| 33916 |
dempig |
dempig:
dɛ.mpex (Q160p Bommershoven)
|
Gezegd van runderen of paarden met dempigheid, een bemoeilijking van de ademhaling; bij runderen is het vaak een naziekte van het mond- en klauwzeer. Het paard vertoont een versnelde ademhaling, gepaard met een temperatuursverhoging en hoesten. Dempigheid of kortademigheid is niet chronisch, in tegenstelling tot ''cornage'' (7.38). [JG 1b; A 48A, 38a; L 1, a-m; L 23, 1a en 1b; N 8, 87, 88 en 89a; N 52, 24; S 6]
I-9
|
| 24476 |
dennenappel |
dennenknop:
verzamelfiches; ook ZND01, u 31
deͅnəknup (Q160p Bommershoven)
|
dennenappel [ZND 01 (1922)]
III-4-3
|
| 32690 |
diep |
diep:
dei̯p (Q160p Bommershoven)
|
In dit lemma worden de plaatselijke varianten gegeven van het woord diep, voorzover dat - evenals de termen voor het tegengestelde begrip (zie het lemma ondiep) - gebruikt wordt of kan worden in verbinding met een werkwoord voor "ploegen". Voor het begrip "diep ploegen (vóór het zaaien)" kent men in bepaalde streken een speciale term waarin het woord diep niet voorkomt. Daarvoor zie men het volgende lemma [JG 1a + 1b; N 11, 39 + 42b + 46; N 11A, 107a + 108a; L 23, 8a; A 20, 1b; A 27, 24b; monogr.]
I-1
|
| 32860 |
distel |
dissels:
dī.sǝls (Q160p Bommershoven)
|
De distel (velddistel of akkerdistel, Cirsium arvense) is een hardnekkig onkruid dat zowel in de wei als in de akker bestreden moet worden. De plant heeft sterke, tot diep in de grond vertakte wortels, lange, tot 150 cm hoge stengels die, evenals de lancetvormige bladen, met stekels bezet zijn; de bloemen zijn rood-lila van kleur. De velddistel moet niet verward worden met de melkdistel (Sonchus oleraceus) die wordt geplukt, en soms gekweekt, als konijnevoer. Deze plant zal behandeld worden in de aflevering over het kleinvee. Hier worden eerst de enkelvoudsvormen gegeven: de antwoorden op de vraag naar de naam van de plant. Vervolgens worden ook de meervoudsvormen vermeld; in de woordenschat van de boer zal het begrip immers voornamelijk in het meervoud voorkomen: "die wei staat vol met distels", "distels uitsteken", enz. Zie afbeelding 2. [voor de opgaven in enkelvoud: N 92, 100; L 1 a-m; L 23, 12a; voor de opgaven in meervoud: JG 1b]
I-3
|
| 20332 |
dochter |
dochter:
dauchtər (Q160p Bommershoven)
|
dochter; en ze zei dat ze het ook aan haar dochter zou zeggen [ZND 04 (1924)]
III-2-2
|
| 24137 |
doffer, mannelijke duif |
haan/hoorn:
hōən (Q160p Bommershoven)
|
duif, mannetje [ZND 01 (1922)]
III-4-1
|
| 34537 |
dooier |
(het) geel:
txiɛ.l (Q160p Bommershoven),
xīi̯l (Q160p Bommershoven)
|
Het geel van het ei. [RND 123; L 1a-m; L 3, 8; L A2, 383; JG 1b, 1c, 2c; monogr.]
I-12
|
| 23205 |
doopvont |
doopvont:
doopfont (Q160p Bommershoven)
|
Doopvont. [ZND 01u (1924)]
III-3-3
|
| 33521 |
doperwten |
peulerwten:
puəleͅ.rtə (Q160p Bommershoven)
|
[Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 21311 |
dorp |
dorp:
də būrə haonə vēͅv ōsə en nēgə kø͂ͅj en tweͅlf šō[ə}p før ət tøͅrp chəbra[u}ch dē (Q160p Bommershoven)
|
De boeren hadden vijf ossen en negen koeien en twaalf schapen voor het dorp gebracht, die wilden ze verkopen. [ZND 04 (1924)]
III-3-1
|