| 18363 |
zaaikleed |
baal:
bāl (L269b Boekend, ...
L265p Meijel),
baalscholk:
bālsxø̜lǝk (L289b Leuken),
bālsxǫlǝk (L245a Castenray, ...
L246p Horst,
L209p Merselo),
bālšǫlǝk (L320a Ell, ...
L291p Helden),
baalschort:
baalschort (L377p Maasbracht
[(alleen om de kleding te beschermen)]
),
baalschortel:
bālsxǫrtǝl (L191p Afferden),
baalslob:
bālslop (L192p Bergen),
beddelakens:
będǝlǭkǝs (P176a Melveren
[(hier gebruikt men beddelakens)]
, ...
P176p Sint-Truiden
[(hier gebruikt men beddelakens)]
),
blauwe scholk:
blǫu̯ǝ sxǫlǝk (L246a Swolgen),
halve scholk:
hawvǝ šǫlǝk (L432p Susteren),
kleed:
klēt (L330p Herten),
laken:
lā.kǝ (Q007p Eisden),
matscholk:
matsxǫlǝk (L316p Kaulille),
matzak:
matzak (L353p Eksel, ...
L312p Neerpelt),
pootscholk:
pǭtšǫlǝk (L270p Tegelen),
rapscholk:
rapšǫlǝk (L330p Herten),
rijgscholk:
[sic, idem gespeld alsl N24,053 "reejschoon"!]
reejscholk (L246p Horst),
scholk:
sxø̜lǝk (L289p Weert),
sxǫlǝk (L269p Blerick, ...
L215p Blitterswijck,
L247z Broekhuizenvorst,
L214a Geysteren,
L214p Wanssum,
L215a Wellerlooi),
šǫ.lǝk (L360p Bree, ...
L372p Maaseik,
L294p Neer),
šǫlek (Q019p Beek),
šǫlǝk (Q035p Brunssum, ...
L381p Echt,
Q112a Heerlerheide,
L291p Helden
[(tot 1890 voor granen gebruikt)]
,
L292p Heythuysen,
L325p Horn,
L316p Kaulille,
L332p Maasniel,
Q095p Maastricht,
L373p Roosteren,
Q020p Sittard,
L331p Swalmen,
Q117a Waubach),
schoot:
sjoat (L325p Horn),
šōt (L374p Thorn),
šūǝt (L322p Haelen),
schootje:
šø̄tjǝ (L374p Thorn),
schort:
schort (L250z Lomm, ...
L267p Maasbree
[(alleen voor aardappelen)]
),
šǫrt (L292p Heythuysen),
slip:
sjlup (Q020p Sittard),
slup (L271p Venlo),
slob:
slop (L164p Gennep, ...
L165p Heijen,
L159a Middelaar,
L115p Mook,
L192a Siebengewald),
sløp (L250p Arcen, ...
L269p Blerick,
L247z Broekhuizenvorst,
L249p Grubbenvorst),
slobscholk:
slopsxǫlǝk (L248p Lottum, ...
L216a Oostrum),
slobschortel:
slopsxǫrtǝl (L192a Siebengewald),
slom:
šlōm (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler
[(blauw linnen)]
),
voordoek:
vyreŋ (K359p Koersel),
vȳǝ.reŋ (P051p Lummen),
vø̄rǝk (P114p Runkelen),
voorschoot:
`vøsxūǝt (K314p Kwaadmechelen),
voorschoot (L271p Venlo),
wannevoordoek:
wanǝvø̜̄reŋ (P120p Alken),
zaadbak:
zaodbak (Q019p Beek),
zaadkleed:
zaodkleid (Q018p Geulle, ...
Q193p Gronsveld,
Q097p Ulestraten),
zoǝtklęi̯t (P177p Zepperen),
zoͅtklèt (Q093p Rosmeer),
zuø̜tklē̜ǝt (P223p Rukkelingen-Loon),
zuǝtklęi̯t (Q074p Kortessem, ...
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
Q073p Wimmertingen),
zōtkliǝt (P047p Loksbergen),
zōtklē.t (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
zōtklēǝ.t (Q090p Mopertingen),
zōǝtklit (Q002a Godschei),
zōǝtkliǝt (P117p Nieuwerkerken),
zōǝtklē.t (Q072p Beverst, ...
Q083p Bilzen,
Q071p Diepenbeek,
Q175p Riemst,
Q171p Vlijtingen),
zōǝtklēǝ.t (Q094p Hees),
zōǝtklęi̯t (Q166p Vechmaal),
zǫtklēt (Q192p Margraten),
zǫtklęi̯t (Q193p Gronsveld),
zǭtklē.t (Q087p Gellik, ...
Q188p Kanne,
Q172p Vroenhoven),
zǭtklēt (Q198p Eijsden, ...
Q203p Gulpen,
Q196p Mheer,
Q033p Oirsbeek,
Q198b Oost-Maarland,
Q113a Welten),
zǭtklēǝ.t (Q091p Veldwezelt),
zǭtklē̜t (Q193a Eckelrade),
zǭtklęi̯.t (Q088p Lanaken, ...
Q013p Uikhoven),
zǭtklęi̯t (Q106p Bemelen, ...
Q018p Geulle,
Q198a Mesch,
Q020p Sittard,
Q097p Ulestraten,
Q101p Valkenburg),
zaadlaken:
zōǝtlā.kǝ (Q002a Godschei),
zǫtlākǝ (Q192p Margraten),
zǭtlā.kǝ (Q096c Neerharen),
zǭtlākǝ (L427p Obbicht),
zaadscholk:
zǭtšǫlǝk (L333p Asenray / Maalbroek),
zaaibuidel:
zjebuul (Q099p Meerssen),
zaaikiel:
zeikeel (L321p Neeritter),
zaaikleed:
iəe:klɛit (Q162p Tongeren),
zaolklèèd (Q198b Oost-Maarland),
zeekleed (Q028p Jabeek),
zeekleid (L434p Limbricht),
zejkleͅit (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
zeìklèd (Q177p Millen),
zēklit (P218p Borlo),
zēͅklei.t (Q162p Tongeren),
zēͅkleit (Q176a Ketsingen),
zēͅklīət (P176p Sint-Truiden),
zēͅklĭt (K361a Boekt/Heikant),
zĕ klieëd (P176p Sint-Truiden),
zéͅkleͅit (Q156p Borgloon),
zeͅi-jə kli-jət (P174p Velm),
zeͅikleͅit (L416p Opglabbeek),
zeͅjkleͅit (Q012p Rekem),
zeͅklējt (Q158p Riksingen),
zeͅklit (P046p Linkhout),
ziejkleed (Q198p Eijsden),
zieë-kleid (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen),
ziklęi̯t (Q193p Gronsveld),
ziéékleed (Q033p Oirsbeek),
zięi̯klęi̯t (Q018p Geulle, ...
Q100p Houthem),
zięklęi̯t (Q097p Ulestraten),
zīēj-kleed (Q196p Mheer),
zīēkleed (Q039p Hoensbroek),
zyi̯ǝklęi̯t (Q074p Kortessem),
zèekleid (Q156p Borgloon),
zèi kleid (Q098p Schimmert),
zèjkleid (Q096a Borgharen),
zèkleed (Q077p Hoeselt),
zéé kleed (Q035p Brunssum),
zîêklèèd (Q039p Hoensbroek),
zāklē.t (Q168a Rijkhoven),
zāklęi̯.t (Q167p Koninksem),
zēi̯klęi̯t (Q020p Sittard, ...
Q014p Urmond),
zēklęi̯t (L430p Einighausen, ...
L434p Limbricht),
zē̜i̯klęi̯t (L425p Grevenbicht / Papenhoven, ...
L427p Obbicht),
zē̜kliǝt (P115p Duras, ...
P173p Halmaal,
P176a Melveren,
P214p Montenaken,
P114p Runkelen,
P172p Wilderen),
zē̜klīǝt (P178p Brustem, ...
P180p Kerkom),
zē̜klē.t (Q157a Overrepen, ...
Q181p Sluizen),
zē̜klēt (Q028p Jabeek),
zē̜klęi̯.t (Q162p Tongeren),
zē̜klęi̯t (P187p Berlingen, ...
Q160p Bommershoven,
Q156p Borgloon,
Q159p Broekom,
L429p Guttecoven,
Q164p Heks,
P188p Hoepertingen,
Q157p Jesseren,
Q152p Kerniel,
P192p Voort,
Q078p Wellen),
zē̜ǝklit (P118a Wijer),
zē̜ǝkliǝt (P179p Aalst, ...
P175p Gingelom,
P174p Velm),
zē̜ǝklīǝt (P224p Boekhout, ...
P218p Borlo,
P182p Buvingen,
P219p Jeuk,
P177a Ordingen),
zē̜ǝklēt (P177p Zepperen),
zē̜ǝklęi̯t (P120p Alken, ...
P184p Groot-Gelmen,
P195p Gutschoven,
P118p Kozen),
zęi̯klē.t (Q182p Nerem),
zęi̯klēt (P176a Melveren),
zęi̯klęt (Q180p Mal),
zęi̯klīt (P176b Bevingen),
zīklēt (Q029p Bingelrade, ...
Q198p Eijsden,
Q030p Schinveld),
zīklęi̯t (Q198a Mesch, ...
Q033p Oirsbeek,
Q032a Puth),
zīǝklēi̯.t (Q204a Mechelen),
zīǝklēt (Q035p Brunssum, ...
Q202p Eys,
Q203p Gulpen,
Q113p Heerlen,
Q039p Hoensbroek,
Q117p Nieuwenhagen,
Q036p Nuth,
Q033p Oirsbeek,
Q203a Reijmerstok,
Q112z Ten Esschen,
Q112b Ubachsberg,
Q117a Waubach,
Q201p Wijlre),
zīǝklētj (Q035a Rumpen),
zīǝklē̜t (Q197p Noorbeek, ...
Q197a Terlinden),
zīǝklęi̯t (Q111p Klimmen, ...
Q111q Ransdaal,
Q098p Schimmert,
Q112z Ten Esschen),
zīǝn(j)klēt (Q121p Kerkrade),
zīǝnklēt (Q204a Mechelen, ...
Q118a Terwinselen),
zīǝnklē̜t (Q203p Gulpen),
zōklīǝt (P048p Halen),
zǭǝi̯klīǝt (P211p Waasmont),
zɛ`:klɛ`d (Q079a Wintershoven),
zɛi̯klęi̯.t (L417p As, ...
L421p Dilsen,
Q007p Eisden,
L419p Elen,
L422p Lanklaar,
Q006p Leut,
Q009p Maasmechelen,
L424p Meeswijk,
Q096c Neerharen,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
Q012p Rekem,
L420p Rotem,
L423p Stokkem,
Q008p Vucht),
zɛi̯klęi̯t (Q102p Amby, ...
Q096a Borgharen,
Q096b Itteren,
Q099p Meerssen,
L382p Montfort,
L294p Neer,
Q099q Rothem,
L432p Susteren),
zɛkliɛt (Q240p Lauw),
zɛɛklɛɛit (P222p Opheers),
zɛ̄i̯klīǝt (P227p Vorsen),
zɛ̄i̯klē.t (Q174p Herderen),
zɛ̄i̯klęi̯.t (Q005p Zutendaal),
zɛ̄i̯klęi̯ǝt (P220p Mechelen-Bovelingen),
zɛ̄klei̯.t (Q163p Berg),
zɛ̄klit (P053p Berbroek, ...
Q002p Hasselt,
L414p Houthalen
[(mv zɛ̄klīr)]
,
P055p Kermt,
P057p Kuringen,
P058p Stevoort,
P056p Stokrooie,
Q001p Zonhoven
[(mv zɛ̄klīr)]
),
zɛ̄klitj (Q001p Zonhoven),
zɛ̄kliǝt (P049p Donk),
zɛ̄klīǝt (P176p Sint-Truiden),
zɛ̄klē.t (Q003p Genk, ...
Q170p Grote-Spouwen,
Q081a Heesveld-Eik
[(mv zɛ̄klē.r)]
,
Q077p Hoeselt,
Q089p Martenslinde,
Q169p Membruggen,
Q177p Millen,
Q082p Munsterbilzen
[(mv zɛ̄klē.r)]
,
Q161p Piringen,
Q076p Romershoven,
Q241p Rutten,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
Q178p Val-Meer,
Q080p Vliermaal,
Q075p Vliermaalroot
[(mv zɛ̄klē.r)]
,
Q084p Waltwilder,
Q155p Werm),
zɛ̄klēt (Q072p Beverst, ...
Q071p Diepenbeek),
zɛ̄klęi̯.t (Q079p Guigoven, ...
Q168p s-Herenelderen),
zɛ̄klęi̯t (P186p Gelinden, ...
Q153p Gors-Opleeuw,
Q079p Guigoven,
P197p Heers,
Q165p Hopmaal,
P121p Ulbeek,
Q166p Vechmaal,
Q079a Wintershoven),
z˙iǝklē̜.t (Q247p Sint-Martens-Voeren
[(mv z ˙iǝkl˙ęǝr)]
, ...
Q247a Sint-Pieters-Voeren
[(mv z ˙iǝkl˙ęǝr)]
),
z˙īklē̜.t (Q200p s-Gravenvoeren
[(mv z ˙īkl˙ęǝr)]
),
gewoonlijk gebruikte men echter een korf, de zgn. zaaikorf
zèèklĭĕd (K361a Boekt/Heikant),
zaaikorf:
zēͅkōͅrf (K361a Boekt/Heikant),
zaailaken:
zīēje laake (Q204a Mechelen),
zééjlaken (Q038p Amstenrade),
zē̜ǝlākǝ (P050p Herk-de-Stad),
zē̜ǝlǭkǝ (P113p Binderveld),
zīlākǝ (Q191p Cadier),
zīǝlākǝ (Q202p Eys),
zɛi̯lā.kǝ (Q011p Boorsem, ...
Q010p Opgrimbie,
Q013p Uikhoven),
zaaischolk:
zaaischolk (L372p Maaseik),
zai-jsjolk (L332p Maasniel),
zaksXoͅlək (L286p Hamont),
zeesjolk (Q020p Sittard),
zeesjöllek (L430p Einighausen),
zeijscholk (L269p Blerick),
zeijscholluk (L216p Oirlo),
zeijschólk (L266p Sevenum),
zeijsjolk (L318b Tungelroy),
zeischolk (L269b Boekend, ...
L269b Boekend,
L269a Hout-Blerick,
L269a Hout-Blerick),
zej sjolk (L330p Herten (bij Roermond)),
zejscholk (L368p Neeroeteren),
zejschölk (L289p Weert),
zejsjolk (L292p Heythuysen, ...
L270p Tegelen),
zejəšolək (Q209p Teuven),
zesjzjòlək (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
zeéscholk (L326p Grathem),
zeëjscholk (L420p Rotem, ...
Q104p Wijk),
zēīsjolk (L331p Swalmen),
zējsXoͅlək (L316p Kaulille),
zēͅišoͅlk (L371p Ophoven),
zēͅjsXoͅlk (L282p Achel),
zĕĕjsjolk (L322a Nunhem),
zeͅišolək (L420p Rotem),
zeͅjšoͅlk (L360p Bree, ...
Q007p Eisden,
L422p Lanklaar),
zeͅšoͅlek (L317p Bocholt),
zie sjòlk (Q117a Waubach),
zieje scholk (Q204a Mechelen),
ziejesjolk (Q039p Hoensbroek),
zieèsjolk (Q039p Hoensbroek),
zieënschōlk (Q113p Heerlen),
zijschólk (L266p Sevenum),
zięšǫlǝk (Q015p Stein),
zišǫlǝk (Q193p Gronsveld),
zèef-scholk (Q098p Schimmert),
zèijsjŏlk (L378p Stevensweert),
zèje sjollek (Q095p Maastricht),
zèjscholk (Q096c Neerharen, ...
L329p Roermond),
zèjsjolk (L265p Meijel, ...
L265p Meijel,
L423p Stokkem,
L270p Tegelen),
zèè.sj[olkŋ (Q014p Urmond),
zèèischolk (L269p Blerick),
zèèj scholk (L216p Oirlo),
zèèj schollek (Q101p Valkenburg),
zèèjscholk (Q015b Kerensheide, ...
Q033p Oirsbeek,
Q015p Stein),
zèèjschulluk (L289p Weert),
zèèjsjolk (L270p Tegelen),
zèèsjolk (Q022p Munstergeleen),
zéjsjolk (L329p Roermond),
zéésjolk (Q030p Schinveld, ...
L432p Susteren),
zîêscholk (Q032a Puth),
zēǝšǫlǝk (L426p Buchten, ...
Q022p Munstergeleen),
zē̜šǫlǝk (Q021p Geleen),
zīšǫlǝk (Q028p Jabeek),
zīǝšǫlek (Q028p Jabeek),
zīǝšǫlǝk (Q035p Brunssum, ...
Q113p Heerlen,
Q039p Hoensbroek,
Q197p Noorbeek,
Q118p Schaesberg,
Q197a Terlinden,
Q112p Voerendaal),
zɛi-jsjolək (Q011p Boorsem),
zɛi̯sxǫlǝk (L269a Hout-Blerick),
zɛi̯šø̜lǝk (L318b Tungelroy),
zɛi̯šǫlǝk (L317p Bocholt, ...
Q193a Eckelrade,
L372p Maaseik,
L382p Montfort,
L321p Neeritter,
L322a Nunhem,
L416p Opglabbeek,
Q187p Sint Pieter,
L270p Tegelen,
Q101p Valkenburg),
zɛ̄sxǫlǝk (L282p Achel),
zaaischoot:
zaoischöt (K314p Kwaadmechelen),
zeijsjoet (L295p Baarlo),
zoͅəjsXøt (K314p Kwaadmechelen),
zē̜sxuǝt (P176p Sint-Truiden),
zaaischort:
zaaischort (Q095a Oud-Caberg),
zɛi̯šǫrt (L332p Maasniel),
zaaischortel:
zèsjeutel (Q178p Val-Meer),
zèèsjottel (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
zaaischortsel:
zieën sjotsel (Q121c Bleijerheide),
zīǝnšǫtsǝl (Q121c Bleijerheide, ...
Q222p Vaals),
NB: zieën, zaaien.
zieënsjótsel (Q121p Kerkrade),
zaaislip:
zeislup (L271p Venlo),
zeͅsløp (K358p Beringen),
zèslup (K358p Beringen),
zaaislob:
zɛi̯šløp (L331p Swalmen),
zɛ̄i̯slop (L163p Ottersum),
zaaivoordoek:
zaviəreŋ (Q002p Hasselt),
zeivəriŋ (P050p Herk-de-Stad),
zeͅ vørək (Q158p Riksingen),
zeͅiəvøriŋ (K358p Beringen),
zeͅë veͅreng (P055p Kermt),
zävø͂ͅrək (Q076p Romershoven),
zèèvurring (K358p Beringen),
zɛ̄vīrǝk (Q003p Genk),
zaaivoorschoot:
zaoivöschoewet (K317p Leopoldsburg),
zowərvysxyt (P044p Zelem),
zōͅivəsXuət (K317p Leopoldsburg),
zuwəvərsXuwət (P048p Halen),
zaaizak:
zézak (L353p Eksel),
zīǝzak (Q197p Noorbeek, ...
Q197a Terlinden),
zɛ̄zak (P051p Lummen),
zadenkleed:
zoëtekleet (Q071p Diepenbeek),
zyǝtklē.t (Q242p Diets-Heur),
zø̄ǝtklē.t (Q158a Henis),
zakhemd:
zèkhumme (Q071p Diepenbeek),
zijden kleed:
zijden kleed (Q080p Vliermaal)
|
In de zuidelijke gemeenten van Belgisch Limburg, in Haspengouw, zaait men gewoonlijk uit een zaaikleed: een soort schort van stevig linnen, die met een band om de hals wordt gedragen. De zaaier houdt met de linkerhand het ondereinde van de schort vast zodat er een zak ontstaat waarin het zaad zit; hij strooit het dan met de rechterhand uit. Zie ook de toelichting bij het lemma ''zaaikorf, zaaibak'' (2.11). Maar ook buiten dit gebied is het zaaikleed bekend, al dient het niet (meer) uitsluitend als zaaikleed. In zuidelijk Nederlands Limburg weet men nog dat er uit de scholk graan werd gezaaid; in het noorden kent men dit woord, evenals slob, echter alleen nog als het kleed vanwaaruit de pootaardappelen werden gezet, en als schort in het algemeen, het kleed dat diende om de eigenlijke kleding te beschermen. Er wordt dan ook meer dan één vorm van het kleed opgegeven. De meest eenvoudige (bij scholk opgegeven) is een vierkante juten (baalstoffen) lap van ongeveer een meter bij een meter, met koorden aan twee punten die om het middel worden geknoopt. Meer specifiek, en Haspengouws, is een lang kleed, met gat waardoor het hoofd van de zaaier gaat en met armsgaten dat het gehele lichaam van voren bedekt. Soms volstond men met een beddelaken om de hals te knopen. In Q 192 worden ook de benamingen van de onderdelen van het zaaikleed vermeld: de hals (dǝr hǭs), de armsgaten (dǝ ''rmslōǝkǝr), de staart, d.w.z. het onderste gedeelte dat men opneemt en om de benedenarm draait (dǝr štuts) en de schoot, het deel waarmee de zak voor het zaaigoed gevormd wordt (dǝr šūǝt). Vanwege veelvuldige verkortingen in het woorddeel [zaad-] is hier niet naar het lemma ''zaad, zaaigoed'' (2.5) verwezen, maar zijn alle varianten volledig gedocumenteerd. De volgorde van de varianten onderling is zoals die in de lemma''s ''zaaien'' (2.1) en ''zaad, zaaigoed'' (2.5). Zie afbeelding 3, a.' [N 15A, 1b; N P, 19; JG 1a, 1b, 2c; monogr.; add. uit N 18, 109 en 110] || rok waaruit het zaaikoren gestooid wordt || voorschoot, linnen ~ waarin de zaaier het graan meevoert (vgl WLD-I-4, lm 2.10) [N 24 (1964)] || zaaizak
I-4, III-1-3
|