| 21779 |
(kleine) zelfstandige |
middenstander:
middesjtenjer (L331b Boukoul)
|
Noem het (dialect)woord voor: een kleine zelfstandige? [middenstander] [N 102 (1998)]
III-3-1
|
| 17967 |
(met) het hoofd stoten |
botsen:
zich boetse (L331b Boukoul),
ö.rges tèè.nge boetse (L331b Boukoul)
|
stoten: het hoofd stoten (kinderwoord) [boetse, zijn eige boetse] [N 10 (1961)] || stoten: met het hoofd stoten [boetse, erges teege boetse] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 17675 |
(met) stevige benen |
stevig op de benen:
steevig oppe bein (L331b Boukoul)
|
benen: met stevige benen [hij is gestapeleerd] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 17863 |
(zich) bukken |
(zich) bukken:
Ook: boeke.
bŭŭke (L331b Boukoul),
Ook: zich boeke.
zich bŭŭke (L331b Boukoul)
|
bukken, zich bukken [bukke, bokke] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 34496 |
aan de leg zijn |
aan de leg zijn:
ān dǝ lek zīn (L331b Boukoul)
|
Gezegd van kippen als ze in de legperiode zijn. [N 19, 50a; monogr.]
I-12
|
| 33187 |
aanaarden |
aanhogen:
ānhø̄gǝ (L331b Boukoul)
|
Een dag of veertien na het poten wordt het opschietende onkruid van het aardappelveld weggehaald door er met een omgekeerde eg of een kettingeg overheen te gaan; tegelijkertijd wordt dan de grond rul gemaakt en dat bevordert de groei van de planten. Enige tijd later, wanneer de aardappelplantjes ongeveer 10 cm zijn opgeschoten, wordt er tussen de rijen geschoffeld om het onkruid te verwijderen; doorgaans met de schoffelmachine. Weer enige tijd later, vroeger rond 21 juni, wordt de grond rond de voet van de struikjes opgehoogd om de knolletjes die aan de oppervlakte groeien te beschermen. Deze knolletjes moeten goed onder de grond ziten; anders worden ze groen en zijn alleen nog als varkensvoer te gebruiken. Op sommige plaatsen echter werden die kleine groene knolletjes juist als pootgoed gebruikt. Dit ophogen wordt aanaarden genoemd en kan op verschillende manieren gebeuren, met de hak of met tenminste twee soorten aanaardploegen. In dit lemma staan de algemene termen voor het aanaarden bijeen. [N 12, 23; JG 1a, 1b, 1c, 2c; L B2, 294; L 32, 4; Lu 5, 24b; monogr.; add. uit N 11A, 83; N 18, 42 en 43; A 44, 21]
I-5
|
| 33193 |
aanaardhandploeg |
handaanhoger:
hantjā.nhø̄gǝr (L331b Boukoul),
lopentrekker:
lø̜i̯pǝtrękǝr (L331b Boukoul)
|
De aanhoger die door mankracht wordt voortbewogen, hetzij door één man getrokken; in dat geval werd de steel van de aanhoger doorgaans met een staaf ijzer verzwaard; hetzij door twee: door de ene man getrokken en door een ander geduwd. In dat geval werd een zijkruk aan de steel bevestigd voor de duwer. Het blad is vrijwel gelijk aan dat van de door paardekracht voortbewogen aanaarder: driehoekig en zodanig dat de grond naar twee kanten werd opgestuwd. Zie ook de toelichting van het lemma Aanaardploeg. [N 11A, 78; N 18, 46; N J, 8b; JG 1a, 1c, 2c; monogr.; add. uit N 12, 25; N 18, 42]
I-5
|
| 33191 |
aanaardploeg |
aanhoogploeg:
ānhø̄xplōx (L331b Boukoul),
aanhoogploegje:
ānhø̄xplø̄xskǝ (L331b Boukoul)
|
Een lichte soort ploeg door paardekracht getrokken, die open voren trekt, met een schaar "in de vorm van een varkenssnuit" (zegsman van L 328) of met twee scharen ruggelings tegen elkaar geplaatst, die de grond naar beide zijden wegschuift, tegen de rij aardappelplantjes aan. Met hetzelfde stuk gereedschap kunnen ook de voren worden getrokken waarin gepoot kan worden. Soms geeft de zegsman dat ook uitdrukkelijk aan. Er kan evenwel ook met een normale, d.w.z. éénscharige, ploeg worden gepoot; zie de algemene toelichting bij de paragraaf over het poten. Ook wanneer door de zegsman in het midden is gelaten of de aanaardploeg met paardekracht of door mankracht (zie het lemma Aanaardhandploeg) wordt voortgetrokken, is de opgave hier ondergebracht. In enkele plaatsen in het zuidwesten is wel opgegeven dat er met de ploeg werd aangeaard, zonder dat evenwel het woord voor die ploeg werd opgegeven, dat zijn P 113, 115, 119, 173, 176, 176a, 177, 177a, 180, 187, Q 76 en 79a. [N 12, 25; N J, 8b; JG 1c; monogr.; add uit N 11, 30, 31; N 12, 24]
I-5
|
| 17926 |
aanhoudend bepoetelen |
pondelen:
póngele (L331b Boukoul),
verpondelen:
get verpóngele (L331b Boukoul)
|
aanhoudend in de handen nemen [haffele, verhandvollen] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 25243 |
aanhoudend regenen |
aanhoudende regen:
aanhaajende rèènger (L331b Boukoul),
avondsregen:
(zal waarschijnlijk de hele nacht duren).
’nen oavesrèènger (L331b Boukoul),
zich aan de gang houden:
’t hèlt zich aanne gang (L331b Boukoul)
|
voortdurend regenen [knoeien] [N 22 (1963)]
III-4-4
|