| 32763 |
de eg |
eegd/eeg:
ęi̯x (Q160p Bommershoven)
|
Het vanouds bekende, uit een raam met pinnen bestaand werktuig, waarmee akkerland oppervlakkig bewerkt wordt. Dit lemma betreft de eg in het algemeen; benamingen voor de eg naar de vorm, naar het materiaal waarvan ze gemaakt kan zijn, en naar het te verrichten werk vindt men in de volgende lemmata. Hieronder worden de typen eegde, eegd/eeg en eg onderscheiden. Onder eegd/eeg zijn dialectvarianten met en zonder dentaal bijeengezet, omdat het i.v.m. met mogelijke apocope van de dentaal niet steeds duidelijk is of ze het ene dan wel het andere type vertegenwoordigen. In verband hiermee zijn achter de plaatsnummers (soms achter de enkelvoudsvarianten) ook de opgegeven meervoudsvormen vermeld. Onder verwijzing naar het hier gemaakte onderscheid (eegde, eeg(d), eg) wordt in de volgende lemmata het betrokken woord(deel) in de typen door [eg [JG 1a+ 1b; N 11, 67; N 11A, 154a; N 15, 4; N J, 10; N P, 18a; L 33, 52; A 13, 16a; A 40, 9; Gwn 7, 3; div.; monogr.]
I-2
|
| 32836 |
de grond vasttreden, aanstampen |
aantreden:
ó̜nj[treden] (Q160p Bommershoven)
|
In de moestuin of op een klein perceeltje kan men - wanneer men niet over een hand- of tuinrol beschikt - de bewerkte grond platkloppen met de spade, de schoep of een plet-plank ofwel vasttreden met de voeten, waarbij dan vaak plankjes onder de klompen worden gebonden. Voor de dialectvarianten van het woord(deel) ''treden'' zij verwezen naar het lemma ''het land aftreden''. [JG 1a + 1b + 1d; N P, 20 add.; monogr.]
I-2
|
| 33870 |
de merrie dekken |
dekken:
dękǝ (Q160p Bommershoven)
|
Zie afbeelding 11. [JG 1a, 1b; N 8, 43a en 43b]
I-9
|
| 34273 |
de stal uitmesten |
vegen:
viɛgǝ (Q160p Bommershoven)
|
De stal of mestgoot van mest ontdoen. Objecten "stal", "mestgoot" en "mest" zijn niet gedocumenteerd. [N 11, 14; N 5A II, 50a; A 9, 26; JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2c; monogr.]
I-11
|
| 19643 |
de was stijfselen |
stijfselen:
stɛsələ (Q160p Bommershoven)
|
een hemd stijven [ZND 07 (1924)]
III-2-1
|
| 34344 |
de zeug naar de beer brengen |
drijven:
drē̜.vǝ (Q160p Bommershoven)
|
De zeug laten dekken door de beer, het mannelijk varken. [N 19, 30; JG 1a, 1b, 2c; N 76, add.; monogr.]
I-12
|
| 24407 |
dekken |
springen:
spręŋǝ (Q160p Bommershoven),
sprɛŋǝ (Q160p Bommershoven),
winnen:
węnǝ (Q160p Bommershoven)
|
Het bevruchten van de koe door de stier. [JG 1a, 1b] || Het bevruchten van het vrouwelijk varken door het mannelijk varken. [N 19, 30; JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 43, 20b; monogr.] || Het dekken van het vrouwelijk schaap door de ram. [N 77, 34; N 77, 33; JG 1a, 1b]
I-11, I-12
|
| 19704 |
deksel |
deksel:
deͅksəl (Q160p Bommershoven, ...
Q160p Bommershoven)
|
deksel [ZND 01 (1922)], [ZND 22 (1936)]
III-2-1
|
| 32618 |
deksel van de metalen gierton |
deksel:
d˙ęksǝl (Q160p Bommershoven)
|
De zinken gierton wordt van boven afgesloten met een deksel dat scharnierend bevestigd is aan de kraag van de vulopening. [JG 1a + 1b; N 11A, 54b; monogr.]
I-1
|
| 33992 |
dekzeil |
deken:
dękǝ (Q160p Bommershoven)
|
Zeil dat de rug van het paard bedekt als het regent. [JG 1a, 1b]
I-10
|