| 34539 |
schaal van een ei |
bast:
bāst (L245p Meterik, ...
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum),
dop:
dop (Q202p Eys),
eierschaal:
ai̯ǝršāl (Q121p Kerkrade),
ēi̯ǝršāl (Q039p Hoensbroek, ...
Q033p Oirsbeek),
ēi̯ǝršǫǝl (Q079a Wintershoven),
ēršǭl (Q003p Genk),
ē̜i̯ǝršāl (L295p Baarlo, ...
L331b Boukoul,
L330p Herten,
L372p Maaseik,
L294p Neer,
L322a Nunhem,
L416p Opglabbeek,
L290p Panningen,
L299p Reuver,
L331p Swalmen),
ęi̯ǝrsxāl (L250p Arcen, ...
L267p Maasbree),
ęi̯ǝršāl (Q121c Bleijerheide, ...
Q119p Eygelshoven,
L429p Guttecoven,
Q032a Puth,
L299p Reuver,
Q030p Schinveld,
L318p Stramproy,
L432p Susteren,
Q208p Vijlen),
ęi̯ǝršǫǝl (Q162p Tongeren),
ęi̯ǝršǭl (Q095p Maastricht, ...
Q005p Zutendaal),
eierschulp:
ei̯ǝrsxø̜lǝp (P176p Sint-Truiden),
ē̜rsxølǝp (K357p Paal),
pel:
pęl (L286p Hamont),
schaal:
skoǝl (Q164p Heks, ...
P219p Jeuk),
skuol (P220p Mechelen-Bovelingen),
skuu̯ǝl (P222p Opheers),
skuøl (P223p Rukkelingen-Loon),
skuęl (P186p Gelinden),
skuǝl (P186p Gelinden, ...
P197p Heers,
P188p Hoepertingen,
P227p Vorsen),
sxol (K314p Kwaadmechelen),
sxoǝl (P179p Aalst, ...
P053p Berbroek,
P224p Boekhout,
Q156p Borgloon,
P218p Borlo,
Q159p Broekom,
P178p Brustem,
P182p Buvingen,
P050p Herk-de-Stad,
K360p Heusden,
P180p Kerkom,
P055p Kermt,
K359p Koersel,
P057p Kuringen,
K278p Lommel,
P213p Niel-Bij-Sint-Truiden,
P177a Ordingen,
P052p Schulen,
P054p Spalbeek,
P058p Stevoort,
P056p Stokrooie,
P192p Voort,
Q078p Wellen,
P118a Wijer,
K361p Zolder),
sxuu̯ǝl (Q078p Wellen),
sxuǝl (P120p Alken, ...
P187p Berlingen,
Q160p Bommershoven,
P184p Groot-Gelmen,
P195p Gutschoven,
Q165p Hopmaal,
Q152p Kerniel,
Q074p Kortessem,
P118p Kozen,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
P121p Ulbeek,
Q078p Wellen,
Q073p Wimmertingen,
P177p Zepperen),
sxu̯ōǝl (K361a Boekt Heikant),
sxõ̜l (Q072a Rapertingen),
sxāl (L372a Aldeneik, ...
Q038p Amstenrade,
L417p As,
L331a Asselt,
L295p Baarlo,
L324p Baexem,
L359p Beek,
L300p Beesel,
Q103p Berg / Terblijt,
L192p Bergen,
L265c Beringe,
L269p Blerick,
L215p Blitterswijck,
L317p Bocholt,
Q211p Bocholtz,
L269b Boekend,
Q011p Boorsem,
L289h Boshoven,
L360p Bree,
Q035p Brunssum,
L421p Dilsen,
L381p Echt,
L288c Eind,
Q007p Eisden,
L419p Elen,
L320a Ell,
L363p Ellikom,
Q119p Eygelshoven,
Q202p Eys,
Q021p Geleen,
L214a Geysteren,
L356p Grote-Brogel,
L366p Gruitrode,
Q203p Gulpen,
L322p Haelen,
L328p Heel,
Q113p Heerlen,
Q112a Heerlerheide,
L384p Herkenbosch,
L330p Herten,
L292p Heythuysen,
Q039p Hoensbroek,
L426z Holtum,
L325p Horn,
L246p Horst,
L269a Hout-Blerick,
L316p Kaulille,
Q121p Kerkrade,
L370p Kessenich,
L369p Kinrooi,
Q111p Klimmen,
L288b Laar,
Q088p Lanaken,
L422p Lanklaar,
L289b Leuken,
L211p Leunen,
Q006p Leut,
L434p Limbricht,
L376p Linne,
L377p Maasbracht,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
L332p Maasniel,
Q192p Margraten,
Q204a Mechelen,
L217p Meerlo,
L217p Meerlo,
Q099p Meerssen,
L364p Meeuwen,
L265p Meijel,
L383p Melick,
Q196p Mheer,
L159a Middelaar,
L319p Molenbeersel,
L382p Montfort,
L294p Neer,
L367p Neerglabbeek,
Q096c Neerharen,
L321p Neeritter,
L368p Neeroeteren,
L418p Niel-bij-As,
Q117p Nieuwenhagen,
Q197p Noorbeek,
Q036p Nuth,
L427p Obbicht,
Q033p Oirsbeek,
L416p Opglabbeek,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
L362p Opitter,
L415p Opoeteren,
L288a Ospel,
L290p Panningen,
L355p Peer,
L381b Peij,
Q032a Puth,
Q111q Ransdaal,
Q012p Rekem,
L358p Reppel,
L329p Roermond,
L373p Roosteren,
L420p Rotem,
Q099q Rothem,
Q118p Schaesberg,
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen,
Q030p Schinveld,
L266p Sevenum,
L192a Siebengewald,
Q020p Sittard,
Q031p Spaubeek,
L423p Stokkem,
L246a Swolgen,
L270p Tegelen,
Q197a Terlinden,
Q209p Teuven,
L245b Tienray,
L361p Tongerlo,
L318b Tungelroy,
Q013p Uikhoven,
Q097p Ulestraten,
Q014p Urmond,
Q101p Valkenburg,
L268p Velden,
Q008p Vucht,
Q205p Wahlwiller,
L214p Wanssum,
Q117a Waubach,
L289p Weert,
Q113a Welten,
L354p Wijchmaal,
L365p Wijshagen),
sxāǝl (L352p Hechtel),
sxōl (K318p Berverlo, ...
P115p Duras,
K316p Heppen,
K317a Kerkhoven,
P047p Loksbergen,
P107a Rummen,
P176p Sint-Truiden),
sxōu̯ǝl (K358p Beringen),
sxőu̯ǝl (P055p Kermt),
sxūǝl (P051p Lummen),
sxǫǝl (L282p Achel),
sxǭl (K358p Beringen, ...
L269p Blerick,
L164p Gennep,
L165p Heijen,
L413p Helchteren,
L159a Middelaar,
L288a Ospel,
L163p Ottersum),
sxǭęl (K357p Paal),
sxǭǝl (L353p Eksel, ...
Q002a Godschei,
L286p Hamont,
L315p Kleine-Brogel,
L312p Neerpelt,
L314p Overpelt,
L313p Sint Huibrechts Lille),
šolj (Q182p Nerem),
šuǝl (Q166p Vechmaal),
šāǝl (L369p Kinrooi),
šǭl (Q163p Berg, ...
Q083p Bilzen,
Q242p Diets-Heur,
L381p Echt,
Q021p Geleen,
Q087p Gellik,
L326p Grathem,
Q193p Gronsveld,
Q174p Herderen,
Q187a Heugem,
Q077p Hoeselt,
Q188p Kanne,
Q176a Ketsingen,
Q095p Maastricht,
Q169p Membruggen,
Q177p Millen,
Q090p Mopertingen,
Q198b Oost-Maarland,
Q175p Riemst,
L329p Roermond,
L373p Roosteren,
Q035a Rumpen,
Q168p s-Herenelderen,
Q181p Sluizen,
Q162p Tongeren,
Q178p Val-Meer,
Q091p Veldwezelt,
Q172p Vroenhoven,
Q084p Waltwilder,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
šǭu̯l (Q077p Hoeselt),
šǭǝl (Q071p Diepenbeek, ...
Q004p Gelieren Bret,
Q153p Gors-Opleeuw,
Q170p Grote-Spouwen,
Q079p Guigoven,
Q094p Hees,
Q157p Jesseren,
Q240p Lauw,
Q089p Martenslinde,
Q082p Munsterbilzen,
Q003a Oud-Waterschei,
Q157a Overrepen,
Q161p Piringen,
Q168a Rijkhoven,
Q076p Romershoven,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
Q080p Vliermaal,
Q075p Vliermaalroot,
Q155p Werm,
Q079a Wintershoven),
žāl (Q222p Vaals),
schil:
sxel (P176p Sint-Truiden),
šøl (Q207p Epen, ...
Q197p Noorbeek,
Q198b Oost-Maarland),
šęl (L426p Buchten, ...
Q018p Geulle,
Q077p Hoeselt,
L426z Holtum,
Q022p Munstergeleen,
L371p Ophoven,
Q096d Smeermaas,
L368b Waterloos),
šɛl (Q098p Schimmert),
schulp:
skø̜lǝp (P214p Montenaken),
sxølǝp (P049p Donk, ...
P048p Halen,
P046p Linkhout,
P045p Meldert,
P107a Rummen,
P044p Zelem),
sxø̄lp (P048p Halen),
sxø̜lǝp (P113p Binderveld, ...
P115p Duras,
P175p Gingelom,
P173p Halmaal,
P167p Laar,
P176a Melveren,
P117p Nieuwerkerken,
P176p Sint-Truiden,
P174p Velm,
P172p Wilderen,
P044p Zelem),
slotse:
slǭs (Q005p Zutendaal)
|
Het kalkachtige omhulsel van een ei. Onder het woordtype schaal verbergen zich twee verschillende woorden, die in het Nederlands zijn samengevallen, doordat de Westgermaanse ā van het eerste woord, dat "komvormig voorwerp" betekende, en de Westgermaanse a in open lettergreep van het tweede woord, dat "omhulsel" betekende, beide een lange ā opleveren. De meeste Limburgse dialecten onderscheiden echter nog steeds deze twee historische klinkers. In de westelijke helft van Belgisch Limburg (gebied I) heeft ''schaal'' "eierschaal" een vocalisme dat Westgermaanse ā voortzet, in de oostelijke helft, in heel Nederlands Limburg evenals in het noordoosten van de provincie Luik (gebied II) een dat Westgermaanse a in open lettergreep voortzet. In dat oostelijke gebied is daarnaast ook schaal met oude ā vaak bekend, maar het betekent er "groot, plat bord", "collecteschaal" of "weegschaal". In enkele noordwestelijke Belgisch Limburgse dialecten heeft algehele (gebied III) of gedeeltelijke (gebied IV) samenval van ā en a in open lettergreep plaatsgevonden, zodat er niet kan worden uitgemaakt op welke van de twee oorspronkelijk verschillende woorden het woordtype schaal er teruggaat. Zie hiervoor in de bibliografie Goossens 1967. Enkele Nederlands Limburgse gegevens bevatten een historische ā. Blijkbaar gaat het hier om verwarring met het woord ''schaal'' voor "schotel".' [N 19, 55a; JG 1b, 1c, 2c; A 39, 9a; A 39, 9b; monogr.]
I-12
|