| 32697 |
ondiep ploegen |
afakkeren:
ā.f˱[akkeren] (Q002p Hasselt, ...
P057p Kuringen,
P056p Stokrooie),
ǭ.f˱[akkeren] (Q002a Godschei),
afbelken:
ǭf˱bø̜lǝkǝ (Q071p Diepenbeek),
afbouwen:
áf˱bǫu̯ǝ (L209p Merselo),
afploegen:
ãf[ploegen] (L321p Neeritter
[(met de brabander)]
),
áf[ploegen] (K357p Paal),
afrijden:
afrę̄i̯ǝ (P107a Rummen),
afrę̄ǝ (P048p Halen, ...
P050p Herk-de-Stad),
ã.frę̄i̯ǝ (P053p Berbroek, ...
P055p Kermt,
P052p Schulen,
P056p Stokrooie),
āfrę̄i̯ǝ (P051p Lummen),
áfrę̄(i̯)ǝ (P046p Linkhout),
afschaven:
ã.fšãvǝ (L364p Meeuwen),
afschellen:
afsxęlǝ (P047p Loksbergen),
ǭ ̞fsxęlǝ (Q002c Bokrijk),
ǭ.fšęlǝ (Q082p Munsterbilzen),
afstroppen:
ā.fstrǫpǝ (P053p Berbroek, ...
P057p Kuringen),
akkeren:
akǝrǝ (Q202p Eys, ...
Q203p Gulpen,
Q196p Mheer),
belken:
be.lkǝ (Q007p Eisden, ...
Q161p Piringen),
belken (L418p Niel-bij-As, ...
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
Q164a Widooie),
belkǝ (Q019p Beek, ...
Q106p Bemelen,
L429a Berg,
Q035p Brunssum,
Q021p Geleen,
Q111p Klimmen,
Q035a Rumpen,
Q030p Schinveld,
Q112b Ubachsberg),
belkǝn (Q014p Urmond),
belǝkǝ (Q113p Heerlen, ...
Q039p Hoensbroek,
Q192p Margraten,
Q204a Mechelen,
Q198a Mesch,
Q095a Oud-Caberg,
Q187p Sint Pieter,
Q112z Ten Esschen,
Q222p Vaals,
Q112p Voerendaal),
beę̄.lkǝ (Q177p Millen),
bø̜.lkǝ (Q072p Beverst, ...
Q086p Eigenbilzen,
Q087p Gellik,
Q094p Hees,
Q090p Mopertingen,
Q171p Vlijtingen),
bø̜.lǝkǝ (Q002a Godschei),
bø̜lǝkǝ (Q071p Diepenbeek, ...
Q188p Kanne,
P181p Muizen),
bē ̞lǝkǝ (Q193p Gronsveld, ...
Q187a Heugem),
bēlkǝ (Q198p Eijsden),
bę ̝.l(ǝ)kǝ (Q162p Tongeren),
bę ̝.lkǝ (Q168p s-Herenelderen),
bę ̝.lǝkǝ (Q160p Bommershoven, ...
Q164p Heks,
Q157a Overrepen,
Q241p Rutten),
bę.lkǝ (Q163p Berg, ...
Q072p Beverst,
Q083p Bilzen,
Q242p Diets-Heur,
L421p Dilsen,
Q007p Eisden,
Q087p Gellik,
Q170p Grote-Spouwen,
Q158a Henis,
Q174p Herderen,
Q085p Hoelbeek,
Q077p Hoeselt,
L422p Lanklaar,
Q006p Leut,
Q009p Maasmechelen,
Q180p Mal,
Q089p Martenslinde,
L424p Meeswijk,
Q169p Membruggen,
Q177p Millen,
Q090p Mopertingen,
Q082p Munsterbilzen,
L310 Onbekend,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
Q168a Rijkhoven,
Q076p Romershoven,
Q093p Rosmeer,
L420p Rotem,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
Q020p Sittard,
Q181p Sluizen,
Q091p Veldwezelt,
Q171p Vlijtingen,
Q008p Vucht,
Q084p Waltwilder,
Q078p Wellen,
Q155p Werm,
Q005p Zutendaal),
bę.lkǝn (L419p Elen),
bę.lǝkǝ (Q011p Boorsem, ...
Q003p Genk,
Q153p Gors-Opleeuw,
Q079p Guigoven,
Q157p Jesseren,
Q152p Kerniel,
Q167p Koninksem,
Q074p Kortessem,
Q088p Lanaken,
Q240p Lauw,
L372p Maaseik
[(vroeger)]
,
Q096c Neerharen,
Q182p Nerem,
Q012p Rekem,
Q175p Riemst,
Q116p Simpelveld,
Q096d Smeermaas,
Q013p Uikhoven,
Q178p Val-Meer,
Q166p Vechmaal,
Q080p Vliermaal,
Q075p Vliermaalroot,
Q172p Vroenhoven,
Q079a Wintershoven,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder,
Q005p Zutendaal),
bęlkǝ (Q019p Beek, ...
Q106p Bemelen,
L429a Berg,
Q103p Berg / Terblijt,
L428p Born,
L426p Buchten,
L431p Dieteren,
Q027p Doenrade,
L430p Einighausen,
Q021p Geleen,
Q018p Geulle,
L425p Grevenbicht / Papenhoven,
L429p Guttecoven,
L426z Holtum,
Q028p Jabeek,
Q111p Klimmen,
Q016q Krawinkel,
L434p Limbricht,
Q034p Merkelbeek,
L382p Montfort,
Q019a Neerbeek,
Q117p Nieuwenhagen,
L433p Nieuwstadt,
Q036p Nuth,
L427p Obbicht,
Q033p Oirsbeek,
Q032a Puth,
Q118p Schaesberg,
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen,
Q031p Spaubeek,
L432p Susteren,
Q097p Ulestraten,
Q117a Waubach),
bęlkǝn (Q015p Stein, ...
Q014p Urmond),
bęlǝkǝ (Q102p Amby, ...
Q019p Beek,
L378q Berkelaar,
P218p Borlo,
Q191p Cadier,
Q202p Eys,
P175p Gingelom,
Q193p Gronsveld,
Q203p Gulpen,
Q113p Heerlen,
Q039p Hoensbroek,
Q100p Houthem,
P219p Jeuk,
Q111p Klimmen,
P215p Kortijs,
Q095p Maastricht,
Q192p Margraten,
Q204a Mechelen,
Q099p Meerssen,
P183p Mielen-boven-Aalst,
P214p Montenaken,
P213p Niel-Bij-Sint-Truiden,
Q197p Noorbeek,
Q099q Rothem,
Q098p Schimmert,
Q187p Sint Pieter,
L423p Stokkem,
Q197a Terlinden,
Q222p Vaals,
Q101p Valkenburg,
P227p Vorsen,
P211p Waasmont,
P210a Walsbets,
P212p Walshoutem,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
bęu̯lǝkǝ (Q187p Sint Pieter),
bę̄.lǝkǝ (Q188p Kanne),
bę̄lǝkǝ (Q096a Borgharen, ...
Q198b Oost-Maarland,
Q194p Rijckholt),
bę̄ǝlkǝ (P175p Gingelom, ...
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
(met gevokaliseerde l)
bę.lkǝ (Q094p Hees),
blekken:
blękǝ (L312p Neerpelt, ...
P056p Stokrooie),
blękǝn (L413p Helchteren),
blęʔǝn (K353p Tessenderlo),
blɛ ̝kǝ (L265p Meijel, ...
L210p Venray),
blɛkǝ (K278p Lommel),
bouwen met de brabander:
[bouwen] męt ˲dǝn˱ brǭbɛndǝr (L295p Baarlo),
bovenaf rijden:
bōvǝnaf rɛi̯ǝ (K315p Oostham, ...
K353p Tessenderlo),
breken:
brēkǝ (Q187a Heugem, ...
K317p Leopoldsburg),
brę̄.kǝ (L331b Boukoul, ...
L383p Melick,
L331p Swalmen),
brę̄kǝ (L428p Born, ...
L332p Maasniel,
L387p Posterholt,
L270p Tegelen),
dabploegen:
dǝpplugǝ (L354p Wijchmaal),
de grond losmaken:
dǝ grǫnt Iǫsmãkǝ (K358p Beringen),
diep stropen:
dēp štrøę̄ ̝pǝ (Q192p Margraten
[(werd op grote bedrijven gedaan)]
),
door de grond schrijven:
dű̄ǝr dǝ gro.nt šri.vǝ (L365p Wijshagen),
doorploegen:
dūǝrplōgǝ (L420p Rotem),
doorsteken:
dō.rstę̄.kǝ (L370p Kessenich, ...
L371p Ophoven),
dō.rštę̄.kǝ (L331b Boukoul, ...
L331p Swalmen),
dōrstę̄kǝ (L328p Heel, ...
L377p Maasbracht),
dōrštę̄kǝ (L327p Beegden, ...
L300p Beesel,
L378q Berkelaar,
L322p Haelen,
L330p Herten,
L332p Maasniel,
L294p Neer,
L381a Putbroek,
L299p Reuver),
dūǝ.rstē.kǝ (L419p Elen),
dūǝrstīǝkǝ (L372p Maaseik),
dǭrštę̄kǝ (L292p Heythuysen),
dreeg belken:
[dreeg]˱ bę.lkǝ (Q009p Maasmechelen),
dreeg bouwen:
[dreeg bouwen] (L192b Aijen, ...
L244c America,
L295p Baarlo,
L269p Blerick,
L215p Blitterswijck,
L247p Broekhuizen,
L214a Geysteren,
L291p Helden,
L246p Horst,
L269a Hout-Blerick,
L265b Kronenberg,
L211p Leunen,
L248p Lottum,
L267p Maasbree,
L217p Meerlo,
L209p Merselo,
L159a Middelaar,
L115p Mook,
L216p Oirlo,
L163p Ottersum,
L290p Panningen,
L266p Sevenum,
L192a Siebengewald,
L296p Steyl,
L246a Swolgen,
L270p Tegelen,
L245b Tienray,
L268p Velden,
L271p Venlo,
L214p Wanssum),
dreeg omdoen:
[dreeg omdoen] (L282p Achel, ...
L331b Boukoul,
L289b Leuken,
L372p Maaseik,
L294p Neer,
L321p Neeritter,
L288a Ospel,
L331p Swalmen,
L318b Tungelroy),
dreeg omploegen:
[dreeg omploegen] (L372p Maaseik),
dreeg ploegen:
[dreeg ploegen] (L295p Baarlo, ...
L324p Baexem,
Q121c Bleijerheide,
L317p Bocholt,
L287p Boeket,
L331b Boukoul,
L426p Buchten,
Q191p Cadier,
L320a Ell,
L286p Hamont,
Q187a Heugem,
L292p Heythuysen,
L426z Holtum,
L325p Horn,
L289a Hushoven,
L369p Kinrooi,
Q111p Klimmen,
L289b Leuken,
L377p Maasbracht,
L332p Maasniel,
Q204a Mechelen,
L424p Meeswijk,
L265p Meijel,
L383p Melick,
L288p Nederweert,
Q019a Neerbeek,
L321p Neeritter,
L368p Neeroeteren,
L312p Neerpelt,
L322a Nunhem,
L416p Opglabbeek,
L288a Ospel,
L387p Posterholt,
L381a Putbroek,
Q194p Rijckholt,
L329p Roermond,
L293p Roggel,
L378p Stevensweert,
L331p Swalmen,
L318b Tungelroy,
Q097p Ulestraten,
Q101p Valkenburg,
L289p Weert),
dreeg varen:
[dreeg] ˲vãrǝ (L324p Baexem, ...
L288c Eind,
Q007p Eisden,
L322p Haelen,
L330p Herten,
L292p Heythuysen,
Q204a Mechelen,
L294p Neer,
L288a Ospel,
L331p Swalmen,
L289p Weert),
dreeg voren:
[dreeg] ˲vōrǝ (L288a Ospel),
droog ploegen:
drȳx [ploegen] (Q188p Kanne),
effentjes ploegen:
ɛfǝkǝs [ploegen] (Q103p Berg en Terblijt),
flatsen:
flatsǝ (L192b Aijen, ...
L247p Broekhuizen,
L164p Gennep,
L246p Horst,
L265b Kronenberg,
L211p Leunen,
L248p Lottum,
L209p Merselo,
L159a Middelaar,
L163a Milsbeek,
L115p Mook,
L216p Oirlo,
L163p Ottersum,
L266p Sevenum,
L192a Siebengewald,
L268p Velden,
L214p Wanssum,
L215a Wellerlooi),
gans effentjes ploegen:
gans, ęfǝkǝs [ploegen] (Q202p Eys),
hardland ploegen:
hãrtlant plōgǝ (L416p Opglabbeek),
herstoten:
hɛrstǭǝtǝ (Q072p Beverst),
het land snijden:
ǝt laŋk šnii̯ǝ (L270p Tegelen),
kulteren:
køltǝrǝ (Q111p Klimmen, ...
Q101p Valkenburg),
kø̜ltjǝrǝ (Q020p Sittard),
soms met bijbetekenis van "slecht ploegen
kø̜ltǝrǝ (Q111q Ransdaal, ...
Q097p Ulestraten),
licht ploegen:
[licht ploegen] (L314p Overpelt, ...
L331p Swalmen),
lichtjes omschellen:
lextǝkǝs ømsxęlǝ (Q002c Bokrijk),
locht omdoen:
[locht omdoen] (K353p Tessenderlo),
locht ploegen:
[locht ploegen] (Q021p Geleen, ...
K278p Lommel),
locht rijden:
[locht] rę̄ǝ (K314p Kwaadmechelen),
lochte ploegen:
[lochte ploegen] (L331p Swalmen),
lochtjes omploegen:
lo ̝xskǝs˱ [omploegen] (K314p Kwaadmechelen),
losploegen:
ǫsplōgǝ (L292p Heythuysen),
luchtig bouwen:
løxtǝx [bouwen] (L164p Gennep, ...
L163p Ottersum),
maar effentjes ploegen:
mɛr ɛfǝkǝs [ploegen] (Q015p Stein),
ombuttelen:
ømbøtǝlǝ (Q119p Eygelshoven),
omdoen:
[omdoen] (L292p Heythuysen, ...
K357p Paal,
L299p Reuver),
omduwen:
omdyi̯ǝ (Q014p Urmond),
omflatsen:
ømflatsǝ (L192b Aijen, ...
L164p Gennep,
L246p Horst,
L248p Lottum,
L115p Mook,
L216p Oirlo,
L163p Ottersum,
L266p Sevenum,
L192a Siebengewald,
L210p Venray,
L214p Wanssum),
omgooien:
omgoǝi̯ǝ (Q014p Urmond),
ø̜mgui̯ǝ (Q193p Gronsveld),
omkretsen:
omkrɛtsǝ (Q097p Ulestraten),
omkulteren:
ø̜mkø̜ltǝrǝ (Q194p Rijckholt),
omrijden:
ømrái̯ǝ (K357p Paal),
ømręi̯ǝn (K359p Koersel),
omschellen:
ømsxø̜lǝ (Q001p Zonhoven),
omslaan:
ømslǫǝn (L282p Achel),
ømslǭǝn (L314p Overpelt, ...
L354p Wijchmaal),
omslagen:
umslǭgǝ (K353p Tessenderlo),
omstoten:
omstūǝtǝ (L317p Bocholt),
omštoatǝ (Q021p Geleen),
ømstou̯ǝtǝn (K278p Lommel),
omstropen:
ømstrø̄pǝ (L115p Mook),
op de stroopvoor legen:
op ˲dǝ štrø̄f˲vōr lę̄gǝ (Q116p Simpelveld),
op kant schellen:
op kãnt sxęlǝ (L192b Aijen),
opstroppen:
ǫpstrǫpǝ(n) (Q071p Diepenbeek
[(vroeger)]
, ...
P055p Kermt),
opvaren:
ǫp˲vãrǝ (Q095a Oud-Caberg),
ǫp˲vā.rǝ (Q011p Boorsem, ...
L360p Bree,
Q006p Leut,
Q009p Maasmechelen,
L424p Meeswijk,
Q096c Neerharen,
Q010p Opgrimbie),
ǫp˲vǭ.rǝ (Q188p Kanne, ...
Q096d Smeermaas,
Q091p Veldwezelt),
opvoren:
ǫp˲vō ̞rǝ (L368p Neeroeteren),
plat bouwen:
plat˱ [bouwen] (L268p Velden),
ruw ploegen:
ruw ploegen (L267p Maasbree),
scharren:
sxɛrǝn (L282p Achel),
schavelen:
šãvǝlǝ (L382p Montfort
[(zes à zeven cm diep)]
),
schavens ploegen:
sxāvǝs [ploegen] (K314p Kwaadmechelen),
schellen:
skęlǝ (P227p Vorsen),
sxęlǝ (L192b Aijen, ...
L250p Arcen,
Q156p Borgloon
[(jonger dan stroppen)]
,
L289b Leuken,
P047p Loksbergen,
L215a Wellerlooi,
P044p Zelem),
sxęlǝn (K278p Lommel, ...
L314p Overpelt),
šø̜lǝ (Q072p Beverst, ...
Q191p Cadier,
Q204a Mechelen,
Q162p Tongeren),
šø̜lǝ(n) (Q071p Diepenbeek),
šęlǝ (L295p Baarlo, ...
L324p Baexem,
L327p Beegden,
L429a Berg,
Q072p Beverst,
L331b Boukoul,
L320a Ell,
L322p Haelen,
L328p Heel,
L291p Helden,
L330p Herten,
L325p Horn,
L320b Kelpen,
L377p Maasbracht,
L332p Maasniel,
Q204a Mechelen,
L321p Neeritter,
L322a Nunhem,
L326q Oler,
L387p Posterholt,
L293p Roggel,
L331p Swalmen,
L270p Tegelen,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
Q097p Ulestraten),
šęlǝn (Q075p Vliermaalroot),
šɛ ̝lǝ (Q211p Bocholtz, ...
Q117p Nieuwenhagen),
schoorbelken:
šōrbę.lkǝ (Q009p Maasmechelen
[(de schoren even omkeren)]
),
schou akkeren:
[schou akkeren] (P048p Halen, ...
P214p Montenaken),
schou omdoen:
[schou omdoen] (L414p Houthalen, ...
K359p Koersel,
Q001p Zonhoven),
schou omrijden:
[schou] ømrę̄i̯ǝ (K318p Berverlo),
schou ploegen:
[schouploegen] (K357p Paal),
schrabben:
šrabǝ (L270p Tegelen),
schrappen:
sxrápǝ (L244c America, ...
L246p Horst,
L245p Meterik),
sloffen:
slofǝ (L192a Siebengewald
[(met tweescharige ploeg)]
),
storten:
stǫrtǝ (L356p Grote-Brogel, ...
L366p Gruitrode,
L367p Neerglabbeek,
L362p Opitter,
L354p Wijchmaal),
stǫrtǝn (L315p Kleine-Brogel),
stropen:
strøę̄ ̝.pǝ (Q200p s-Gravenvoeren),
strøę̄ ̝pǝ (Q198p Eijsden, ...
Q198b Oost-Maarland),
šrø̄pǝ (Q118p Schaesberg, ...
Q112p Voerendaal),
štrøę̄ ̝.pǝ (Q247p Sint-Martens-Voeren, ...
Q247a Sint-Pieters-Voeren),
štrøę̄ ̝pǝ (Q191p Cadier, ...
Q193p Gronsveld,
Q192p Margraten,
Q196p Mheer,
Q203a Reijmerstok,
Q194p Rijckholt,
Q112z Ten Esschen,
Q112p Voerendaal),
štrø̄.fǝ (Q121c Bleijerheide, ...
Q116p Simpelveld,
Q222p Vaals),
štrø̄pǝ (Q103p Berg / Terblijt, ...
Q035p Brunssum,
Q202p Eys,
Q203p Gulpen,
Q113p Heerlen,
Q039p Hoensbroek,
Q204a Mechelen,
Q117p Nieuwenhagen,
Q197p Noorbeek,
Q033p Oirsbeek,
Q098p Schimmert,
Q112b Ubachsberg,
Q112p Voerendaal,
Q117a Waubach),
štrø̜i̯pǝ (Q106p Bemelen, ...
Q103p Berg / Terblijt,
Q193p Gronsveld,
Q111p Klimmen,
Q192p Margraten,
Q111q Ransdaal,
Q101a Sibbe / IJzeren,
Q097p Ulestraten,
Q101p Valkenburg),
stroppen:
stropǝ (P115p Duras, ...
P197p Heers,
P188p Hoepertingen,
P222p Opheers,
P121p Ulbeek,
Q073p Wimmertingen),
strǫpǝ (P179p Aalst, ...
P120p Alken,
P187p Berlingen,
P113p Binderveld,
P224p Boekhout,
Q156p Borgloon,
P218p Borlo,
Q159p Broekom,
P178p Brustem,
P182p Buvingen,
P049p Donk,
P185p Engelmanshoven,
P186p Gelinden,
P175p Gingelom,
P190p Gotem,
P184p Groot-Gelmen,
P195p Gutschoven,
P048p Halen,
P173p Halmaal,
Q002p Hasselt,
P197p Heers,
P191p Hendrieken,
Q165p Hopmaal,
P219p Jeuk,
P180p Kerkom,
P055p Kermt,
P215p Kortijs,
P118p Kozen,
P187a Kuttekoven,
P220p Mechelen-Bovelingen,
P176a Melveren,
P181p Muizen,
P117p Nieuwerkerken,
P177a Ordingen,
P189p Rijkel,
P223p Rukkelingen-Loon,
P114p Runkelen,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
P176p Sint-Truiden,
P058p Stevoort,
P174p Velm,
P196p Veulen,
P192p Voort,
Q078p Wellen,
P118a Wijer,
P172p Wilderen,
P177p Zepperen),
telen:
tø̄lǝ (L291p Helden),
verstoten:
vǝrstuǝtǝ(n) (L282p Achel, ...
L286p Hamont),
vǝrstūǝtǝ (L312p Neerpelt, ...
L318p Stramproy,
L318b Tungelroy),
zwart maken:
zwart mãkǝ (L374p Thorn),
zwɛt mǭʔǝn (K314p Kwaadmechelen),
žwart mãkǝ (Q097p Ulestraten),
žwat mãkǝ (Q204a Mechelen)
|
De termen die in dit lemma zijn opgenomen, hebben met elkaar gemeen dat zij toepasselijk zijn op de een of andere manier van ondiep ploegen, waarbij de grond minder diep wordt losgesneden en ook veel minder wordt omgekeerd dan bij het ploegen van de zaaivoor het geval is. Men beploegt het land met een ondiepe en vaak ook brede voor a) als het de bewerking van een stoppelveld betreft (vergelijk het betrokken lemma); b) als in het late najaar een akker op de wintervoor gelegd moet worden (zie dat lemma), waarbij men mest oppervlakkig kan onderploegen (zie het betreffende lemma); c) bij de bewerking van braakland of van een hardliggende, met onkruid begroeide akker; d) als bij het scheuren van een weide eerst de grasmat wordt afgeploegd (vergelijk het lemma een weide scheuren). Voor deze manier van ploegen gebruikte men vroeger een eenscharige (voet)ploeg zonder voorschaar en vaak ook zonder kouter, later vooral een meerscharige ploeg met kleine scharen. Het land kon ook met de cultivator ondiep bewerkt worden. Voor de varianten die hieronder (geheel of deels) in de (...)-vorm zijn vermeld, zie men de lemmata ondiep en ploegen. [JG 1b; N 11, 45 + 47; N 11A, 108b + 109a; N P, 12 add.; A 20, 1b add.; monogr.]
I-1
|