| 34585 |
bak |
bak:
bak (L288c Eind)
|
Het gedeelte van de kar, wagen of kruiwagen waarin de lading vervoerd wordt. De bak bestaat uit zijwand, voorwand, achterwand en bodem (zie die lemmata). Er kunnen zo nodig verhoogsels op gezet worden. Het woordtype brak betekende oorspronkelijk "zijwand" en werd als zodanig dikwijls in het meervoud gebruikt. De betekenis van de enkelvoudsvorm ontwikkelde zich metonymisch naar "bak in zijn geheel". De betekenis "draagbalk van de bak" (zie het lemma draagbalken), verwant met "zijwand", komt nog vaak voor, vooral in Nederlands Limburg. De woordtypen slagbak, kipbak, slagkarbak, aardkarbak en clitchètbak duiden een bak aan die kan kippen. [N 17, 22; N 18, 99; N G,, 57; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2b; monogr]
I-13
|
| 20147 |
baker |
kraamnabuur:
4 à 5 huizen Verplichtingen en rechten bij huwelijk, doop, ziekte , dood, dringend seizoenswerk en verhuizing; cf. WNT s.v. "nabuur - daarnaast vroeger nagebuur"; vgl. "Nachbar"(D.)
kraomnaober (L288c Eind)
|
naaste buutschap
III-2-2
|
| 33417 |
bakhuis |
bakhuis:
bakǝs (L288c Eind)
|
Het bakhuis is een vertrek of, vaak alleenstaand, gebouw waar de bakoven zich bevond. Daarin bakte men vroeger brood en in veel gevallen kookte men daar ook het veevoer. Zie afbeelding 13. [N 5A, 79a; N 5, 109; L 1, a-m; L 12, 8; OB 2, 1; monogr.; add. uit S 50; Gwn 4, 2]
I-6
|
| 29808 |
baksteen |
brik:
brek (L288c Eind),
klauw:
klaw (L288c Eind),
klauwsteen:
klawstęj.n (L288c Eind)
|
Uit klei of leem gebakken steen die voor metselwerk, en in hardgebakken vorm, ook voor bestrating wordt gebruikt. Het woordtype rijnvorm (P 47) duidt een bepaald formaat (180x 85x50 mm) van steen aan dat als basis dient om het stukloon te berekenen (Schuddinck, pag. 164). De benaming klinker wordt volgens Coopman (pag. 34) gebruikt voor de beste soort baksteen. Over de waalsteen merkt hij op (pag. 87) dat deze aan de oevers van Waal, Boven-Rijn, Lek en Maas wordt gebakken. [Wi 10; S 37; L 32, 95; N 98, 160; N 30, 52a; monogr.]
II-8
|
| 20688 |
bal gehakt |
frikadel:
frikkedel (L288c Eind)
|
bal gehakt
III-2-3
|
| 33427 |
balken van de zolder boven de dorsvloer |
schelf(t)houter:
sxɛlǝfthǫu̯tǝr (L288c Eind)
|
De zware rondhouten die op de gebintbalken boven de dorsvloer rusten en die de zoldervloer vormen. Deze zolder is een schelf, die ofwel altijd aanwezig is, ofwel elk jaar tijdens het bergen van de oogst gevormd wordt en weer verwijderd als hij leeg is. De rondhouten worden gelegd van het ene gebint naar het andere of dwars op de lengterichting van de beuk die de dorsvloer inneemt. De enkelvoudsvormen betreffen ofwel één van de balken of zijn collectief voor al de balken samen. Zie ook de lemmata "onderste" en "bovenste balken van de schelf" (3.4.2 en 3.4.3). Zie ook afbeelding 14.c bij het lemma "dorsvloer" (3.2.1). [N 5A, 68b; N 4, 35 en 68; N 4A, 13a en 13b; monogr.]
I-6
|
| 20695 |
balkenbrij |
balkenbrij:
balkebreej (L288c Eind),
Gaef mich smêrgus mer ¯n pan bâlkebreej, lekker. De naober krieëg altiêt ¯n teluur bâlkebreej, mer ouch pestoeër en ¯t huit vanne schoeël (zie ook:proof)
bâlkebreej (L288c Eind),
kruipuit:
Ze hebbe kerboët en woorst koôme bringe
kerboêt (L288c Eind)
|
balkebrij || balkenbrij, bereid uit vlees van o.a. varkenskop, longen, lever en bloed, gekookt met boekweitmeel
III-2-3
|
| 19114 |
bang |
bang:
bang (L288c Eind)
|
bang
III-1-4
|
| 18848 |
bangerik |
bangeschijterd:
bangeschiêtert (L288c Eind),
boksenschijterd:
bókseschiêtert (L288c Eind),
piemel:
piemel (L288c Eind),
pisser:
pisser (L288c Eind),
schijthuis:
schiêthoês (L288c Eind),
siemesop:
siêmesop (L288c Eind),
sopsieme:
sopsiême (L288c Eind),
soptrien:
soptrien (L288c Eind),
strontkar:
stroóntker (L288c Eind),
zeikerd:
zeîkert (L288c Eind)
|
bang meisje || bangerik
III-1-4
|
| 24299 |
barbeel |
berf:
vis
berf (L288c Eind)
|
barbeel (witvis)
III-4-2
|