| 24861 |
boerenwormkruid |
boerenwormkruid:
boerewoermkroet (Q033p Oirsbeek),
boerewormkroet (Q208p Vijlen),
eigen spellinsysteem
boerenwormkruid (L265p Meijel),
geen aparte naam, soms ook: dóuderkroet
boerenwormkruid (Q103p Berg-en-Terblijt, ...
Q103p Berg-en-Terblijt),
donderkruid:
dǫndǝrkrut (Q103p Berg / Terblijt),
ook: boerenwormkruid (geen aparte naam)
dóuderkroet (Q103p Berg-en-Terblijt, ...
Q103p Berg-en-Terblijt),
Spelling: "fonetisch", alles omgespeld
dondərkrut (Q095p Maastricht),
geel:
WLD mupkeskroet of gèèl (bedoelt de informant: gèèl kroet ? )
gèèl (L374p Thorn),
gele kruidwis:
gē̜ǝlǝ krutwęs (Q198p Eijsden),
hemdenknoopje:
idiosyncr. ?
haemdeknŏpkes (L269p Blerick),
Samen met bijvoet gevormd tot n bouquet, meegredragen in de processie voor de vruchten der aarde en gezegend noemt men t kroedwis. Bij onweer werd n stukje ervan verbrand.
hemdeknöpke (L246p Horst),
hemdknoopje:
WLD
heémknupkus (Q035p Brunssum),
héémtknöpkə (L299p Reuver),
hemdsknoop:
hemsknöp (L216p Oirlo),
WLD
hûmmesknâûp (Q098p Schimmert),
hemdsknoopje:
hemesknupke (Q202p Eys),
Spelling: "fonetiek-dialect"= Frings
himsknöpkes (L353p Eksel),
hommelskruid:
op 15 aug. in kroetwusj
hommelskroet (Q112c Kunrade),
knoopjesbloem:
knuipkesbloom (Q016p Lutterade),
koperknoop:
WLD
kooperknuup (L387p Posterholt),
WLD = boerenwormskruid
koperknoep (L387p Posterholt, ...
L387p Posterholt),
koperknoppen:
kōpǝrknȳp (L387p Posterholt),
kruidwijn:
WLD
kroetwiene (L387p Posterholt),
kruidwis:
kroedwès (L381p Echt/Gebroek),
kroetwèsj (L423p Stokkem),
kroédwêsj (Q193p Gronsveld),
krutwes (L271p Venlo),
krutweš (L381p Echt),
kruǝtwøš (Q009p Maasmechelen, ...
Q095p Maastricht),
krȳtwęš (Q284p Eupen),
-
kroetwesj (L381p Echt/Gebroek, ...
L381p Echt/Gebroek),
kroetwis (L381p Echt/Gebroek, ...
L381p Echt/Gebroek),
kroetwösj (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht),
kroêdwösj (Q009p Mechelen-aan-de-Maas, ...
Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
Additie bij vraag 80 (hemdeknöpke/boerenwormkruid): Samen met bijvoet gevormd tot n bouquet, meegredragen in de processie voor de vruchten der aarde en gezegend noemt men t kroedwis. Bij onweer werd n stukje ervan verbrand.
kroedwis (L246p Horst),
Spelling: "fonetisch", alles omgespeld
krutwɛš (Q095p Maastricht),
Veldeke
kroetwès (L381p Echt/Gebroek),
WBD/WLD
krōétwésj (L425p Grevenbicht/Papenhoven, ...
L425p Grevenbicht/Papenhoven),
WLD
kroetwisj plantj (L292p Heythuysen),
wordt gezegend 15 Aug. gebruikt als bescherming tegen onweer
kroetwèsj (Q095p Maastricht),
kruidwisbloem:
kroedwesj-blómme (Q197p Noorbeek, ...
Q197a Terlinden),
kroetwichbloome (Q208p Vijlen),
mater:
mǭtǝr (L324p Baexem, ...
L323p Buggenum,
L322p Haelen,
L292p Heythuysen,
L325p Horn,
L292a Maxet,
L294p Neer,
L322a Nunhem,
L293p Roggel),
matersknop:
-
moatesknòppe (L318b Tungelroy),
WLD
mótersknoepe (L292p Heythuysen),
matersknop?:
-
moatesknòppe (L318b Tungelroy),
matersknoppen:
mǭtǝsknǫpǝ (L318b Tungelroy),
mopjeskruid:
WLD
mupkeskroet (L374p Thorn),
pierekruid:
pie.rekruud (L165p Heijen, ...
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum,
L163b Ven-Zelderheide),
Heukels 65
pie.rekruud (L164p Gennep),
reigerknoppen:
rɛi̯gǝrknȳp (L265p Meijel, ...
L270p Tegelen),
reigersknoop:
rei’gersknüp (L270p Tegelen),
eigen spellingsysteem
reigersknuup (L267p Maasbree),
eigen spellinsysteem
rijgersknup (L265p Meijel),
WBD
reigersknòp (L266p Sevenum),
WLD
reigers-knöp (L266p Sevenum),
WLD langs wegbermen en (droge) slootkanten
reͅjgərsknø͂ͅp (L265p Meijel),
reinbeer:
reŋbɛr (Q196a Banholt, ...
Q196p Mheer),
reinderknoppen:
ręi̯ndǝrknø̜p (L215p Blitterswijck, ...
L214a Geysteren,
L217p Meerlo,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum),
reindersknoop:
reindersknuup (L271p Venlo),
reindersknöp (L215p Blitterswijck, ...
L214a Geysteren,
L217p Meerlo,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum),
-
reinersknuup (L298p Kessel, ...
L298p Kessel),
chrysanthemum vulgare
rejndersknöp (L245a Castenray, ...
L211p Leunen,
L209p Merselo,
L216p Oirlo,
L216a Oostrum,
L212a Smakt,
L210p Venray,
L244a Veulen (bij Venray)),
op 15 aug. in kroetwusj
rindesjknuup (Q112c Kunrade),
Veldeke
reindesjknüp (Q111p Klimmen),
reindersknoppen:
ręi̯nǝrsknyǝp (L298p Kessel),
reinvaam:
rèènvaom (Q086p Eigenbilzen),
reinvaar:
reinvaar (L381p Echt/Gebroek, ...
L318b Tungelroy),
chrysanthemum vulgare
reͅenvār (L424p Meeswijk),
idiosyncr.
reinvaar (L374p Thorn),
WLD
reinvaar (L292p Heythuysen),
reinvààr (L429p Guttecoven),
reinvaart:
reinvaart (L433p Nieuwstadt, ...
Q098p Schimmert),
rēnvārt (Q030p Schinveld),
ręi̯nvārt (Q029p Bingelrade, ...
Q028p Jabeek,
Q034p Merkelbeek,
L382p Montfort,
Q030p Schinveld),
-
reinvaard (L382p Montfort, ...
L382p Montfort),
aanhangsel N92 voor Sittard
reinvaart (Q020p Sittard),
eigen spelling
reinvaart (L382p Montfort),
idiosyncr. boerenwormkruid
reinvaart (Q020p Sittard, ...
Q020p Sittard),
tanacetum vilgare
reinvaart (Q020p Sittard),
WLD
rein vaart (L382p Montfort),
reinvaart (Q027p Doenrade),
reinvaren:
reinvaren (L371a Geistingen, ...
Q020p Sittard),
rēmvǝr (Q093p Rosmeer),
ręi̯nvān (Q101p Valkenburg),
ręi̯nvār (L318b Tungelroy),
-
reinvaren (L371a Geistingen, ...
L371a Geistingen),
WLD
reinvaren (L371p Ophoven),
± Veldeke
reinvare (L245b Tienray),
remuur:
- = reinvaren. Meur: doffe e. Rein van scheiding tussen twee akkers die nochtans inons dialect klinkt als rè (lange klank tussen è en é).
re-muer (Q093p Rosmeer, ...
Q093p Rosmeer),
ringbeestknoop:
ringbeesknup (Q201p Wijlre),
roversknoop:
eigen spellingsysteem
ruiversknuup (L267p Maasbree),
stinkkruid:
WLD
sjtinkkroet (L331p Swalmen),
weikruid:
wééəkraoət (Q071p Diepenbeek),
wɛi̯krǫǝt (Q071p Diepenbeek),
-
ɛweikroət (Q071p Diepenbeek, ...
Q071p Diepenbeek),
wormbloem:
wormblomǝ (L331p Swalmen),
wôrmblome (L331p Swalmen),
wormknoppen:
wǫrmknupǝ (L297p Belfeld),
wormkoekjes:
wǫrmkukskǝs (L288p Nederweert),
± Veldeke
worremkukskes (L289p Weert),
wormkruid:
weurmkroot (Q171p Vlijtingen),
wórm’kroed (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chèvremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide/Onderspekholz,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
wörmkraad (P219p Jeuk),
wǫrmkrǫu̯t (L318b Tungelroy),
-
wormkroed (L318b Tungelroy, ...
L318b Tungelroy),
[Tanacetum vulg.]
wùr"mkraud (Q162p Tongeren),
Bree Wb.
wörmkrûd (L360p Bree),
eigen spelling
wurmkroet (L386p Vlodrop),
op 15 aug. in kroetwusj
wormkroet (Q112c Kunrade),
WBD/WLD
wormkroet (Q014p Urmond),
WBD/WLD ?
wérmkrówt (L417p As),
WLD
weurmkrōēd (Q196p Mheer),
wormkroed (Q015p Stein),
wormkrüt (L300p Beesel),
wormreutse:
wørmrø̄tšǝ (Q101p Valkenburg),
wormzaad:
wormzaod (L383p Melick),
wórmzaot (Q020p Sittard),
wörmzaod (L245a Castenray, ...
L211p Leunen,
L209p Merselo,
L216p Oirlo,
L216a Oostrum,
L212a Smakt,
L210p Venray,
L244a Veulen (bij Venray)),
geneeskrachtig
wôrremzaot (L318d Altweert, ...
L318e Altweerterheide,
L287p Boeket/Heisterstraat,
L288c Eind,
L289a Hushoven,
L318a Keent,
L288b Laar,
L289b Leuken,
L288p Nederweert,
L288a Ospel,
L289p Weert),
wormzaadje:
wormzäödje (L271p Venlo),
wormzø̜̄tjǝ (L289p Weert),
eigen spellinsysteem
wormzaetje (L265p Meijel)
|
boerenwormkruid [N 92 (1982)], [N 92 (1982)] || Boerenwormkruid (tanacetum vulgare 50 tot 120 cm groot. De stengels groeien rechtop; de bladeren zijn geveerd met langwerpige, gezaagde slippen; de bloemen staan in knoopvormige hoofdjes, vele bijeen in een platte tros, straalbloemen ontbreken, geel gek [N 92 (1982)] || boerenwormkruid (Tenacetum vulgare L.) [DC 60a (1985)] || boerenwormkruidzaad || boerenwormskruid [N 92 (1982)] || boerewormkruid || Tanacetum vulgare L. Een algemeen voorkomende 60 tot 120 cm hoge plant in akkerranden, wegbermen en op stortplaatsen met veervormig samengestelde bladeren, die fijn ingesneden zijn. De kleine ronde knalgele bloempjes, die knopvormig zijn, groeien in een schermvormige tuil en bloeien van juli tot de herfst. De plant is een oud medicinaal kruid en maakt een vast onderdeel uit van de kruidwis. Het maken van een kruidwis is een zeer oud, voorchristelijk (later gekerstend, kruidwissen worden soms nog op 15 augustus gewijd) gebruik waarbij wilde kruiden worden samengebonden en opgehangen in hius of in de stal om onheil, ziekten, bliksem e.d. af te weren. Het kruid is nauw verwant aan het moederkruid, vandaar de typen met mater; het werd veel gebruikt tegen wormen, vandaar de typen met worm-. Zie Verdingh 1987, 5 en Claes 1990. [A 60A, 80; monogr.] || wormkruid
I-5, III-4-3
|