in de voegen van het metselwerk wordt vastgezet. Zie ook het lemma 'priemen'. Het woordtype snoergerust (Q 121) was een benaming voor het metselkoord met toebehoren. Zie ook afb. 4. [N 30, 14a; monogr.]
II-9
|
| 30089 |
metselstenen bevochtigen |
nat gieten:
noat ˲gītǝ (Q001p Zonhoven)
|
Metselstenen nat spuiten. Om een goede aanhechting tussen mortel en steen te verkrijgen, worden metselstenen doorgaans een avond vóór het verwerken bevochtigd. Dit voorkomt dat de droge steen tijdens het metselen te veel water uit de mortel opneemt. [N 31, 13a]
II-9
|
| 29996 |
metselzand |
gele zand:
gijǝlǝ zant (Q001p Zonhoven),
metszand:
mɛts˲zant (Q001p Zonhoven),
scherpe zand:
sxɛrǝpǝ zant (Q001p Zonhoven),
vette zand:
vɛ̄tǝ zant (Q001p Zonhoven),
zand:
zand (Q001p Zonhoven)
|
Het zand dat bij de bereiding van mortel aan het bindmiddel, bijvoorbeeld kalk of cement, wordt toegevoegd. Doorgaans wordt gebruik gemaakt van rivierzand omdat dit scherp, schoon en ongelijk van korrelgrootte is. In Q 4 werd het zand doorgaans genoemd naar de plaats van herkomst. Ook de woordtypen 'brunssummmer zand' (Q 203), 'helchterse zand' (P 51), 'helchterse' (K 359) en 'lommelzand' (K 353, K 359, P 56) verwijzen naar plaatsen waar zand wordt of werd afgegraven. Zie voor het woordtype 'chape-zand' (L 364) het lemma 'Vloermortel'. [N 30, 36a; N 30, 36b; N 27, 47; L 42, 57; monogr.]
II-9
|