| 27838 |
schietmeester, schiethouwer |
boutefeu:
butfø̄ (Q001p Zonhoven
[(Zwartberg)]
[Winterslag, Waterschei])
|
De mijnwerker die verantwoordelijk is voor het aanbrengen van de lading in het schietgat en het tot ontploffing brengen daarvan. Uit de opgaven van de respondenten blijkt dat de term "schiethouwer" alleen in Nederlands Limburg werd gebruikt. Elke post had een voorman en wanneer daar geschoten moest worden was de voorman tevens schiethouwer. Daarnaast kende men schietmeesters die de schietwerkzaamheden op verschillende posten voor hun rekening namen en daarvoor een aparte premie kregen (Van der Maar pag. 4). Wat betreft het woordtype "boutefeu", oorspronkelijke betekenis "lontstok", daarover schrijft Vanwonterghem (pag. 76): "De volksoverlevering ziet in de naam boute-feu ten onrechte een element "boute". Dit komt omdat men tot in de vorige eeuw de schietmeester inderdaad ook penitent noemde, dit wegens de grote gevaren aan zijn beroep verbonden. Hij moest namelijk vóór al de andere mijnwerkers afdalen en op de plaatsen waar men moest schieten met een lange stok (boute-feu genaamd) met een fakkel het mijngas tot ontploffing brengen. Oude mijnwerkers vertellen dat daarvoor soms gevangenen en veroordeelden gebruikt werden." De benamingen "tijdschieter", "tijdschietmeester" en "tijd-boutefeu" zijn specifiek van toepassing op een schietmeester die bevoegd is om te schieten met tijdontsteking. [N 95, 145a, b; N 95, 396; N 95, 397; monogr.; Vwo 179; Vwo 340, Vwo 405; Vwo 527; Vwo 688; Vwo 783]
II-5
|
| 22573 |
schietschijf |
cible (fr.):
Van Fr. cible.
sīē.ëbel (Q001p Zonhoven),
schietschijf:
Ss. sub schieten.
schīē.ëtschijf (Q001p Zonhoven)
|
*Siebel: Schietschijf, mikpunt. || Schietschijf.
III-3-2
|
| 23177 |
schiettent |
kaarsje-schiet:
Vgl. pag. 195: **kaarske schieten, z.o. *keskeschiet.
késkeschīē.ët (Q001p Zonhoven),
schietbarak:
Ss. sub schieten.
schīē.ëtbrák (Q001p Zonhoven)
|
*Keskeschiet: 1. **Kaarske schieten: op de kermis met een karabijn een brandend kaarsje trachten uit te schieten. || *Schietbarak, schiettent.
III-3-2
|
| 27864 |
schiettoestel |
machientje:
mašenǝkǝ (Q001p Zonhoven
[(Zwartberg)]
[Zwartberg, Eisden])
|
Dynamo die de elektrische stroom levert voor het tot gloeien brengen van het gloeidraadje in de ontsteker. De elektrische stroom wordt via kabels van het schiettoestel naar de ontstekers gevoerd. Door de onduidelijke vraagstelling van vraag N 95, 409 ("Hoe noemt u een schietdoos of ontstekingsapparaat") is het mogelijk dat een aantal dialectvarianten die onder het woordtype schietdoos zijn opgenomen, eigenlijk van toepassing zijn op de blikken doos waarin de patronen van het springstoffenmagazijn naar de werkpunten vervoerd werden (zie het lemma Schietdoos). [N 95, 409; N 95, 418; monogr.]
II-5
|
| 20687 |
schijf braadspek |
braai:
brōi (Q001p Zonhoven),
Verklw. briëke Ne bròò.ëj spék: een plakje spek
bròò.ëj (Q001p Zonhoven),
harst:
hárs (Q001p Zonhoven)
|
hars, braai spek als deze tussen een boekweitkoek steekt || plakje spek of ham || schijf braadspek [Goossens 1c (1955b)]
III-2-3
|
| 23913 |
schijnheilig |
schijnheilig:
scheinheilig (Q001p Zonhoven)
|
Schijnheilig [schienhèllig]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 34271 |
schijten |
kakken:
kakǝ (Q001p Zonhoven),
schijten:
sxē̜.tǝ (Q001p Zonhoven)
|
Vaste ontlasting hebben, gezegd van vee. [JG 1a, 1b; monogr.]
I-11
|
| 21891 |
schikken (wbd) |
akkoord (zn.):
akkoord (Q001p Zonhoven)
|
met elkaar tot overeenstemming komen bij een erfenis [schevelen, belen] [N 89 (1982)]
III-3-1
|
| 33496 |
schil van een vrucht |
schil:
WLD
schul (Q001p Zonhoven, ...
Q001p Zonhoven)
|
De zachte huid van een vrucht (schil, schel, pel). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 30569 |
schilder |
schilder:
sxeljdǝr (Q001p Zonhoven),
verver:
vɛrvǝr (Q001p Zonhoven)
|
Iemand die van schilderen zijn beroep maakt. Bij het 'technisch schilderen', het bedekken van oppervlakten met verf ter conservering en kleurgeving, onderscheidt men de huis-, decoratie- en rijtuigschilder. In L 210 plaatste de huisschilder bij de bouw van een nieuw huis ook de ruiten. [Wi 51; L 44, 21b; N 67, 98a; monogr.]
II-9
|