| 32888 |
haarspit |
aambeeld:
āmbēlt (L164p Gennep, ...
L163p Ottersum),
aardpal:
ē̜rtpal (L326p Grathem),
amboss (du.):
ambǫs (Q117b Rimburg),
bol:
bǫl (Q002a Godschei, ...
L326p Grathem,
L288p Nederweert,
L322a Nunhem,
L427p Obbicht,
L270p Tegelen,
Q073p Wimmertingen),
b˙ǫl (Q003p Genk, ...
L372p Maaseik,
L368p Neeroeteren,
L371p Ophoven,
L415p Opoeteren),
bolle:
bǫlǝ (L294p Neer),
bout:
bǭlt (L248p Lottum),
bulle:
bølǝ (L191p Afferden, ...
L164p Gennep,
L163p Ottersum),
haar:
hār (Q096p Bunde),
hǭr (P048p Halen, ...
K360p Heusden,
P044p Zelem),
hǭǝr (Q079p Guigoven),
haar(aan)vilt:
hārvęlt (Q099p Meerssen),
hārvęltj (Q014p Urmond),
haarbol:
(h)ārbǫǝl (L372p Maaseik),
(h)ārbǭl (Q009p Maasmechelen),
(h)ārb˙ǫl (L421p Dilsen),
ãǝrbǫl (Q002p Hasselt),
harbōl (Q259p Lontzen),
harbǫl (L425p Grevenbicht / Papenhoven),
hãrbǫl (Q156p Borgloon, ...
Q004p Gelieren Bret,
Q095p Maastricht,
Q034p Merkelbeek),
hãrbǭl (Q096d Smeermaas),
hãrb˙ǫl (Q096c Neerharen),
hā(ǝ)rbǫǝl (L317p Bocholt),
hā.rbǫ.l (L317p Bocholt, ...
L319p Molenbeersel,
L358p Reppel),
hā.rb˙ǫl (L359p Beek, ...
L363p Ellikom,
L367p Neerglabbeek,
L362p Opitter,
L361p Tongerlo),
hārbal (Q178p Val-Meer),
hārból (Q204a Mechelen),
hārbōl (Q262p Eynatten, ...
Q203a Reijmerstok,
Q208p Vijlen),
hārbǫ.l (L378q Berkelaar, ...
L426p Buchten,
L381p Echt,
L356p Grote-Brogel,
L426z Holtum,
Q088p Lanaken,
L364p Meeuwen),
hārbǫl (Q102p Amby, ...
L244c America,
Q038p Amstenrade,
L417p As,
L295p Baarlo,
L324p Baexem,
L429a Berg,
Q103p Berg / Terblijt,
Q072p Beverst,
Q029p Bingelrade,
L317p Bocholt,
Q211p Bocholtz,
Q156p Borgloon,
L428p Born,
L360p Bree,
Q035p Brunssum,
L426p Buchten,
Q096p Bunde,
Q191p Cadier,
Q071p Diepenbeek,
L431p Dieteren,
Q027p Doenrade,
L430p Einighausen,
L320a Ell,
Q119p Eygelshoven,
Q202p Eys,
Q003p Genk,
Q018p Geulle,
Q153p Gors-Opleeuw,
L326p Grathem,
Q203p Gulpen,
L429p Guttecoven,
L322p Haelen,
L328p Heel,
Q113p Heerlen,
Q112a Heerlerheide,
L291p Helden,
L292p Heythuysen,
Q039p Hoensbroek,
P188p Hoepertingen,
L325p Horn,
L246p Horst,
L414p Houthalen,
Q100p Houthem,
Q109p Hulsberg,
L320p Hunsel,
L289a Hushoven,
Q096b Itteren,
Q028p Jabeek,
L316p Kaulille,
Q255p Kelmis,
Q152p Kerniel,
L298p Kessel,
L369p Kinrooi,
Q092p Kleine-Spouwen,
Q111p Klimmen,
Q074p Kortessem,
L289b Leuken,
L434p Limbricht,
L376p Linne,
L372p Maaseik,
L332p Maasniel,
Q192p Margraten,
L292a Maxet,
Q204a Mechelen,
Q099p Meerssen,
L265p Meijel,
Q034p Merkelbeek,
Q196p Mheer,
L319p Molenbeersel,
L382p Montfort,
L321p Neeritter,
L368p Neeroeteren,
L418p Niel-bij-As,
Q117p Nieuwenhagen,
Q197p Noorbeek,
Q033p Oirsbeek,
L416p Opglabbeek,
L371p Ophoven,
L415p Opoeteren,
L288a Ospel,
Q095a Oud-Caberg,
L290p Panningen,
Q111q Ransdaal,
L299p Reuver,
L293p Roggel,
L373p Roosteren,
Q099q Rothem,
Q120p Rukker,
Q118p Schaesberg,
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen,
Q030p Schinveld,
L266p Sevenum,
Q116p Simpelveld,
Q195p Sint Geertruid,
L313p Sint Huibrechts Lille,
L423p Stokkem,
L432p Susteren,
L331p Swalmen,
Q112z Ten Esschen,
Q118a Terwinselen,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
Q097p Ulestraten,
Q014p Urmond,
Q222p Vaals,
Q101p Valkenburg,
Q091p Veldwezelt,
L368b Waterloos,
Q117a Waubach,
L289p Weert,
Q278p Welkenraedt,
Q113a Welten,
Q201p Wijlre),
hārbǭl (Q096a Borgharen, ...
Q209p Teuven,
Q278p Welkenraedt),
hārb˙olj (L369p Kinrooi),
hārb˙ǫl (L360p Bree, ...
L419p Elen,
L366p Gruitrode,
L370p Kessenich,
Q010p Opgrimbie,
L365p Wijshagen),
hōrbā.l (Q174p Herderen),
hōrbǭ.l (Q188p Kanne, ...
Q080p Vliermaal,
Q172p Vroenhoven),
hōtbǫl (Q242p Diets-Heur),
hōt˱b˙ǫl (Q182p Nerem),
hǫ(u̯)ǝrbǫl (Q071p Diepenbeek),
hǫrbǫl (Q173p Genoelselderen, ...
L422p Lanklaar,
L265p Meijel),
hǫrb˙ǫl (Q167p Koninksem),
hǫt˱bǫl (Q240p Lauw, ...
Q241p Rutten,
Q181p Sluizen),
hǭb˙ǫl (Q177p Millen),
hǭrbal (Q175p Riemst, ...
Q093p Rosmeer),
hǭrbā.l (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
hǭrbǫ.l (Q160p Bommershoven, ...
Q157a Overrepen,
Q166p Vechmaal),
hǭrbǫl (Q168p 'S-Herenelderen, ...
P120p Alken
[(ouder dan hǭrspøi̯t)]
,
Q102p Amby,
Q072p Beverst,
Q156p Borgloon,
Q071p Diepenbeek,
Q086p Eigenbilzen,
Q087p Gellik,
Q003p Genk,
Q173p Genoelselderen,
Q002a Godschei,
Q170p Grote-Spouwen,
Q094p Hees,
Q081a Heesveld-Eik,
Q077p Hoeselt,
Q176a Ketsingen,
Q074p Kortessem,
Q180p Mal,
Q089p Martenslinde,
Q169p Membruggen,
Q090p Mopertingen,
Q082p Munsterbilzen,
Q198b Oost-Maarland,
Q003a Oud-Waterschei,
Q168a Rijkhoven,
Q076p Romershoven,
Q081p Schalkhoven,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
Q162p Tongeren,
P192p Voort,
Q155p Werm,
Q005p Zutendaal),
hǭrbǫu̯l (P186p Gelinden, ...
P197p Heers),
hǭrbǭl (P185p Engelmanshoven, ...
Q198b Oost-Maarland,
P222p Opheers,
Q093p Rosmeer),
hǭrb˙ǫl (Q163p Berg, ...
Q159p Broekom,
Q157p Jesseren,
Q091p Veldwezelt,
Q084p Waltwilder),
hǭǝrbal (Q094p Hees, ...
Q171p Vlijtingen),
hǭǝrbǫ.l (Q079p Guigoven, ...
Q075p Vliermaalroot),
hǭǝrbǫl (P224p Boekhout, ...
P195p Gutschoven,
P197p Heers,
Q164p Heks,
P188p Hoepertingen,
Q167p Koninksem,
Q074p Kortessem,
Q161p Piringen,
P058p Stevoort,
Q078p Wellen,
P177p Zepperen,
Q005p Zutendaal),
hǭǝrbǭ.l (P187p Berlingen, ...
P186p Gelinden,
P184p Groot-Gelmen,
P220p Mechelen-Bovelingen,
P177a Ordingen,
P223p Rukkelingen-Loon,
P121p Ulbeek),
hǭǝrb˙ǫl (Q153p Gors-Opleeuw, ...
Q152p Kerniel,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
Q079a Wintershoven),
h˙ārbǫ.l (Q200p s-Gravenvoeren, ...
Q247p Sint-Martens-Voeren,
Q247a Sint-Pieters-Voeren),
ārboǝl (L372p Maaseik),
ārbǫ.l (Q011p Boorsem, ...
L422p Lanklaar,
L424p Meeswijk,
Q012p Rekem,
L423p Stokkem),
ārbǫl (Q011p Boorsem, ...
Q007p Eisden,
Q021p Geleen,
L422p Lanklaar,
L424p Meeswijk,
Q032a Puth,
L420p Rotem,
Q020p Sittard,
Q031p Spaubeek,
Q008p Vucht),
ārbǭ.l (Q009p Maasmechelen, ...
Q008p Vucht),
ārb˙ǫl (Q007p Eisden, ...
Q006p Leut,
L420p Rotem),
ǭrb˙ǫl (Q083p Bilzen),
ǭǝrbǫl (P178p Brustem),
(mv)
hǭrbęl (Q178p Val-Meer),
ārbø̜l (Q014p Urmond),
haarbolle:
hārbǫlǝ (L322p Haelen, ...
Q039p Hoensbroek,
L432a Koningsbosch,
Q022p Munstergeleen,
Q019a Neerbeek,
Q033p Oirsbeek,
Q032p Schinnen),
haarbout:
hārbǫlt (L244c America, ...
L269p Blerick,
L215p Blitterswijck,
L214a Geysteren,
L246p Horst,
L265b Kronenberg,
L267p Maasbree,
L217p Meerlo,
L266p Sevenum,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L268p Velden,
L271p Venlo,
L214p Wanssum,
L213p Well),
hārbǫu̯t (Q102p Amby),
hǭrbǫu̯t (Q095p Maastricht),
haarbulle:
harbø̜lǝ (L215p Blitterswijck, ...
L209p Merselo),
hárbø̜lǝ (L211p Leunen, ...
L215a Wellerlooi),
hārbø̜ldǝ (L217p Meerlo),
hārbø̜lǝ (L215p Blitterswijck, ...
L247p Broekhuizen,
L214a Geysteren,
L248p Lottum,
L217p Meerlo,
L216p Oirlo,
L216a Oostrum,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L210p Venray,
L244a Veulen,
L214p Wanssum,
L213p Well,
L215a Wellerlooi),
hǭrbø̜lǝ (L164p Gennep, ...
L165p Heijen,
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum),
haargeschier:
hārgǝsxīr (Q284p Eupen),
haargetouw:
(h)ǭǝrgǝtǫu̯ (P174p Velm),
hø̜rgǝtǫu̯ (P182p Buvingen),
hǭrgǝtő̜u̯ (P179p Aalst, ...
P113p Binderveld),
hǭrgǝtǫu̯ (P218p Borlo, ...
P115p Duras,
P173p Halmaal,
P219p Jeuk,
P117p Nieuwerkerken,
P172p Wilderen),
hǭǝrgǝtǫu̯ (P180p Kerkom, ...
P181p Muizen,
P227p Vorsen),
ǭrgǝtő̄u̯ (P176a Melveren),
ǭrgǝtǫu̯ (P176p Sint-Truiden),
haargetuig:
hau̯ǝrgǝtēi̯ǝx (P118p Kozen, ...
P117p Nieuwerkerken),
hārgǝtȳx (Q201p Wijlre),
hārgǝtøi̯x (K358p Beringen),
hārgǝtīx (L416p Opglabbeek),
hǭrgǝtøi̯x (K316p Heppen, ...
K359p Koersel),
hǭrgǝtø̜i̯x (P215p Kortijs),
hǭrgǝtęi̯.x (Q083p Bilzen),
hǭǝrgǝtø̜̄x (P218p Borlo, ...
P182p Buvingen,
P107a Rummen),
ārgǝtȳx (Q008p Vucht),
ǭǝrgǝtø̜̄x (P175p Gingelom),
haarijzer:
hārežǝr (L265p Meijel),
hārēi̯zǝr (L360p Bree),
hārīzdǝr (L288c Eind, ...
L291p Helden,
L289p Weert),
hārīzǝr (L244c America, ...
L250p Arcen,
L269p Blerick,
L426p Buchten,
Q021p Geleen,
L322p Haelen,
Q105p Heer,
L330p Herten,
L377p Maasbracht,
Q022p Munstergeleen,
Q197p Noorbeek,
Q033p Oirsbeek,
L299p Reuver,
L329p Roermond,
L296p Steyl,
L423p Stokkem,
L432p Susteren,
Q197a Terlinden,
Q014p Urmond),
hęrīzǝr (L330p Herten),
hōręi̯zǝr (P183p Mielen-boven-Aalst),
hǭręzǝr (Q156p Borgloon),
hǭǝręi̯zǝr (P177p Zepperen),
ø̜̄rīzǝr (Q009p Maasmechelen),
(mv)
ārīzǝrǝ (Q008p Vucht),
haarkijl:
hārkil (Q021p Geleen),
haarkop:
hārkǫp (L382p Montfort),
haarkrui:
hǭrkrȳi̯ (L282p Achel, ...
L286p Hamont),
hǭrkrái̯ (K357p Paal),
haarkruier:
hęrkrǭǝr (K353p Tessenderlo),
hǭrkrái̯ǝr (K357p Paal),
haarkruin:
harkrø̜i̯n (K278p Lommel),
hãrkrø̜̄n (P045p Meldert),
hárkrø̄n (K314p Kwaadmechelen, ...
K315p Oostham),
hárkrø̜̄ǝn (K314p Kwaadmechelen),
hārkrø̜̄(i̯)n (K358p Beringen),
hǭrkrø̜i̯n (K318p Berverlo, ...
K359p Koersel,
K357p Paal,
K353p Tessenderlo),
hǭrkrø̜n (P048p Halen),
hǭǝrkrø̜̄n (P046p Linkhout
[(jonger dan hǭǝrspęt)]
, ...
P044p Zelem),
haarpaal:
hǭrpǭl (Q172p Vroenhoven),
haarpin:
hārpen (Q119p Eygelshoven, ...
Q039p Hoensbroek,
L246p Horst,
Q111p Klimmen,
L270p Tegelen,
Q112b Ubachsberg,
L271p Venlo),
hǫǝrpen (L286p Hamont),
hǭrpen (L159a Middelaar, ...
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
hǭrpēn (Q193p Gronsveld),
haarsel:
hē̜rsǝl (L378q Berkelaar, ...
L331b Boukoul,
L381p Echt,
L330p Herten,
L332p Maasniel,
L382p Montfort,
L381b Peij,
L378p Stevensweert,
L331p Swalmen),
hē̜ršǝl (L384p Herkenbosch, ...
L385p Sint Odilienberg,
L386p Vlodrop),
hęrsǝl (Q020p Sittard),
haarspit:
(h)ǭǝrspēt (Q002p Hasselt),
hãrspēt (K361a Boekt Heikant),
hãrspēǝt (Q001p Zonhoven),
hárspęt (K278p Lommel),
hā.rspē.t (L316p Kaulille),
hārspet (P214p Montenaken, ...
L268p Velden),
hārspøi̯t (P058p Stevoort),
hārspē.t (K358p Beringen, ...
L315p Kleine-Brogel,
L355p Peer),
hārspēt (L353p Eksel, ...
L352p Hechtel,
L413p Helchteren,
L414p Houthalen,
Q002b Kiewit,
K361p Zolder),
hāǝrspēt (P057p Kuringen),
hǫu̯ǝrspē(ǝ)ǝt (P055p Kermt, ...
P054p Spalbeek),
hǭ.rspē.t (P051p Lummen),
hǭrspøi̯t (P120p Alken
[(jonger dan hǭrbǫl)]
),
hǭrspø̄.t (P119p Sint-Lambrechts-Herk
[(ouder dan hǭrbǫl)]
),
hǭrspø̄t (P050p Herk-de-Stad),
hǭrspø̜i̯t (P107a Rummen),
hǭrspē.t (L352p Hechtel, ...
L413p Helchteren,
K360p Heusden,
K359p Koersel,
P057p Kuringen,
L313p Sint Huibrechts Lille,
P056p Stokrooie),
hǭrspē.ǝt (L414p Houthalen, ...
P118p Kozen),
hǭrspēt (P054p Spalbeek, ...
Q162p Tongeren,
K361p Zolder),
hǭrspęt (P048p Halen, ...
P044p Zelem),
hǭrspī.ǝt (Q001p Zonhoven),
hǭǝrspø̄.t (P118a Wijer),
hǭǝrspē.t (P053p Berbroek, ...
P055p Kermt),
hǭǝrspē.ǝt (P052p Schulen),
hǭǝrspēt (P058p Stevoort),
hǭǝrspęt (P046p Linkhout
[(ouder dan hǭǝrkr"n)]
),
haarspits:
hārspets (L214a Geysteren),
haarsplit:
hǭrsplei̯t (P050p Herk-de-Stad),
hǭrsplēt (P049p Donk),
haarstok:
hārštǫk (Q121p Kerkrade),
haartuig:
hãrtøi̯x (K278p Lommel),
harebol:
hǭrǝbǫl (Q158a Henis),
hǭrǝbǭ.l (Q165p Hopmaal),
harekruin:
hārǝnkrø̜i̯n (P047p Loksbergen),
hǭrǝkrøi̯n (P048p Halen),
hǭrǝkrø̜̄n (P047p Loksbergen),
harepin:
hǭrǝpęn (L286p Hamont),
ijzeren spie:
īzǝrǝ spii̯ (L416p Opglabbeek),
kop:
kǫp (P214p Montenaken, ...
L271p Venlo),
krui:
kry (L282p Achel),
kruin:
krȳn (L326p Grathem),
krøi̯n (L282p Achel, ...
K316p Heppen),
krø̜i̯n (K217p Hoogeloon),
krø̜ǝn (K278p Lommel),
ogen:
ǫu̯gǝ (L427p Obbicht),
oren:
ōrǝ (L164p Gennep, ...
L163p Ottersum),
platte haarbol:
platǝ hārbǫl (Q113a Welten),
slijppin:
slīppen (Q091p Veldwezelt),
spie:
spęi̯ (Q071p Diepenbeek, ...
L424p Meeswijk,
Q001p Zonhoven),
spī (Q072p Beverst, ...
Q082p Munsterbilzen),
spit:
spet (L314p Overpelt, ...
L354p Wijchmaal),
spē.t (L282p Achel, ...
L353p Eksel,
L312p Neerpelt,
L314p Overpelt,
L354p Wijchmaal),
spēt (P050p Herk-de-Stad),
stek:
stęk (L417p As, ...
Q003p Genk,
Q081a Heesveld-Eik,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek,
Q005p Zutendaal),
stekje:
stękskǝ (L416p Opglabbeek),
warsspie:
wi̯a.sspęi̯ (Q002a Godschei),
wetter:
wętǝr (L354p Wijchmaal)
|
Het haarspit is het draagbare aambeeldje waarop de zeis wordt gehaard. Het bestaat uit een ijzeren pin met een verstaalde enigszins bolle kop, die doorgaans vierkant van omtrek is en tot buiten de pin uitsteekt. Het haarspit kan in de grond worden gestoken (in het veld), of in een haarblok (op de boerderij). Om te verhinderen dat het haarblok te ver in de grond of het haarblok wordt gedreven, heeft men aan het haarspit, enkele centimeters onder de kop, een extra onderdeel vastgemaakt; dit kan bestaan uit enkele ringetjes, meestal twee of vier, een rond of vierkant plaatje, of uit twee dwarspinnetjes (spieën, die doorgaans van hout zijn). Als men het haarspit in de grond steekt, legt men vaak twee blokjes, plankjes of stenen onder de ringetjes of de spieën. De door de informanten opgegeven benamingen voor dit onderdeel van het haarspit staan achteraan in dit lemma. Zie afbeelding 7b, nummer 2. [N 18, 87, JG 1a, 1b, 1d, 2a, 2c; A 4, 28e; L 20, 28e; add. uit N 14, 131; N 18, 68f, 85 en 87; A 23, 16; Lu 1, 16; monogr.]
I-3
|