| 20307 |
zakgeld |
pree:
pree (K361p Zolder),
pree (<fr.):
ps. omgespeld volgens Frings.
prē (K361p Zolder)
|
zakgeld (traktement, pree?) [N 21 (1963)] || zakgeld [traktement, pree?] [N 21 (1963)]
III-2-2, III-3-1
|
| 18234 |
zakhorloge |
zakhorloge:
zakhorloge (K361p Zolder)
|
Zakhorloge. Uurwerk dat men aan een ketting in het vestzakje of de broekzak draagt [uur, knol, raap] [N 114 (2002)]
III-1-3
|
| 18527 |
zakje net boven de buitenzak |
klein tasje:
kleen teske (K361p Zolder),
sikbuideltje:
[Van Dale: sik1: 1. geit, 1a <bij de spoorwegen> rangeerlocomotiefje, locomotor]
ə siekbøͅilkə (K361p Zolder),
ə siekbøͅlkə (K361p Zolder)
|
een zakje net boven de buitenzak (smokkelzakje, spoorzakje etc.) [N 59 (1973)]
III-1-3
|
| 28839 |
zakkenvoering |
tessenvoering:
tɛsǝnvūreŋ (K361p Zolder),
tɛsǝvojǝreŋ (K361p Zolder)
|
Voering van de zakken. In de regel een dicht geweven, soepele stof van katoen of een mengsel van katoen en synthetische garens. Ook gebruikt men katoenen voering in keperbinding. [N 59, 120; Gi 1.IV, 27]
II-7
|
| 23226 |
zalig |
zalig:
ü of oe?
zaolig noujuər (K361p Zolder)
|
Zalig (of Gelukkig, enz.) Nieuwjaar! [ZND 05 (1924)]
III-3-3
|
| 33678 |
zand, zandgrond |
lichte grond:
lichte grond (K361p Zolder)
|
Zand is steenstof, een geologische formatie die uit losse, fijne korrels kwarts en glimmer bestaat. Zandgrond is de grondsoort die uit zand bestaat, en is lichte, niet zoʔn vruchtbare grond. Zavel bestaat voornamelijk uit zand met wat lichte klei. [N 27, 40; Wi 52; S 45; L 7, 61a; L 8, 103; N 11, 2f add.; N 18, add.; A 10, 4; Vld.; monogr.]
I-8
|
| 32896 |
zandblok, klomp |
klonk:
klo.ŋk (K361p Zolder),
pint:
pint (K361p Zolder),
zavelpot:
zā.vǝlpǫt (K361p Zolder)
|
Wanneer de maaier het natte zand of de leem die hij nodig had om de strekel "scherp" te maken, niet bij de hand had, bij voorbeeld in de vorm van molshopen of aan een slootkant, dan nam hij dat zelf mee in een hol voorwerp, en wel doorgaans in een (oude) klomp. In dit lemma komen de benamingen van dit voorwerp ter sprake. Het spreekt voor zich dat dit zandblok of deze klomp alleen daar voorkwamen waar men ook de strekel kende. Uit de verscheidenheid van de namen en uit de aantekeningen van de zegslieden is af te leiden dat vele soorten holle voorwerpen voor dit doel konden dienen; vandaar ook de vele dubbele opgaven die in dit lemma zijn verwerkt en de volgende aantekeningen: L 364: "in een emmer"; L 361: "ook wel in een zak gedaan"; Q 1: "het wetslijk werd op de grond gelegd". In L 359, 361, 362, 363, 365, 366, 416, Q 1, 2a, 71, 85 en 171 werd uitdrukkelijk opgegeven dat het slijpzand níét in een klomp werd meegenomen naar het veld. Opmerkenswaard zijn nog de aantekeningen van de zegslieden van P 178: "werd aan de snaad (de steel van de zeis) vastgemaakt" en van L 423: "de slijpbus is een houten pot voor het zavel". Hoewel in feite etymologisch identiek, zijn de vormen klomp en klonk hier en op de kaart uit elkaar gehouden. Zie verder ook voor de inhoud van het zandblok het lemma ''slijpzand, zavel''.' [N 18, 83; JG 1a, 1b]
I-3
|
| 33143 |
zandzeef, onderste zeef in de wanmolen |
zandrooster:
za.ntrystǝr (K361p Zolder)
|
De tweede, fijne, zeef in de wanmolen die het zand scheidt van hetgeen door de bovenste zeef is gekomen, zodat dit graanafval (stukjes aar, onkruidzaad, kleine korrels, enz.) als veevoer gebruikt kan worden. Zie ook de toelichting bij de lemma''s ''zeef in de wanmolen'' (6.3.7) en ''graanafval'' (6.1.30). [N 14, 45a; JG 1b -gedeeltelijk-; monogr.]
I-4
|
| 22697 |
zang |
zang:
zá.nk (K361p Zolder)
|
Zang.
III-3-2
|
| 24283 |
zanglijster, lijster |
lijster:
leͅstər (K361p Zolder),
lêster (K361p Zolder),
geen fon.doc.
lijster (K361p Zolder)
|
lijster [ZND 01 (1922)], [ZND 30 (1939)] || zanglijster
III-4-1
|