| 26374 |
hoogsel |
bred:
brēt (L326p Grathem, ...
L424p Meeswijk),
(mv)
brēi̯ǝr (L325p Horn),
brɛ̄i̯ǝr (L322p Haelen),
bredjes:
brętjǝs (L331b Boukoul, ...
L331p Swalmen),
hoge hoogsels:
huǝx huǝxsǝls (L244c America),
hoog hoogsel:
hoax hyęxsǝl (Q019p Beek),
hoogschotten (mv.):
huǝxšotǝ (L265p Meijel),
hoogsel:
hixsǝl (Q003p Genk, ...
L416p Opglabbeek),
hi̯yxsǝl (K315p Oostham),
hoogsel (L282p Achel, ...
L384p Herkenbosch,
K317a Kerkhoven),
huxsǝl (Q003p Genk, ...
K278p Lommel),
huǝxsǝl (Q197p Noorbeek, ...
Q197a Terlinden),
hy.xsǝl (Q188p Kanne, ...
Q088p Lanaken,
Q095p Maastricht,
Q181p Sluizen),
hysǝl (Q240p Lauw, ...
Q095p Maastricht,
Q162p Tongeren),
hyxsǝl (P053p Berbroek, ...
K358p Beringen,
Q071p Diepenbeek,
L413p Helchteren,
P050p Herk-de-Stad,
L246p Horst,
Q121p Kerkrade,
P057p Kuringen,
P051p Lummen,
Q197p Noorbeek,
P176p Sint-Truiden,
P058p Stevoort,
P056p Stokrooie,
L289p Weert,
K361p Zolder),
hyǝxsǝl (Q019b Groot Genhout, ...
Q113p Heerlen,
L271p Venlo),
hȳxsǝl (P179p Aalst, ...
P113p Binderveld,
P224p Boekhout,
L371a Geistingen,
L414p Houthalen,
P219p Jeuk,
P180p Kerkom,
P051p Lummen,
P214p Montenaken,
P213p Niel-Bij-Sint-Truiden,
K357p Paal,
L420p Rotem,
P107a Rummen,
L270p Tegelen,
P227p Vorsen,
P044p Zelem,
Q001p Zonhoven),
høsǝl (Q240p Lauw, ...
Q241p Rutten),
høxsǝl (Q077a Alt-Hoeselt, ...
Q071p Diepenbeek,
L421p Dilsen,
L353p Eksel,
Q077p Hoeselt,
Q167p Koninksem,
L372p Maaseik,
Q177p Millen,
Q253p Montzen,
L314p Overpelt,
Q161p Piringen,
Q168a Rijkhoven,
Q076p Romershoven,
Q168p s-Herenelderen,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
Q181p Sluizen,
K353p Tessenderlo,
L374p Thorn,
Q178p Val-Meer,
Q075p Vliermaalroot,
Q078p Wellen,
Q079a Wintershoven,
Q079a Wintershoven),
hø̄.xsǝl (Q180p Mal, ...
Q241p Rutten,
Q162p Tongeren),
hø̄axsǝl (L381p Echt),
hø̄jxsǝl (P120p Alken, ...
P195p Gutschoven,
P119p Sint-Lambrechts-Herk),
hø̄xsǝl (L333p Asenray / Maalbroek, ...
L428p Born,
Q021p Geleen,
Q018p Geulle,
Q113p Heerlen,
Q174p Herderen,
Q077p Hoeselt,
L434p Limbricht,
L332p Maasniel,
L382p Montfort,
L381b Peij,
L381a Putbroek,
Q175p Riemst,
L329p Roermond,
Q015p Stein,
Q162p Tongeren),
hø̄ǝxsǝl (L330p Herten, ...
L289p Weert),
hø̜i̯sǝl (P121p Ulbeek),
hø̜i̯xsǝl (Q156p Borgloon, ...
Q157p Jesseren),
hø̜jxsǝl (P120p Alken, ...
Q083p Bilzen,
Q074p Kortessem,
P177p Zepperen),
hø̜xsǝl (L333p Asenray / Maalbroek, ...
Q019p Beek,
P187p Berlingen,
Q284p Eupen,
P184p Groot-Gelmen,
P195p Gutschoven,
L286p Hamont,
Q240p Lauw,
Q009p Maasmechelen,
P220p Mechelen-Bovelingen,
L294p Neer,
K353p Tessenderlo,
L210p Venray,
L215a Wellerlooi,
L244d Ysselsteyn),
hēsǝl (Q170p Grote-Spouwen),
hīxsǝl (Q002a Godschei, ...
L364p Meeuwen,
P056p Stokrooie),
hīǝ.xsǝl (L360p Bree, ...
L415p Opoeteren),
hūxsǝl (Q002p Hasselt),
h˙ēxsǝl (Q072p Beverst),
yø̜xsǝl (Q009p Maasmechelen),
yǝxsǝl (L422p Lanklaar, ...
Q013p Uikhoven,
Q008p Vucht),
ȳxsǝl (P176p Sint-Truiden, ...
L423p Stokkem),
ȳǝxsǝl (Q007p Eisden, ...
Q006p Leut,
L424p Meeswijk),
(mv)
hǫxsǝls (L265p Meijel),
hoogselbred:
hȳǝxsǝlbrɛt (Q121c Bleijerheide
[(mv hȳǝxsǝlbrēr)]
, ...
Q121a Chevremont
[(mv hȳǝxsǝlbrēr)]
,
Q121d Haanrade
[(mv hȳǝxsǝlbrēr)]
,
Q121e Kaalheide
[(mv hȳǝxsǝlbrēr)]
,
Q121b Spekholzerheide
[(mv hȳǝxsǝlbrēr)]
),
(mv)
hø̄xsǝlbrɛ̄r (Q204a Mechelen),
hoogsels:
hei̯xsǝls (Q072p Beverst),
hesǝls (Q089p Martenslinde),
hixsǝls (L417p As, ...
L415a Dorne,
Q004p Gelieren Bret,
L418p Niel-bij-As,
Q072a Rapertingen),
hiɛsǝlǝ (Q094p Hees),
hi̯øxsǝls (L370p Kessenich),
hoxsǝls (K314p Kwaadmechelen),
huxsǝls (K358p Beringen, ...
P176b Bevingen),
hu̯ǫxsǝlǝ (Q099p Meerssen),
hysǝlǝ (Q102p Amby, ...
Q105p Heer),
hyxsǝls (Q163p Berg, ...
K361a Boekt Heikant,
P116p Gorsem,
P195p Gutschoven,
L414p Houthalen,
L422p Lanklaar,
Q095p Maastricht,
P214p Montenaken,
K357p Paal,
L420p Rotem,
L354p Wijchmaal,
P118a Wijer,
Q001p Zonhoven),
hyxsǝlǝ (Q192p Margraten),
hyǝxsǝls (P049p Donk, ...
P048p Halen,
L316p Kaulille,
L369p Kinrooi,
Q096c Neerharen,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
L373p Roosteren,
L270p Tegelen,
L271p Venlo),
hȳsǝls (K360p Heusden, ...
Q172p Vroenhoven,
K361p Zolder),
hȳxsǝls (L295p Baarlo, ...
K318p Berverlo,
P218p Borlo,
P178p Brustem,
P182p Buvingen,
Q071p Diepenbeek,
L421p Dilsen,
P115p Duras,
P175p Gingelom,
P116p Gorsem,
P173p Halmaal,
P050p Herk-de-Stad,
K360p Heusden,
Q188p Kanne,
K359p Koersel,
Q088p Lanaken,
P046p Linkhout,
P047p Loksbergen,
P051p Lummen,
P045p Meldert,
P183p Mielen-boven-Aalst,
P117p Nieuwerkerken,
P177a Ordingen,
L288a Ospel,
K357p Paal,
P107a Rummen,
P058a Schakkebroek,
Q096d Smeermaas,
P058p Stevoort,
L318b Tungelroy,
L268p Velden,
P174p Velm,
P172p Wilderen,
P044p Zelem),
hȳxsǝlǝ (Q211p Bocholtz, ...
Q193p Gronsveld,
Q113p Heerlen,
Q039p Hoensbroek,
Q111p Klimmen,
Q095p Maastricht,
Q198b Oost-Maarland,
Q032a Puth,
Q112p Voerendaal,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
hȳǝxsǝls (Q121c Bleijerheide, ...
L317p Bocholt,
Q121a Chevremont,
L419p Elen,
Q121d Haanrade,
L320c Haler,
Q121e Kaalheide,
Q121p Kerkrade,
L369p Kinrooi,
L319p Molenbeersel,
L288p Nederweert,
L290p Panningen,
Q121b Spekholzerheide),
hȳǝxsǝlǝ (Q119p Eygelshoven),
høi̯xsǝls (P177p Zepperen),
høksǝlǝ (Q263p Raeren),
høsǝls (Q153p Gors-Opleeuw, ...
L414p Houthalen,
Q176a Ketsingen,
Q080p Vliermaal),
høxsǝls (L282p Achel, ...
P187p Berlingen,
Q160p Bommershoven,
Q156p Borgloon,
Q159p Broekom,
Q242p Diets-Heur,
L353p Eksel,
Q079p Guigoven,
L352p Hechtel,
P197p Heers,
Q164p Heks,
Q158a Henis,
K316p Heppen,
Q174p Herderen,
P188p Hoepertingen,
Q077p Hoeselt,
Q152p Kerniel,
L315p Kleine-Brogel,
P187a Kuttekoven,
L211p Leunen,
K278p Lommel,
Q169p Membruggen,
Q177p Millen,
L312p Neerpelt,
Q182p Nerem,
L314p Overpelt,
Q157a Overrepen,
Q161p Piringen,
L266p Sevenum,
L313p Sint Huibrechts Lille,
Q181p Sluizen,
K353p Tessenderlo,
Q162p Tongeren,
Q178p Val-Meer,
Q166p Vechmaal,
Q075p Vliermaalroot,
P192p Voort,
Q183p Vreren,
Q155p Werm),
høxsǝlǝ (L429p Guttecoven, ...
Q204a Mechelen,
Q098p Schimmert,
Q209p Teuven),
høǝxsǝls (L429a Berg),
hø̄gǝls (Q014p Urmond),
hø̄sǝls (Q174p Herderen),
hø̄xsǝls (P120p Alken, ...
Q160p Bommershoven,
L331b Boukoul,
Q173p Genoelselderen,
L326p Grathem,
L332p Maasniel,
L383p Melick,
Q022p Munstergeleen,
L322a Nunhem,
L329p Roermond,
Q081p Schalkhoven,
Q020p Sittard,
L432p Susteren,
L331p Swalmen,
Q164a Widooie,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
hø̄xsǝlǝ (Q018p Geulle, ...
Q101p Valkenburg,
L386p Vlodrop),
hø̄ǝxsǝls (L426p Buchten, ...
L322p Haelen,
L294p Neer,
L321p Neeritter,
L289p Weert),
hø̄ǝxsǝlǝ (Q033p Oirsbeek),
hø̜̄xsǝls (L330p Herten),
hø̜i̯xsǝls (P120p Alken, ...
P118b Kortenbos,
Q074p Kortessem,
P118p Kozen,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
P121p Ulbeek,
Q078p Wellen,
Q073p Wimmertingen),
hø̜ksǝls (L163a Milsbeek, ...
L163p Ottersum),
hø̜xsǝls (L250p Arcen
[(om kafstro of kaf te laden)]
, ...
Q156p Borgloon,
P186p Gelinden,
P184p Groot-Gelmen,
L286p Hamont,
Q155a Neerrepen,
P222p Opheers,
P189p Rijkel,
P223p Rukkelingen-Loon,
P196p Veulen,
L214p Wanssum),
hēsǝls (Q092p Kleine-Spouwen, ...
Q171p Vlijtingen,
Q084p Waltwilder),
hēxsǝls (Q086p Eigenbilzen),
hīsǝls (Q090p Mopertingen),
hīsǝlǝ (Q091p Veldwezelt),
hīxsǝls (L359p Beek, ...
P053p Berbroek,
L360p Bree,
L363p Ellikom,
Q087p Gellik,
Q003p Genk,
L356p Grote-Brogel,
L366p Gruitrode,
Q002p Hasselt,
P055p Kermt,
P057p Kuringen,
L367p Neerglabbeek,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek,
L362p Opitter,
L415p Opoeteren,
L355p Peer,
L358p Reppel,
P052p Schulen,
P054p Spalbeek,
L368b Waterloos,
L365p Wijshagen,
Q005p Zutendaal),
hīxsǝlǝ (Q082p Munsterbilzen, ...
L418p Niel-bij-As),
hīǝxsǝls (L368p Neeroeteren, ...
L361p Tongerlo),
wø̜xsǝls (Q019a Neerbeek),
yǝxsǝls (Q011p Boorsem, ...
Q012p Rekem),
ȳxsǝls (L372p Maaseik, ...
P176a Melveren,
P176p Sint-Truiden,
L423p Stokkem),
ęi̯sǝls (Q083p Bilzen),
hoogseltje:
hysǝlkǝ (Q001p Zonhoven),
(mv)
hȳxsǝlkǝs (Q001p Zonhoven),
høxsǝlkǝs (Q156p Borgloon),
hēsǝlkǝs (Q083p Bilzen),
hortjes:
hoǝrtjǝs (K317a Kerkhoven),
høršǝs (L387p Posterholt),
karhoogsel:
kɛ̄rhyxsǝl (K357p Paal),
(mv)
karhixsǝls (L360p Bree),
karhoogsels (L372p Maaseik),
klep:
klɛp (L321a Ittervoort, ...
L361p Tongerlo),
laag hoogsel:
lięx hyęxsǝl (Q019p Beek),
los hoogsel:
lǫs hȳ.xsǝl (L372a Aldeneik, ...
L372p Maaseik),
onderzetter:
onderzetter (K317a Kerkhoven),
ondǝrzetǝr (L265p Meijel),
oŋǝrzetǝr (L333p Asenray / Maalbroek),
oŋǝrzętǝr (L374p Thorn),
opzetsel:
ǫp˱zɛtsǝl (L159a Middelaar),
(mv)
op˱zɛtsǝls (Q001p Zonhoven),
plank:
plaŋk (P187p Berlingen, ...
Q160a Haren,
P176p Sint-Truiden),
rand:
raŋk (L270p Tegelen),
recht hoogsel:
rɛx hȳǝxsǝl (L270p Tegelen),
rechte bredjes:
rɛxtǝ brɛtjǝs (L294p Neer),
schoft:
sxǫft (P053p Berbroek),
schotten (mv.):
šotǝn (L319p Molenbeersel),
schutsels (mv.):
šøtsǝls (L317p Bocholt),
šętsǝls (Q005p Zutendaal),
sluisplank:
slø̜wsplaŋk (P188p Hoepertingen),
steekbred:
stēk˱brēt (L269p Blerick),
(mv)
štɛ̄k˱brēr (Q117a Waubach),
steekbredjes:
stɛ̄k˱brētjǝs (L295p Baarlo),
stɛ̄k˱brętjǝs (L164p Gennep, ...
L165p Heijen),
steekhoogsel:
štēi̯ǝkhȳǝxsǝl (Q119p Eygelshoven),
štē̜khȳǝxsǝl (L270p Tegelen),
(mv)
štēkhyxsǝlǝ (Q113p Heerlen),
štɛ̄khȳǝxsǝlǝ (Q111p Klimmen),
vast hoogsel:
vast hȳ.xsǝl (L372a Aldeneik, ...
L372p Maaseik),
verhoging:
vǝrhyęgeŋ (Q019p Beek),
verhoogselen:
vǝrhøxsǝlǝ (Q209p Teuven),
verhoogsels:
vǝrhȳxsǝls (L295p Baarlo, ...
Q071p Diepenbeek),
vǝrhøxsǝls (L384p Herkenbosch, ...
L432p Susteren),
vǝrhø̄ǝxsǝls (Q022p Munstergeleen),
vǝrȳxsǝls (L422p Lanklaar),
vlakken:
vlakǝ (L331b Boukoul, ...
L377p Maasbracht,
L332p Maasniel,
L331p Swalmen),
zetselen:
zętsǝlǝ (P052p Schulen),
zetsels:
zętsǝls (P052p Schulen)
|
Een of meer op de sluisdeur bevestigde planken, waarmee het waterpeil verhoogd kan worden. Wettelijk toegestaan waren vaste hoogsels, die met scharnieren op de sluis waren aangebracht en die voor gebruik omgeklapt dienden te worden. Deze werden echter niet veel gebruikt, omdat het werken ermee omslachtig was. Meestal gebruikten de molenaars losse hoogsels, planken die even breed waren als de sluisdeur. Zij konden bovenop de sluisdeuren geplaatst worden. Losse hoogsels waren verboden, omdat men er het water tot boven het peilmerk mee kon laten stijgen. Hoogsels werden vooral op de bovenlopen van de beken toegepast, omdat men daar nog niet al te veel water tot zijn beschikking had. [Vds 53; Jan 50; Coe 42; Grof 71] || Onderzetstuk bestaande uit een paar stroringen dat onder de korf wordt geplaatst. Dit onderzetstuk of hoogsel plaatst men voor het geval de bijen de raten zo ver uitbouwen dat de korf te klein wordt. Dit hoogsel gebruikt men alleen in de korfteelt. Men kan het onderverdelen in een laag en hoog hoogsel. De hoge onderzetter heeft men vaak nodig wanneer een goed of sterk volk de korf bewoont. [N 63, 5c] || Rechtopstaande plank die op de zijwand bevestigd wordt om deze zijwand hoger te maken en zo de laadruimte te vergroten. Het woordtype steekhoogsel duidt een plank aan die boven op de zijleest gezet wordt als extra verhoging. [N 17, 34 + 40 + add; N 18, 99; N G, 60g; JG 1a; JG 1b; JG 2b; A 26, 1 + add, monogr.]
I-13, II-3, II-6
|